.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Νοτίου Αιγαίου
Νομός : Νομός Δωδεκανήσου

-- Δήμος Καρπάθου --

Το Απέρι είναι ένα από τα ιστορικότερα χωριά του νησιού της Καρπάθου. Ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Καρπάθου-Ηρωικής Νήσου Κάσου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Απέχει 8 χλμ από την πόλη της Καρπάθου. Μαζί με τους οικισμούς Μυρτώνα και Κατώδιο, αποτελούν την Κοινότητα Απερίου του Δήμου Καρπάθου.

Επίσης το μικρό αγροτικό χωριό Πυλές και η πόλη της Καρπάθου (Πηγάδια), δημιουργήθηκαν ιστορικά κατεξοχήν από κατοίκους του Απερίου.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στο Απέρι ανήκουν οι βοτσαλωτές παραλίες της Αχάτας, της Κυρά Παναγιάς, του Κάτω Λάκκου και του Μακρύ Γιαλού. Στο βορειοανατολικό τμήμα της Τοπικής Κοινότητας, το τοπίο χαρακτηρίζεται από άγρια και ψηλά δασωμένα βουνά με θέα στο Καρπάθιο Πέλαγος.

View Larger Map

Ιστορία

Το χωριό ήταν αρχικά κτισμένο στην κορυφή του βουνού Κoράκι, όπου υπάρχουν και λείψανα του κάστρου που προφύλασσε το χωριό από τους πειρατές. Μετά από σημάδια που φανέρωσε, σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία, το χωριό κατέβηκε από την κορυφή στους πρόποδες του βουνού κι έπειτα επεκτάθηκε σε ολόκληρη την κοιλάδα. Το Απέρι ήταν πρωτεύουσα του νησιού μέχρι το 1892[1], οπότε αυτή μεταφέρθηκε στα Πηγάδια, τη σημερινή πόλη της Καρπάθου, με πρωτοβουλία του τότε Οθωμανού Καϊμακάμη Οχανές Φερίτ Εφέντη, Αρμενικής καταγωγής. Στα 1815[2] αποκόπηκε από το Απέρι το γειτονικό χωριό Βωλάδα, το οποίο αποτελούσε ως τότε τμήμα του. Στις 11 Οκτωβρίου του 1944, όταν οι Ιταλοί αποικιοκράτες συνθηκολόγησαν και παραδόθηκαν στους επαναστατημένους Καρπαθίους, υψώθηκε στο Απέρι μετά από χρόνια και πάλι η ελληνική σημαία και τελέσθηκε πανηγυρική δοξολογία για τη λήξη των επαναστατικών γεγονότων στα οποία πρωτοστάτησαν οι Μενετιάτες και οι Αρκασιώτες. Το Απέρι μέχρι το 1998 αποτελούσε αυτοδιοίκητη Κοινότητα. Σήμερα εξακολουθεί να είναι η έδρα της Ιεράς Μητρόπολεως Καρπάθου και Κάσου.

Στο Απέρι γεννήθηκε ο αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, Χατζηλίας Οικονόμου[3].

