Ο Άντονι Ήντεν (αγγλ. Anthony Eden, 1897 - 1977) ήταν Βρετανός πολιτικός του Συντηρητικού Κόμματος, ο οποίος υπηρέτησε ως Υπουργός εξωτερικών επί τρεις δεκαετίες και έγινε Πρωθυπουργός της Βρετανίας το 1955. Η πρωθυπουργία του επισκιάστηκε από την Κρίση του Σουέζ, υπό το βάρος της οποίας αναγκάσθηκε να παραιτηθεί (1957) έχοντας παραμείνει στην εξουσία μόνο επί 18 μήνες. Ήταν επίσης μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας του Ηνωμένου Βασιλείου και είχε τον τίτλο ευγενείας του Ιππότη της Περικνημίδας.

Βιογραφία

Ο Ήντεν γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου 1897 στην Κομητεία του Ντάρχαμ (County Durham), γόνος μιας πολύ συντηρητικής οικογένειας γαιοκτημόνων[1]. Πατέρας του ήταν ο Σερ Γουίλιαμ Ήντεν, ο οποίος έφερε τον τίτλο του βαρονέτου (baronet) και μητέρα του η Σίμπιλ Φράνσις Γκρέι (Sybil Frances Grey), μέλος της πολύ γνωστής οικογένειας των Γκρέι της Νορθουμβρίας (Northumberland). Η οικογένεια είχε δύο ακόμη γιους, τον μεγαλύτερο Τίμοθι και τον μικρότερο, Νίκολας, που σκοτώθηκε όταν το βρετανικό θωρηκτό Indefatigable ανατινάχθηκε και βυθίστηκε κατά τη Ναυμαχία της Γιουτλάνδης το 1916.

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στο 21ο Σύνταγμα του Σώματος των Βασιλικών Τυφεκιοφόρων και έφθασε το βαθμό του λοχαγού. Τιμήθηκε με το παράσημο του Στρατιωτικού Σταυρού (Military Cross) και σε ηλικία 21 ετών, έγινε ο νεότερος υπασπιστής ταξιαρχίας (brigade-major) του Βρετανικού Στρατού.

Ο Ήντεν φοίτησε αρχικά στο Κολλέγιο Ήτον και, μετά τον Πόλεμο, στο Κράιστς Τσέρτς της Οξφόρδης, όπου σπούδασε ανατολικές γλώσσες. Μιλούσε άπταιστα Γαλλικά, Γερμανικά και Περσικά, ενώ μιλούσε, επίσης, πολύ καλά Ρωσικά και Αραβικά. Στις γενικές εκλογές του 1923 εκλέχτηκε μέλος του Κοινοβουλίου με το Συντηρητικό Κόμμα. Το ίδιο έτος νυμφεύτηκε την Μπέατρις Μπέκετ (Beatrice Beckett), με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά (το ένα δεν επέζησε του τοκετού). Ο γάμος δεν υπήρξε επιτυχημένος και αργότερα διαλύθηκε, υπό το βάρος του ενός υιού ο οποίος χάθηκε σε πολεμικό πεδίο.

Στην Συντηρητική Κυβέρνηση της περιόδου 1924-1929 ο Ήντεν έγινε αρχικά Πρώτος Κοινοβουλευτικός Γραμματέας του Υπουργού Εσωτερικών Σερ Ουίλιαμ Τζόινσον Χικς (Sir William Joynson Hicks) και στη συνέχεια (1926) απλά άλλαξε Υπουργείο, περνώντας στο Εξωτερικών του Σερ Όστιν Τσάμπερλεν (Sir Austen Chamberlain). Το 1931 ανέλαβε Υφυπουργός Εξωτερικών στην Εθνική Κυβέρνηση του Ράμσεϊ ΜακΝτόναλντ (Ramsay MacDonald).[2] Το 1935 ανέλαβε Λόρδος Σφραγιδοφύλακας (Lord Privy Seal) και Υπουργός για την Κοινωνία των Εθνών στην Κυβέρνηση του Στάνλεϊ Μπάλντουϊν (Stanley Baldwin). Όπως οι περισσότεροι της γενιάς του, που είχαν ζήσει τον Πρώτο Πόλεμο, ο Ήντεν ήταν σφόδρα αντίθετος με οποιαδήποτε κατάσταση που εγκυμονούσε πόλεμο και εργαζόταν, από τη θέση του, προς την εξασφάλιση της ειρήνης στην Ευρώπη. Αποδείχθηκε ικανός διαπραγματευτής και διπλωμάτης.

