.

Βουλγαρία

Το Γιάμπολ ή Υάμπολη (βουλγαρικά: Ямбол) είναι πόλη της νοτιοανατολικής Βουλγαρίας και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Τούντζα, στην ιστορική περιοχή της Θράκης. Έχει πληθυσμό 74.132 κατοίκους (2012) και είναι η 13η πολυπληθέστερη πόλη της χώρας. Στο Γιάμπολ βρίσκονται τα διοικητικά κέντρα δύο δήμων. Ο ένας είναι ο Δήμος Τούντζα (αγροτική περιοχή) και ο άλλος είναι ο Δήμος Γιάμπολ, που περιλαμβάνει την ίδια την πόλη.
Ιστορία
Εκκλησία του Αγίου Νικολάου το χειμώνα
Πανοραμική άποψη της πόλης από το Μπόροβετς
Ποταμός Τούντζα

Η γύρω περιοχή έχει κατοικηθεί από τη Νεολιθική περίοδο και ήταν η θέση της αρχαίας Θρακικής βασιλικής πόλης Καβύλη. Ιδρύθηκε ή επανιδρύθηκε από το Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας ως Αρχαιοελληνική πόλη. Το Γιάμπολ ιδρύθηκε από το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Διοκλητιανό το 293 μ.Χ. Αν και ονομαζόταν Διόσπολις (πόλη του Διός), το όνομά του παρέπεμπε επίσης στο όνομα του αυτοκράτορα. Το όνομα αργότερα αλλάζοντας διαδοχικά σε Διάμπολις, Ηιάμβόυλι (σε Βυζαντινά χρονικά), Ντινίμπουλι (Αραβικά χρονικά), Ντμπίλιν (σε Βουλγαρικές επιγραφές) και Ντιάμπολι έγινε Γιάμπολ. Καταστράφηκε από τους Αβάρους το 583. Οταν οι Σλάβοι και οι Βούλγαροι έφθασαν στα Βαλκάνια το Μεσαίωνα, το φρούριο διεκδικήθηκε από την Πρώτη Βουλγαρική και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και έγινε τμήμα της Βουλγαρίας το 705 επί της βασιλείας του Χαν Τέρβελ. Από τότε έχει αποτελέσει σημαντικό Βουλγαρικό κέντρο.

Η πόλη επεκτάθηκε επί της βασιλείας του Χαν Ομουρτάγ της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας και χτίστηκε ένα νέο φρούριο. Η σημασία του, ως κοντά στα σύνορα, το έκανε σημαντικό κέντρο τόσο για εμπορικούς όσο και για στρατιωτικούς λόγους. Επί της βασιλείας του Βόρις Α΄και του Τσάρου Συμεών ιδρύθηκαν τα πρώτα εκπαιδευτικά κέντρα, κυρίως στο πλαίσιο της εκκλησίας. Βιβλία εισάγονταν από τις φιλολογικές σχολές της Πρεσλάβα και της Οχρίδας και χρησιμοποιούντο στις εκκλησίες της πόλης.

Επί της βασιλείας του Τσάρου Καλογιάν η πόλη ξανάγινε σημαντική, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ Βουλγαρίας και Σταυροφόρων. Μια μεγάλη μάχη μεταξύ του Τσάρου Καλογιάν και των Σταυροφόρων έγινε 80 περίπου χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης (Μάχη της Αδριανούπολης), όπου η Βουλγαρία νίκησε τους Σταυροφόρους στις 14 Απριλίου 1205.

Κυρίαρχη θρησκεία είναι η Ορθόδοξη Χριστιανική με αρκετές εκκλησίες (μεταξύ αυτών της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Γεωργίου και η μεγαλύτερη ο καθεδρικός του Αγίου Νικολάου του 1888). Υπάρχουν επίσης Ανατολικές Καθολικές και Προτεσταντικές εκκλησίες. Κατά την Οθωμανική περίοδο η πόλη είχε επίσης μεγάλο Μουσουλμανικό πληθυσμό. Οι Οθωμανοί την κατέλαβαν το 1364. Μετονομάστηκε σε "Γιάμπολου". Ηταν κέντρο "Καζάς|καζά", που ανήκε διαδοχικά στο Σαντζάκι του Ορμενίου (με έδρα την Αδριανούπολη) του Εγιαλετίου της Ρούμελης (1364–1420), στο Σαντζάκι της Σιλίστρας του Εγιαλετίου της Ρούμελης (1420-1593), στο Σαντζάκι της Σιλίστρας του ομώνυμου Εγιαλετίου (1593–1830), στο Σαντζάκι του Ισλίμιγε του Εγιαλετίου της Αδριανούπολης (1830-1878) και στο Σαντζάκι του Ισλίμιγε της Επαρχίας της Ανατολικής Ρωμυλίας πριν ενταχθεί στο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας το 1885. Καταλήφθηκε πάλι από τους Οθωμανούς μεταξύ 25 Ιουλίου 1913 και 10 Aυγούστου 1913, κατά το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο.