Το Απέρι σήμερα

Παραλία στην Κυρά Παναγιά

Σήμερα το χωριό διατηρεί νωπές τις μνήμες από την εποχή που ήταν πρωτεύουσα του νησιού. Αποτελείται από επτά μεγάλες συνοικίες, που χωρίζονται μεταξύ τους από έναν εποχικό χείμαρρο. Από ψηλά, μοιάζει με περιστέρι με ανοιχτά φτερά. Παρά την έκταση του χωριού, ο πληθυσμός έχει μειωθεί αισθητά λόγω της μετανάστευσης. Έτσι, από τις αρχές του περασμένου αιώνα που είχε 920 κατοίκους, το 2001 έφτασε να έχει μόλις 470 κατοίκους. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μετανάστευση και στη μικρή απόσταση μεταξύ του χωριού και της πόλης της Καρπάθου (8 χλμ). Ευτυχώς όμως, τα τελευταία χρόνια, μερικοί ξενιτεμένοι Απερίτες επαναπατρίζονται και εγκαθίστανται στο χωριό τους. Σήμερα με βάση ανεπίσημα στοιχεία κατοικείται από 350 περίπου μόνιμους κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων και μερικών αλλοδαπών οικογενειών που ζουν και εργάζονται στο χωριό. Αξιοθέατο αποτελούν οι πολλές πηγές του, όπως η Μέσα Βρύση και η Βρύση του Κυρκαλού, το μεγάλο ιταλικό πετρόκτιστο γεφύρι, το κάστρο στην κορυφή του βουνού καθώς και η Εκκλησία της Θεοτόκου, της Χρυσουπολίτισσας. Η τελευταία κτίστηκε το 1855 και η εικόνα της, που ανάγεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, βρέθηκε πριν την έγερση του ναού στη θάλασσα. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, ο ψαράς που την εντόπισε, νομίζοντας ότι πρόκειται για ένα απλό κομμάτι ξύλου, την κάρφωσε με ένα τσεκούρι για να την φέρει κοντά του. Αμέσως από το πρόσωπο της Θεοτόκου άρχισε να ρέει αίμα, το οποίο χρωμάτισε κόκκινο το νερό. Η χαρακιά στην εικόνα είναι ορατή ακόμη και σήμερα.

Στο Απέρι υπάρχουν 2 παραδοσιακά καφενεία, ένα καφενείο-ταβέρνα κι ένα φαρμακείο. Οι Απερίτες που κατοικούν στο Απέρι προσπαθούν να διατηρούν πιστά τα έθιμα του χωριού τους. Μερικά από τα έθιμα που γίνονται μόνο στο Απέρι είναι οι Γίλλες (γλέντι αφιερωμένο στα νεογέννητα και στα ζευγάρια που παντρεύτηκαν στο χωριό τον περασμένο χρόνο), ο Κλήδωνας (πανάρχαιο έθιμο και μέσο μαντικής για τις κοπέλες που αναζητούν τον άνδρα που θα παντρευτούν, βασίζεται στο αμίλητο νερό), η παραδοσιακή Καθαροδευτέρα και Πρωτομαγιά στην εξοχή του Μερτώνα κ.α.

Πολιτισμός

Στο Απέρι λειτουργεί γυμναστήριο που έγινε με δαπάνες του Αθλητικού Συλλόγου "Πρωτέας" Απερίου Καρπάθου καθώς και γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ-βόλεϋ. Επίσης υπάρχει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ομόνοια Απερίου ο οποίος, από το 1907, ενώνει τους Απερίτες του Απερίου, της Αττικής, της Αμερικής και παλαιότερα της Αφρικής. Ο σύλλογος διατηρεί πολιτιστικό κέντρο, πινακοθήκη και παραδίδει μαθήματα χορού για να μαθαίνουν οι νέοι του χωριού την πολιτιστική παράδοση του τόπου τους.

Αθλητισμός

Ο αθλητικός σύλλογος A.Σ. Πρωτέας Απερίου Καρπάθου είναι από τους μεγαλύτερους αθλητικούς συλλόγους της Καρπάθου με έδρα το χωριό Απέρι.

Ιδρύθηκε το 1928 στο Απέρι της Καρπάθου ενώ το στάδιο του συλλόγου δημιουργήθηκε και εγκαινιάστηκε το 1947. Παλαιότερα η ομάδα του Πρωτέα χωριζόταν σε υποτμήματα, ένα για κάθε συνοικία του χωριού. Ο σύλλογος έφερνε και φέρνει τους νέους κοντά στο αθλητικό πνεύμα και έτσι οι περισσότεροι από αυτούς έπαιξαν ή παίζουν στην ομάδα.

Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε αίθουσα συνεδριάσεων όπου φυλάσσονται τα κύπελλα που κατέκτησε η ομάδα, πραγματοποιήθηκε επέκταση της εξέδρας του σταδίου, τοποθέτηση καθισμάτων, δημιουργία ιατρείου και τουαλετών,περίφραξη και τοποθέτηση καθισμάτων για τους αναπληρωματικούς. Καθιερώθηκε από το 2006 η ειδική βραδιά του συλλόγου στις 8 Αυγούστου. Η χοροεσπερίδα του 2008 γιόρτασε τα 80 χρόνια του "Πρωτέα". Γι΄ αυτό εκδόθηκε βιβλίο με την ιστορία του συλλόγου και κυκλοφόρησε επίσης και το γραμματόσημο του "Πρωτέα". Επίσης καθιερώθηκαν από το 2005 τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα του "Πρωτέα" οπότε νέοι του χωριού με τα παραδοσιακά όργανα τραγουδούν ευχές σε όλα τα σπίτια. Το Μάιο του 2008 ξεκίνησε η κατασκευή γυμναστηρίου.

Κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται τοπικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου με συμμετοχή όλων των αθλητικών ομάδων της Καρπάθου. Σε αυτό το πρωτάθλημα, ο "Πρωτέας" έχει κερδίσει το κύπελλο τα έτη 1958, 1961, 1963, 1974, 1976, 1999, 2001, 2002, 2004, 2009, 2011. Κατέκτησε επίσης κύπελλο με την ομάδα νέων στο πρωτάθλημα νέων τα έτη 1997, 2003, 2004, 2005 καθώς και το πρωτάθλημα παλαιμάχων το 2006. Στην τροπαιοθήκη του συλλόγου εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν ακόμα τρόπαια μπάσκετ και το κύπελλο ήθους του 1987.
Αρχαία ερείπια και Θρησκεία

Από τις αρχαιότητες που εντοπίζονται διάσπαρτες στην Τοπική Κοινότητα Απερίου, οι σημαντικότερες βρίσκονται στο κάστρο του Απερίου όπου και η αρχαία ακρόπολη του χωριού.

Στην περιοχή Βάσσες λειτουργεί η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Γεωργίου όπου παλαιότερα λειτουργούσε αστική σχολή και ορφανοτροφείο, ενώ σήμερα λειτουργεί βιβλιοθήκη. Άλλες πολλές μικρές και μεγάλες εκκλησίες, όπως η Παναγία η Σπηλιανή, η Υπαπαντή, ο Σταυρός, ο Άγιος Χαράλαμπος (πολιούχος), η Μισοσπορίτισσα, η Παναγία η Μερτωνίτισσα, η Κυρά Παναγιά κ.α. υπάρχουν στο χωριό, ενώ υπάρχουν επίσης τα ερείπια των βυζαντινών εκκλησιών του Αγίου Γεωργίου του Αράπη και των Αγίων Θεοδώρων.
Εκπαίδευση

Το Απέρι αποτελεί μέχρι και σήμερα την Εκπαιδευτική και Πνευματική πρωτεύουσα της Καρπάθου, αφού εδώ χτίστηκαν με έξοδα των κατοίκων τα πρώτα σύγχρονα εκπαιδευτήρια του νησιού, στα οποία μέχρι σήμερα συγκεντρώνεται μια μεγάλη μερίδα της καρπαθιακής μαθητιώσας νεολαίας. Στο χωριό υπάρχουν το Δημοτικό σχολείο Απερίου με 40 μαθητές (κτήριο του 1953), νηπιαγωγείο με 7 μαθητές (κτήριο του 1996), ένα από τα τρία γυμνάσια της Καρπάθου με 50 μαθητές (κτήριο του 1959) του οποίου οι μαθητές μειώθηκαν αισθητά λόγω της ίδρυσης γυμνασίου στην πρωτεύουσα του νησιού, και το μοναδικό ενιαίο λύκειο του νησιού (Ιστορικό κτήριο του 1935) με περίπου 100 μαθητές. Από το 2010, το Ενιαίο Λύκειο εμπλουτίστηκε με μια νέα πτέρυγα, η οποία περιλαμβάνει μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, γυμναστήριο, αποδυτήρια, βιβλιοθήκη, ανελκυστήρα, αποχωρητήρια για Α.Μ.Ε.Α. και εργαστήρια φυσικοχημείας, πληροφορικής και τεχνολογίας. Είναι το πρώτο κτίριο του σχολικού συγκροτήματος στο οποίο συνέδραμε οικονομικά η Ελληνική Πολιτεία, αφού τα υπόλοιπα κτίρια ανηγέρθηκαν από το φιλοπρόοδο σύλλογο του χωριού ΟΜΟΝΟΙΑ από το υστέρημα των χωριανών και των αποδήμων της Αμερικής.