Πριν και κατά το 2ο Πόλεμο

Ο Ήντεν ήταν, παρά τον ειρηνόφιλο προσανατολισμό του, από τους πρώτους που διέγνωσε την επιθετικότητα των δύο φασιστικών καθεστώτων, Γερμανίας του Χίτλερ και της Ιταλίας του Μουσσολίνι. Αν και δεν το εκδήλωσε δημόσια, αντέδρασε στην "πολιτική κατευνασμού" του Υπουργού Εξωτερικών, Σερ Σάμιουελ Χόαρ (Sir Samuel Hoare), όταν η Ιταλία εισέβαλε στην Αιθιοπία το 1935 και προκάλεσε την Κρίση της Αβησσυνίας. Όταν ο Χόαρ παραιτήθηκε, ύστερα από την αποτυχία του Συμφώνου Χόαρ - Λαβάλ, τον διαδέχθηκε ο Ήντεν. Την εποχή αυτή ο Ήντεν έγινε και ένα είδος "δημιουργού μόδας", καθώς φορούσε συχνά ένα καπέλο τύπου ρεπούμπλικας, ελαφρά τροποποιημένο, που καθιερώθηκε στη Βρετανία ως "καπέλο Άντονι Ήντεν". Στη θέση αυτή παρέμεινε επί τριετία, για να παραιτηθεί διαμαρτυρόμενος για την εξωτερική πολιτική του τότε πρωθυπουργού Νέβιλ Τσάμπερλεν[3], που δεν ήθελε να προκαλέσει ούτε τη Γερμανία του Χίτλερ ούτε την Ιταλία του Μουσολίνι, πολιτική που τελικά κατέληξε στη Συμφωνία του Μονάχου.

Με την έναρξη του Πολέμου, ο Ήντεν κατατάχθηκε επί πολύ σύντομο διάστημα στο Βρετανικό Στρατό με το βαθμό του Ταγματάρχη. Ο Τσάμπερλεν τον επανέφερε στο Υπουργικό Συμβούλιο ως Υπουργό Αποικιών, αλλά αυτή η θέση του στέρησε τη συμμετοχή στην Πολεμική Κυβέρνηση. Έτσι, δεν είχε τη δυνατότητα να διεκδικήσει την Πρωθυπουργία, όταν ο Τσάμπερλεν παραιτήθηκε ύστερα από την Εισβολή και κατάληψη της Γαλλίας το Μάιο του 1940. Την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Ουίνστων Τσώρτσιλ.

Μολονότι η σχέση του με τον Τσώρτσιλ ήταν αρκετά περίεργη, καθώς και ο Ήντεν απέβλεπε στην πρωθυπουργία, ο Τσώρτσιλ τον επανέφερε στη θέση του Υπουργού Πολέμου όταν συγκρότησε την πολεμική του Κυβέρνηση το 1940, παραμένοντας σε αυτή μέχρι το 1945, οπότε ο Τσώρτσιλ έχασε την πρωθυπουργία. Ωστόσο ποτέ δεν σταμάτησε να εποφθαλμιά τη θέση του Πρωθυπουργού, καθώς αναγνωριζόταν ως ο διάδοχός του. Με τη δεύτερη πρωθυπουργία του Τσώρτσιλ (1951 - 1955) επανήλθε ως Υπουργός Εξωτερικών και, το 1955, τον διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία. Η υγεία του, όμως, ήταν ήδη κλονισμένη.