Η πόλη επηρεάσθηκε από τις αναταραχές των αρχών του 20ού αιώνα. Υποδέχθηκε Βούλγαρους πρόσφυγες από τη Μακεδονία μετά την αποτυχημένη Εξέγερση του Ίλιντεν του 1903. Επίσης Βούλγαροι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη εγκαταστάθηκαν στην πόλη μετά τις επιθέσεις του Τουρκικού Στρατού κατά των Βουλγάρων της Θράκης το 1913, ενώ ο Ελληνικός πληθυσμός της (20 περίπου οικογένειες) έφυγαν κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Γιάμπολ φιλοξένησε βάση ζέππελιν της Luftstreitkräfte (Αεροπρία της Γερμανικής Αυτοκρατορίας για αποστολές στη Ρουμανία, τη Ρωσία, το Σουδάν και τη Μάλτα. Η πόλη επελέγη από τους Γερμανούς λόγω της ευνοϊκής θέσης και των καιρικών συνθηκών της.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη έγινε η πρώτη στη Βουλγαρία, που χρησιμοποίησε φυσικό αέριο για οικιακή χρήση.
Πληθυσμός

Ο πληθυσμός του Γιάμπολ την πρώτη δεκαετία μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας ξεπέρασε τις 10.000, φτάνοντας τους 11.241 το 1887. Από τότε άρχισε να αυξάνεται από δεκαετία σε δεκαετία κυρίως λόγω των μεταναστών από τις αγροτικές περιοχές και τις γύρω μικρότερες πόλεις και κορυφώθηκε την περίοδο 1985-1992, ξεπερνώντας τις 90.000. Στη συνέχεια ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται γρήγορα, ως συνέπεια της κακής οικονομικής κατάστασης των Βουλγαρικών επαρχιών τη δεκαετία του 1990, που οδήγησε σε νέα μετανάστευση προς την πρωτεύουσα της χώρας Σόφια και το εξωτερικό. Το Φεβρουάριο του 2011 η πόλη είχε πληθυσμό 74.132 κατοίκους, ενώ μαζί με το Δήμο Τούντζα, του οποίου η πόλη είναι διοικητικό κέντρο, ο πληθυσμός ήταν 98.287.
Έτος Πληθυσμός
1887 11 241
1910 15 975
1934 24 920
1946 30 576
1956 42 333
1965 58 571
1975 75 781
1985 90 019
1992 92 561
2001 82 649
2005 79 314
2009 77 174
2011 74 132
Εθνολογική σύνθεση

Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής του 2011 τα άτομα που δήλωσαν την εθνική τους ταυτότητα κατανέμονταν ως εξής :

Βούλγαροι: 59.899 (87,1%)
Ρομά: 4.263 (6,2%)
Τούρκοι: 3.185 (4,6%)
Αλλοι: 296 (0,4%)
Απροσδιόριστοι: 1.101 (1,6%)
Μη δηλώσαντες: 11.718 (8,5%)

Σύνολο: 74.132
Κλίμα
[απόκρυψη]Κλιματικά δεδομένα Γιάμπολ
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F) 6.5 8.7 13.6 18.4 24.1 28.2 31.1 31.2 25.7 19.5 13.7 7.6 19,03
Μέση Μηνιαία °C (°F) 3.3 4.4 8.4 13.0 18.2 22.5 25.2 25.0 20.3 15.0 9.6 4.1 14,08
Μέση Ελάχιστη °C (°F) 0.0 0.2 3.6 7.8 12.5 16.8 19.3 19.2 14.8 10.3 5.5 0.7 9,23
Υετός mm (ίντσες) 45,5 41,6 32,8 34,3 59,8 50,7 50,9 40,7 70,3 49,7 34,6 58,9 569,8
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 106 132 181 203 274 303 339 329 242 181 133 101 2.525
Πηγή: weatheronline.co.uk[1]
Πολιτισμός

