Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1972, οι Αγώνες της 20ης Ολυμπιάδας της σύγχρονης εποχής, διοργανώθηκαν στο Μόναχο της Δυτικής Γερμανίας, από τις 25 Αυγούστου έως και τις 10 Σεπτεμβρίου.
121 χώρες πήραν μέρος, με 7.134 αθλητές και αθλήτριες, σε 195 αγωνίσματα των 21 αθλημάτων. Μορων Αγώνων ήταν ο Αμερικανός κολυμβητής Μαρκ Σπιτζ, με επτά χρυσά μετάλλια.
Εκτός αγωνιστικών, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Μονάχου σημαδεύτηκαν από την ομηρία Ισραηλινών αθλητών από Παλαιστινίους τρομοκράτες και που οδήγησε σε σφαγή στο αεροδρόμιο της πόλης.
Εκλογή
Η επιλογή του Μονάχου ως διοργανώτρια των 20ων Ολυμπιακών Αγώνων έγινε στην 64η Σύνοδο της ΔΟΕ στη Ρώμη, στις 26 Απριλίου 1966.
| Πόλη | Χώρα | 1ος γύρος | 2ος γύρος |
| Μόναχο |  Δυτική Γερμανία |
29 | 31 |
| Μαδρίτη |  Ισπανία |
16 | 16 |
| Μόντρεαλ |  Καναδάς |
6 | 13 |
| Ντητρόιτ |  ΗΠΑ |
6 | - |
Σύμβολα
Υπεύθυνη για την εταιρική ταυτότητα (Corporate Design) και τον σχεδιασμό της οπτικής επικοινωνίας των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου, ήταν μια ομάδα υπό τη διεύθυνση του γνωστού σχεδιαστή Οτλ Άιχερ. Τυπικά χαρακτηριστικά ήταν η χρήση τον χρωμάτων του ουρανιου τόξου ως σύμβολο τον εθνών. Το χρώμα γαλάζιο και ανοικτό πράσινο συμβόλισαν και τις άλπεις, ενώ το χρώμα κόκκινο ήταν ταμπού, λόγου ότι μπορούσε να συνδεθεί με τις σύγχρονες δικτατορίες. Το έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου, είναι ένα στέμμα με ακτίνες φωτός που συμβολίζει το πνεύμα των Αγώνων: φως, ζωηρότητα και γενναιοδωρία.
Πρωτοποριακά ήταν τα εικονογράμματα για κάθε άθλημα που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά και είχαν βάση την γεωμετρία και απλοποίηση στην επικοινωνία, αλλά και η μασκότ. Ήταν ο σκύλος Βάλντι (Waldi) από την ράτσα dackel, η τότε πιο δημοφιλής στην Γερμανία με πολλά ευγενικά χαρακτηριστικά.
Αθλητικές εγκαταστάσεις
Το Ολυμπιακό στάδιο: Η εντυπωσιακή στέγη σχεδιάστηκε από τον Φραϊ Ότο, και η κατασκευή του κτίσματος ήταν σχέδιο του αρχιτέκτονα Γκύντερ Μπένις
Το ποδηλατοδρόμιο
Περισσότερα από 481 εκατομμύρια ευρώ επενδύθηκαν στην κατασκευή των νέων αθλητικών εγκαταστάσεων και του Ολυμπιακού χωριού. Οι εργασίες διήρκεσαν από το 1968 μέχρι το 1972. Το «Ολυμπιακό πάρκο» εκτείνεται σε 300 εκτάρια και σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα, Γκύντερ Μπένις. Περιλαμβάνει το Ολυμπιακό χωριό, το κέντρο τύπου αλλά και τις αθλητικές εγκαταστάσεις. Κατασκευάστηκε ακόμα ο πύργος της τηλεόρασης, ύψους 280 μέτρων. Άλλα χαρακτηριστικά του πάρκου, τα 43 χλμ δρόμων και οι 32 λίμνες.
Η καρδιά των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου είναι το Ολυμπιακό Στάδιο (Olympiastadion). Χωρητικότητας 77.000 θεατών, φιλοξένησε τα αγωνίσματα του στίβου, ποδοσφαιρικούς αγώνες, αγωνίσματα της ιππασίας αλλά και τις τελετές έναρξης και λήξης. Το κολυμβητήριο (Schwimmhalle), 9.182 θεατών φιλοξένησε την κολύμβηση, τις καταδύσεις και την υδατοσφαίριση. Οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις, το ποδηλατοδρόμιο (Radstadion), η αίθουσα της πυγμαχίας (Boxhalle), η αίθουσα ολυμπιακών αθλημάτων (Sporthalle), το γήπεδο του χόκεϊ (Hockeyanlange) και η αίθουσα της πετοσφαίρισης (Volleyballhalle).
