Γεφύρι Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

-- Δήμος Μεθώνης --

Το Γεφύρι[2] είναι μικρός οικισμός κοντά στην Μεθώνη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.
Ιστορία

Η περιοχή του οικισμού, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεθώνης, όσο και της Πυλίας. Κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Ό παλαιότερος ιστορικός οικισμός Γεφύρι υπήρχε, από την περίοδο της Ενετοκρατίας και πήρε την ονομασία του από την παλαιά τοξοειδή γέφυρα, η οποία καταστράφηκε το 1960,[3] προκειμένου να κατασκευαστεί στη θέση της μια νεότερη. Η καταστροφή της είχε προκαλέσει τότε, την αντίδραση του Μεθωναίου ιστοριοδίφη Τάκη Δεµοδού, ο όποιος όμως δεν πέτυχε τη σωτηρία της.[4] Περίπου 50 μέτρα νοτιοανατολικά της γέφυρας βρίσκονται ένας αιωνόβιος πλάτανος και το ενετικόν φρέαρ, µε χείλη από πωρόλιθο, από το όποιο υδρευόταν παλαιότερα η ευρύτερη περιοχή.[3] Το Γεφύρι, αναφερόμενο και ως Γιοφύρι, ο Αγιολέος, το Παλαιόκαστρο και η Παλιαµοθώνη σήμερα είναι κοντινές, μεταξύ τους, περιοχές, οι οποίες απέχουν από την Μεθώνη περίπου 3 με 4 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά, μεταξύ των δρόμων προς Τσικουνίδα καί Δηλέϊκα.[4]
Β΄ Ενετοκρατία
Κύριο λήμμα: Τερριτόριο Μεθώνης

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως το Γεφύρι (Gioffiri ή Giofiri ).[4][5] Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Γεφύρι (Gioffiri ή Giofiri), ανήκε, στα τέλη του 17ου αιώνα, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 16 κατοίκους,[5] ενώ με βάση την ενετική απογραφή Grimani του 1700, το χωριό είχε 23 κατοίκους.[3][4]
Νεότερη ιστορία

Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Giophyri[3] σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και διέμεναν σε αυτό γύρω στις 36 οικογένειες. Ο παλαιότερος οικισμός ουσιαστικά καταργήθηκε μετά τον μεγάλο σεισμό του Αυγούστου του 1886, εξαιτίας της μετακίνησης του πληθυσμού, προς την Μεθώνη, λόγω της κατάρρευσης των οικιών του χωριού.[3][4] Η τυπική του κατάργησή του έγινε, λίγο αργότερα, το 1889. Περισσότερο από έναν αιώνα μετά, μόλις το 2011, αναγνωρίσθηκε ο νεότερος σημερινός οικισμός.
Ιστορικό παλαιότερου οικισμού

Το Γεφύρι[6] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[7] στον παλαιό Δήμο Μεθώνης,[8] όπου και παρέμεινε ως το 1889 που ο οικισμός καταργήθηκε και τυπικά. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Γεφύρι στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Μεθώνης της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 48 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[9] Έδρα του Δήμου Μεθώνης τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν η κωμόπολη Μεθώνη. Το 1889 ο οικισμός καταργείται και τυπικά.[10]
Ιστορικό σημερινού οικισμού

Ο νεότερος οικισμός Γεφύρι,[11] ο οποίος ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Μεθώνης, είναι νεοσύστατος, καθώς αναγνωρίστηκε μόλις το 2011,[12] μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης», όταν και υπήχθη στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος.[13] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων Δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Το Γεφύρι σήμερα είναι οικισμός της Κοινότητας Μεθώνης, του Δήμου Πύλου-Νέστορος,[2] με έδρα την Μεθώνη, στην οποία υπάγονται επίσης οι οικισμοί: Η Κοκκινιά, τα Κρητικά, η Τάπια και η νήσος Σαπιέντζα.
Κάτοικοι

Ο σύγχρονος οικισμός, με βάση την Απογραφή του 2011, έχει 16 μόνιμους κατοίκους,[14] οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Η παλαιότερη εξέλιξη του πληθυσμού στο χρονικό διάστημα, από το 1689 ως το 1889, που ο αρχικός ιστορικός οικισμός Γεφύρι καταργήθηκε τυπικά είχε ως εξής:
Εξέλιξη Πληθυσμού του Γεφυρίου Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 16[5]
1844 59[15]
1851 48[9]

Επισήμανση: Ο παλαιότερος οικισμός Γεφύρι δεν αναφέρεται στις απογραφές των ετών 1879 και 1889 (έτος τυπικής κατάργησης).
Αξιοθέατα
«Παλιομεθώνη» - «Αγιολέος»