Στο Γιάμπολ βρίσκονται το επαρχιακό Ιστορικό Μουσείο και ένα στρατιωτικό μουσείο. Η πόλη έχει ένα Δραματικό θέατρο και ένα κουκλοθέατρο.
Διακεκριμένοι πολίτες

Γκεόργκε Παπάζοφ (1894-1972), ζωγράφος
Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ (γ. 1968), συγγραφέας
Βόλεν Σιντέροφ (γ. 1956), δημοσιογράφος και πολιτικός
Ραντόι Ραλίν (1923-2004), ποιητής και σατιρικός
Πέτερ Νόικοφ (1868-1921), εκδότης
Ενζο Κεριάζοφ (γ. 1973), ακροβάτης

Αδελφοποιήσεις

Ρουμανία Τίργκου Ζίου, Ρουμανία
Γαλλία Βιλζίφ, Παρίσι, Γαλλία
Πολωνία Σιέρατς, Πολωνία[2]
Ρωσία Ιζέβσκ, Ρωσία[3]
Ουκρανία Μπερντιάνσκ, Ουκρανία[4]
Τουρκία Αδριανούπολη, Τουρκία[5]

Βούλγαροι: 59.899 (87,1%)
Ρομά: 4.263 (6,2%)
Τούρκοι: 3.185 (4,6%)
Αλλοι: 296 (0,4%)
Απροσδιόριστοι: 1.101 (1,6%)
Μη δηλώσαντες: 11.718 (8,5%)

Σύνολο: 74.132
Κλίμα

Κλιματικά δεδομένα Γιάμπολ
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	6.5	8.7	13.6	18.4	24.1	28.2	31.1	31.2	25.7	19.5	13.7	7.6	19,03
Μέση Μηνιαία °C (°F)	3.3	4.4	8.4	13.0	18.2	22.5	25.2	25.0	20.3	15.0	9.6	4.1	14,08
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	0.0	0.2	3.6	7.8	12.5	16.8	19.3	19.2	14.8	10.3	5.5	0.7	9,23
Υετός mm (ίντσες)	45,5	41,6	32,8	34,3	59,8	50,7	50,9	40,7	70,3	49,7	34,6	58,9	569,8
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας	106	132	181	203	274	303	339	329	242	181	133	101	2.525
Πηγή: weatheronline.co.uk^[1]

Πολιτισμός

Αδελφοποιήσεις

Τίργκου Ζίου, Ρουμανία
Βιλζίφ, Παρίσι, Γαλλία
Σιέρατς, Πολωνία^[2]
Ιζέβσκ, Ρωσία^[3]
Μπερντιάνσκ, Ουκρανία^[4]
Αδριανούπολη, Τουρκία^[5]

Πόλεις της Βουλγαρίας με περισσότερους από 20.000 κατοίκους

Άιτος · Άνω Νευροκόπιι · Ασένοβγκραντ (Στενήμαχος) · Βάρνα · Βελίκο Τύρνοβο · Βέλινγκραντ · Βίντιν · Βράτσα · Γιάμπολ · Γκάμπροβο · Γκόρνα Οριάχοβιτσα · Καζανλούκ · Κάρλοβο · Κάρντζαλι · Κιουστεντίλ · Λόβετς · Λομ · Μοντάνα · Μπλαγκόεβγκραντ · Μπότεβγκραντ · Μπουργκάς (Πύργος) · Νόβα Ζαγόρα · Ντιμίτροβγκραντ · Ντόμπριτς · Ντούπνιτσα · Πάζαρτζικ · Πέρνικ · Πετρίτσι · Πλέβεν · Ράζγκραντ · Ρούσε · Σάμοκοβ · Σαντάνσκι · Σβιστόβ · Σεβλίεβο · Σιλίστρα · Σλίβεν · Σμόλιαν · Σούμεν · Σόφια · Στάρα Ζαγόρα · Ταργκόβιστε · Τρόιαν · Φιλιππούπολη · Χάσκοβο

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Εγκυκλοπαίδεια Βουλγαρίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License