Εκτός του ολυμπιακού πάρκου βρίσκονται η αίθουσα καλαθοσφαίρισης στο «Messegelände» το εκθεσιακό κέντρο της πόλης (για τη ξιφασκία, άρση βαρών και πάλη), η πισίνα «Dantebad» για την υδατοσφαίριση, το κέντρο σκοποβολής «Hochbrück» και τοξοβολίας «Englischer Garten». Τα κέντρα του «Riem» και «Nymphenburg», φιλοξένησαν την ιππασία, η κοινότητα του Schleissheim την κωπηλασία και το Κίελο την ιστιοπλοϊα. Το ποδόσφαιρο διοργανώθηκε στις πόλεις, Νυρεμβέργη, Ρέγκενσμπουρκ, Πασσάου, Ίνγκολσταντ και Άουγκσμπουργκ ενώ κάποιοι αγώνες χειροσφαίρσης στις, Ουλμ, Γκόπινγκεν και Μπόμπλιγκεν.
Η σφαγή του Μονάχου
Κύριο λήμμα: Σφαγή του Μονάχου
Το πρωί της 5ης Σεπτεμβρίου 1972, ένας κομάντο των παλαιστινίων τρομοκρατών της οργάνωσης Μαύρος Σεπτέμβρης, εισβάλλει στο Ολυμπιακό χωριό και κρατά 11 ισραηλινούς αθλητές σε ομηρία, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση 200 φυλακισμένων παλαιστινίων. Δύο ισραηλινοί αθλητές θα εκτελεστούν.
Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αποφασίζει να διακόψει προσωρινά τους Αγώνες, ενώ συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις από τις γερμανικές αρχές. Ο πρόεδρος της ΔΟΕ δήλωσε: "Η ειρήνη επλήγη από τις δολοφονίες που διέπραξαν οι τρομοκράτες. Το σύνολο του πολιτισμένου κόσμου καταδικάζει αυτό το έγκλημα. Σε ένδειξη σεβασμού προς τα θύματα αλλά και τους ομήρους, τα αγωνίσματα του απογεύματος θα διακοπούν".
Το βράδυ, ένα δράμα εξελίσσεται στο αεροδρόμιο του Μονάχου όπου οι τρομοκράτες προσπαθούν να διαφύγουν με τους ομήρους για το Κάιρο. Με την επέμβαση της γερμανικής αστυνομίας, σκοτώνονται οι 9 ισραηλινοί όμηροι καθώς και οι 5 από τους 8 τρομοκράτες. Το σύνολο των θυμάτων ανεβαίνει στους 18.
Μετά την απόφαση της μη οριστικής διακοπής των Αγώνων, η ΔΟΕ οργανώνει μια επικήδεια τελετή στο Ολυμπιακό στάδιο στη μνήμη των θυμάτων, η οποία συγκεντρώνει 80.000 άτομα. Ο πρόεδρος της ΔΟΕ, Άβερι Μπρούνταζ είπε την ιστορική φράση: "The Games must go on" (οι Αγώνες πρέπει να συνεχιστούν).
Την επομένη, οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα συνεχιστούν, όμως με μικρότερο ενθουσιασμό από πριν.
Συμμετέχουσες χώρες
Ρεκόρ συμμετοχής στο Μόναχο με 121 χώρες να δηλώνουν παρούσες. Για πρώτη φορά αγωνίστηκαν 11 χώρες: Αλβανία, Σαουδική Αραβία, Μπενίν (με το όνομα Δαχομέη), Βόρεια Κορέα, Γκαμπόν, Άνω Βόλτα (σημερινή Μπουρκίνα Φάσο), Λεσότο, Μαλάουι, Σομαλία, Σουαζιλάνδη και Τόγκο. Η Γερμανία κατέβηκε σε δύο ομάδες, Ανατολική και Δυτική.
Όπως και στους προηγούμενους Αγώνες, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή απέκλεισε τη Νότια Αφρική, λόγω της τότε πολιτικής του απαρτχάιντ στη χώρα, αλλά έστειλε πρόσκληση σε μια άλλη αφρικανική χώρα, τη Νότια Ροδεσία με αποτέλεσμα να αντιδράσουν πολλές χώρες της Αφρικής. Μπροστά στην απειλή μποϋκοτάζ των αφρικανικών χωρών, αλλά και του Πακιστάν, της Γιουγκοσλαβίας και των Αντιλλών, η ΔΟΕ μετά από διαπραγματεύσεις 6 ημερών απέσυρε την πρόσκληση της Ροδεσίας (ψηφοφορία 36 υπέρ, 31 κατά και 3 απόντες).