Βορειοανατολικά της Μεθώνης, κοντά στο Γεφύρι, στην περιοχή «Παλιομεθώνη» ή «Παληομεθώνη» (= Παλαιά Μεθώνη) διατηρούνται τα επιβλητικά ερείπια του ναού του «Αγιολέου». Πρόκειται για το καθολικό της κιστερκιανής Ιεράς Μονής της Santa Maria de Berge, η οποία καταστράφηκε από τους Έλληνες το 1267. Το καθολικό ανήκε στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής, αρκετά μεγάλων διαστάσεων, με ισχυρούς τοίχους με αντηρίδες που στήριζαν τη θολωτή οροφή, ενώ διατηρήθηκαν διάφορα στοιχεία που συναντώνται σε αρκετούς αντίστοιχους ναούς στη Δύση κατά το 13ο αιώνα. Κατά τον 15ο αιώνα, εντός των ερειπίων της μεγάλης γοτθικής εκκλησίας κτίστηκε ένας μικρότερος σταυρεπίστεγος ναός, τα ερείπια του οποίου σώζονται σήμερα σε μεγάλο ύψος. Κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, στο οδοιπορικό του Βρετανού Γουίλλιαμ Τζελλ (Sir William Gell, 1777-1836), ο ναός αναφερόταν απλώς ως «εκκλησία» στην Παληομεθώνη, ενώ το όνομα «Αγιολέος» (Άγιος Λέων) αναφέρεται από το 1930 και μετά. Το 1969 έγινε καθαρισμός και μερική ανασκαφή του μνημείου, ενώ με τη μελέτη του ασχολήθηκε από το 1961 και ο αρχαιολόγος Δημήτριος Πάλλας.[4][16][17] O Άι - Λέος έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικά διατηρητέο μνημείο.[18]
Δείτε επίσης

Μεθώνη
Δήμος Πύλου - Νέστορος
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Μεθώνης

Παραπομπές

Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Πύλος: 27230
Δημοτική Ενότητα Μεθώνης Αρχειοθετήθηκε 2013-11-30 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος.
"Messinia: Olive Culture in the land of Messinia" - "Μεσσηνία. Ο Πολιτισμός της Ελιάς στη Μεσσηνιακή Γη", Biotourism Guide - Βιοτουριστικός Οδηγός, από την ιστοσελίδα: biopolitics.gr, Biotourism – Olive Culture in the land of Messinia, έκδοση: "Biopolitics International Organisation" - "Διεθνής Οργάνωση Βιοπολιτικής", Αθήνα 2015, ISBN 978-960-7508-55-3, ενότητα: "Ο ιστορικός οικισμός Γεφυρίου", σελ. 204.
Τοπωνύμια Μεθώνης: 52. Γεφύρι, Αγιολέος, Παλαιόκαστρο, Παλιαµοθώνη Αρχειοθετήθηκε 2016-07-10 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: methonitv.gr του τοπικού ΜΜΕ "Methoni Tv", με πηγή την μελέτη του Βασιλείου Ηλία Μισκιώτη, «Πρόσωπα και θέματα της Μεθώνης του 19ου και 20ου Αιώνος», μέρος δεύτερον, Μεθώνη 2011.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 27 Αναγράφεται ως Gioftin, αντί του Gioffiri – Ο Σπ. Λάμπρου δεν το ταυτίζει με οικισμό στην Απογραφή 1879, σελ. 700-701.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Γεφύρι (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
21-04-1835.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Μεθώνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 575.
ΦΕΚ 251Α - 04/10/1889.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Γεφύρι (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
09/05/2011[νεκρός σύνδεσμος].
Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Πύλου-Νέστορος (Μεσσηνίας) Αρχειοθετήθηκε 2021-04-17 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 46.
Αγιολέος Αρχειοθετήθηκε 2018-01-24 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού.
«Αρχαιολογικόν Δελτίον[νεκρός σύνδεσμος]», τόμος 17, (1961/2), Μέρος Β' - Χρονικά, Αθήναι 1963, από την ιστοσελίδα: dspace.museumshops.gr του "Ιδρυματικού Καταθετήριου ΤΑΠ". Δημήτριος Πάλλας, «Μεσαιωνικά Μεσσηνίας, Μεθώνη»: α. Λαξευτόν Κοιμητήριον (Άγιος Ονούφριος) β. Ο «Αγιολέος», σελ. 103-105.

Ερείπια Εκκλησίας, υπό την προσωνυμίαν "Άι - Λέος" Αρχειοθετήθηκε 2016-06-26 στο Wayback Machine., ΥΑ 15794/19-12-1961 - ΦΕΚ 35/Β/2-2-1962 Αρχειοθετήθηκε 2016-04-07 στο Wayback Machine., [...] "Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικά διατηρητέα μνημεία ως μνημονεύονται κατωτέρω κατά περιφερείας: ΙV. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 3. Τα ερείπια εκκλησίας, τα φερόμενα υπό την προσωνυμίαν "Άι - Λέος" εν τη Περιφερεία της Αρχαίας Μεθώνης." [...], σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2018-04-01 στο Wayback Machine., της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
«Αρχαιολογικόν Δελτίον[νεκρός σύνδεσμος]», τόμος 17, (1961/2), Μέρος Β' - Χρονικά, Αθήναι 1963, από την ιστοσελίδα: dspace.museumshops.gr του "Ιδρυματικού Καταθετήριου ΤΑΠ". Δημήτριος Πάλλας, «Μεσαιωνικά Μεσσηνίας, Μεθώνη»: α. Λαξευτόν Κοιμητήριον (Άγιος Ονούφριος) β. Ο «Αγιολέος», σελ. 103-105.
Αγιολέος Αρχειοθετήθηκε 2018-01-24 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Πύλου - Νέστορος, από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος.
Τοπωνύμια Μεθώνης: 52. Γεφύρι, Αγιολέος, Παλαιόκαστρο, Παλιαµοθώνη Αρχειοθετήθηκε 2016-07-10 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: methonitv.gr του τοπικού ΜΜΕ "Methoni Tv".
Περί του Αγιολέου Μεθώνης, 25/06/2017, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος".
Ερείπια του Ενετικού καθολικού μοναστηρίου Άγιος Λέων (Αγιολέος) (φωτογραφία), από την ιστοσελίδα: www.greece.com

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License