Βιβλιογραφία

Μ. Γ. Μιχαηλίδου - Νουάρου, Ιστορία της νήσου Καρπάθου (Δωδεκανήσου) - Χρονικόν της νήσου Καρπάθου, Επανέκδοση, 1998.
Κων/νου Αντ. Μελά, Καρπαθιακή Προσωπογραφία Α΄, Καρπαθιακαί Μελέται τ. 3ος, σ.σ. 73 - 142, Αθήναι 1984.

Παραπομπές

Μιχ. Γ. Μιχαηλίδου - Νουάρου, 1998, τ. 1ος, σ. 51.
Κων/νου. Α. Μελά, 1984, σελ. 90
Μηνάς Ν. Παπαγεωργίου, Ο ήρωας Χατζηλίας Οικονόμου. Άγνωστες πτυχές της δράσης του. Ιστορίες από την Κάρπαθο του 1821, Εκδόσεις iWrite.gr, 2017, σελ. 23.

Δημοτική Ενότητα Καρπάθου
Δημοτική Κοινότητα Καρπάθου
Άφωτη Καρπάθου, η (νησίδα)
Γαϊδουρονήσι Καρπάθου, το (νησίδα)
Δεσποτικό Καρπάθου, το (νησίδα)
Κάρπαθος (πόλη), η
Πλατύολο Καρπάθου, το
Τοπική Κοινότητα Απερίου
Απέρι Καρπάθου, το
Κατώδιο Καρπάθου, το
Κυρά Παναγιά Καρπάθου, η
Μυρτώνας Καρπάθου, ο
Τοπική Κοινότητα Αρκάσας
Αρκάσα Καρπάθου, η
Διακόφτης Καρπάθου, ο (νησίδα)
Φοινίκι Καρπάθου, το
Χαρκιάς Καρπάθου, ο (νησίδα)
Τοπική Κοινότητα Βωλάδας
Βωλάδα Καρπάθου, η
Λάστος Καρπάθου, η
Τοπική Κοινότητα Μενετών
Άγιος Ιωάννης Αφιάρτη Καρπάθου, ο
Κήπος Αφιάρτη Καρπάθου, ο
Λακκί Καρπάθου, το
Μενετές Καρπάθου, οι
Μοίρα Καρπάθου, η (νησίδα)
Νισιερός Καρπάθου, ο (νησίδα)
Πρασονήσι Καρπάθου, το (νησίδα)
Τοπική Κοινότητα Μεσοχωρίου
Κάτω Λευκός Καρπάθου, ο
Λευκός Καρπάθου, ο
Μεσοχώρι Καρπάθου, το
Νησί Καρπάθου, το (νησίδα)
Σώκαστρο Καρπάθου, το (νησίδα)
Τοπική Κοινότητα Όθους
Κάλλενες Καρπάθου, οι
Όθος Καρπάθου, το
Στες Καρπάθου, οι
Τοπική Κοινότητα Πυλών
Πυλές Καρπάθου, οι
Τοπική Κοινότητα Σπόων
Άγιος Νικόλαος Καρπάθου, ο
Σπόα Καρπάθου, τα

Νομός Δωδεκανήσου : Δήμος, Κοινότητα

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Δωδεκανήσου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Απέρι Καρπάθου

.