Η θητεία του σημαδεύτηκε από ένα σοβαρό πολιτικό σφάλμα: Άρχισε μυστικές διαπραγματεύσεις με τη Γαλλία και το Ισραήλ για τη χρήση στρατιωτικής βίας εναντίον της κυβέρνησης της Αιγύπτου του Στρατηγού Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, όταν, το 1956, εθνικοποιήθηκε η Διώρυγα του Σουέζ. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δε μπόρεσε να υποστηρίξει το βρετανικό εγχείρημα και η Βρετανία αναγκάστηκε να υπαναχωρήσει, αποσύροντας τις δυνάμεις της. Αυτό υπήρξε πολύ ταπεινωτικό για το βρετανικό γόητρο, καθώς αποτέλεσε έμμεση αλλά σαφή ένδειξη ότι η Βρετανία δεν αποτελούσε πλέον παγκόσμια δύναμη ικανή να ρυθμίζει καταστάσεις στον πλανήτη. Ο Ήντεν αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον Ιανουάριο του 1957, με καταρρακωμένη τη φήμη του: Το [2004]] 139 ακαδημαϊκοί των πολιτικών επιστημών τον ψήφισαν ως το χειρότερο πρωθυπουργό του 20ού αιώνα[4] . Το τραγικά ειρωνικό είναι ότι η μεγαλύτερη αποτυχία του ως πρωθυπουργού σημειώθηκε στον τομέα επί του οποίου είχε εντρυφήσει επί μακρά περίοδο ετών, αυτόν της εξωτερικής πολιτικής.

Μετά την παραίτησή του αποσύρθηκε από την πολιτική και έζησε ήσυχα τη ζωή του με τη δεύτερη συζυγό του, Κλαρίσα, ανεψιά του Τσώρτσιλ. Το 1961 έλαβε τον τίτλο του Κόμητα του 'Ειβον (Earl Avon). Απεβίωσε στις 14 Ιανουαρίου του 1977.
Πλήρης Κατάλογος Πολιτικών Θέσεων

Βουλευτής 1923-1957
Μέλος της Βουλής των Λόρδων ως Κόμης του Έιβον 1961-1977

Υφυπουργός Εσωτερικών 1931-1934
Μέγας Σφραγιδοφύλακας 1934-1935
Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου παρά τη Κοινωνία των Εθνών 1935
Υπουργός Εξωτερικών 1935-1938
Υπουργός Κοινοπολιτείας 1939-1940
Υπουργός Πολέμου 1940
Υπουργός Εξωτερικών 1940-1945
Ηγέτης της Συμπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων 1942-1945
Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης 1951-1955
Υπουργός Εξωτερικών 1951-1955
Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου 1955-1957

Βιβλιογραφία

Victor Rothwell, Anthony Eden: a political biography, 1931-1957, Manchester University Press, Manchester, 1992

Πηγές, Αναφορές

↑ BBC History
↑ The Official Site of the British Prime Minister
↑ BBC History
↑ Prime Minister, ό.π.

Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας Γουόλπολ | Ουίλμινγκτον | Πέλαμ | Νιούκαστλ | Ντέβονσαϊρ | Νιούκαστλ | Μπιουτ | Τζ. Γκρένβιλ Ρόκινγκχαμ | Τσάταμ (Πιτ ο Πρεσβύτερος) | Γκράφτον | Νορθ |Ρόκινγκχαμ | Σέλμπιουρν | Πόρτλαντ | Πιτ ο Νεότερος Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας Πιτ ο Νεότερος | Άντινγκτον | Πιτ ο Νεότερος | Ο. Γκρένβιλ | Πόρτλαντ | Πέρσιβαλ | Λίβερπουλ | Κάνινγκ | Γκόντεριχ | Ουέλινγκτον | Γκρέι | Μέλμπουρν | Ουέλινγκτον | Πιλ | Ράσελ | Ντέρμπι | Άμπερντιν | Πάλμερστον | Ντέρμπι | Πάλμερστον | Ράσελ | Ντέρμπι | Ντισραέλι | Γκλάντστοουν | Μπίκονσφιλντ (Ντισραέλι) | Γκλάντστοουν | Σάλσμπουρι | Γκλάντστοουν | |Σάλσμπουρι | Γκλάντστοουν | Ρόουζμπερι | Σάλσμπουρι | Μπάλφουρ | Κάμπελ-Μπάνερμαν | Άσκουιθ | Λόιντ ζωρτζ | Λω | Μπόλντουιν | Μακντόναλντ | Μπόλντουιν | Μακντόναλντ | Μπόλντουιν | Τσάμπερλεν | Τσώρτσιλ | Άττλη | Τσώρτσιλ | Ήντεν | Μακμίλαν | Ντάγκλας-Χιουμ | Ουίλσον | Χιθ | Ουίλσον | Κάλαχαν | Θάτσερ | Μέιτζορ | Μπλερ | Μπράουν | Κάμερον | Μέι | Τζόνσον | Τρας | Σούνακ |