| Αφρική | Αμερική | Ασία | Ευρώπη | Ωκεανία |
|
|
|
|
|
| 30 χώρες | 31 χώρες | 26 χώρες | 31 χώρες | 3 χώρες |
|---|
Αλγερία (5)
Μπενίν (3)
Καμερούν (11)
Δημοκρατία του Κονγκό (6)
Ακτή Ελεφαντοστού (11)
Αίγυπτος (23)
Γουινέα (1)
Άνω Βόλτα (1)
Λεσότο (1)
Λιβύη (1)
Λιβερία (5)
Μαδαγασκάρη (11)
Μαλάουι (16)
Μάλι (3)
Μαρόκο (35)
Σενεγάλη (37)
Σομαλία (3)
Σουδάν (26)
Εσουατίνι (2)
Τανζανία (15)
Τσαντ (4)
Τόγκο (7)
Ζάμπια (11)
Ολλανδικές Αντίλλες (2)
Μπαχάμες (20)
Μπαρμπάντος (13)
Βερμούδες (9)
Βολιβία (11)
Κέιμαν Νήσοι (4)
Χιλή (11)
Κόστα Ρίκα (3)
Δομινικανή Δημοκρατία (5)
Ισημερινός (2)
Γουατεμάλα (8)
Γουιάνα (3)
Αϊτή (7)
Αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι (16)
Νικαράγουα (7)
Παναμάς (7)
Παραγουάη (3)
Περού (20)
Πουέρτο Ρίκο (53)
Ελ Σαλβαδόρ (11)
Σουρινάμ (2)
Τρινιντάντ και Τομπάγκο (19)
Ουρουγουάη (13)
Βενεζουέλα (23)
Αφγανιστάν (8)
Σαουδική Αραβία (11)
Βιρμανία (18)
Καμπότζη (9)
Δημοκρατία της Κίνας (21)
Χονγκ Κονγκ (10)
Ινδονησία (6)
Ισραήλ (14)
Κουβέιτ (4)
Μαλαισία (45)
Νεπάλ (1)
Φιλιππίνες (53)
Σιγκαπούρη (7)
Συρία (5)
Ταϊλάνδη (33)
Βιετνάμ (2)
Αλβανία (5)
Ιρλανδία (59)
Ισλανδία (25)
Λίχτενσταϊν (6)
Λουξεμβούργο (11)
Μάλτα (5)
Μονακό (5)
Πορτογαλία (29)
Ανατολική Γερμανία (297)
Ρουμανία (159)
Άγιος Μαρίνος (7)
Φίτζι (2)
Πρόγραμμα Αγώνων
| Ημερολόγιο Ολυμπιακών Αγώνων 1972 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Αύγουστος και Σεπτέμβριος 1972 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | Θεατές |
| Τελετή έναρξης | 62.592 | |||||||||||||||||
| Στίβος | 2 | 2 | 5 | 5 | 3 | 7 | 2 | 3 | 9 | 1.081.834 | ||||||||
| Κωπηλασία | 7 | 109.914 | ||||||||||||||||
| Αντιπτέριση (επίδειξη) | 3970 | |||||||||||||||||
| Καλαθοσφαίριση | 1 | 139.125 | ||||||||||||||||
| Πυγμαχία | 11 | 145.246 | ||||||||||||||||
| Κανόε-καγιάκ | 2 | 2 | 7 | 72.272 | ||||||||||||||
| Ποδηλασία | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 39.609 | |||||||||||
| Ιππασία | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 202.517 | ||||||||||||
| Ξιφασκία | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 26.181 | |||||||||
| Ποδόσφαιρο | 1 | 556.582 | ||||||||||||||||
| Γυμναστική | 1 | 1 | 2 | 4 | 6 | 99.268 | ||||||||||||
| Άρση Βαρών | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 33.623 | ||||||||
| Χειροσφαίριση | 1 | 123.204 | ||||||||||||||||
| Χόκεϊ επί χόρτου | 1 | 78.020 | ||||||||||||||||
| Τζούντο | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 51.813 | |||||||||||
| Πάλη | 10 | 10 | 72.821 | |||||||||||||||
| Κολύμβηση | 4 | 4 | 5 | 3 | 3 | 5 | 4 | 6 | 161.089 | |||||||||
| Μοντέρνο πένταθλο | 2 | 25.353 | ||||||||||||||||
| Θαλάσσιο σκι (επίδειξη) | 450 | |||||||||||||||||
| Σκοποβολή | 2 | 1 | 1 | 2 | 2 | 20.600 | ||||||||||||
| Τοξοβολία | 1 | 1 | 8469 | |||||||||||||||
| Ιστιοπλοϊα | 6 | 32.655 | ||||||||||||||||
| Πετοσφαίριση | 1 | 1 | 103.346 | |||||||||||||||
| Τελετή λήξης | 62.712 | |||||||||||||||||
| Αύγουστος και Σεπτέμβριος 1972 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | Θεατές |
Σημαντικές στιγμές
Ο Αμερικανός κολυμβητής Μάρκ Σπιτζ, κέρδισε επτά χρυσά μετάλλια, πετυχαίνοντας και ισάριθμα παγκόσμια ρεκόρ σε μία Ολυμπιάδα. Συνολικά τα μετάλλιά του είναι 9, μαζί με τα δύο χρυσά στο Μεξικό στους Αγώνες του 1968.
Η Σοβιετική γυμνάστρια, Όλγα Κόρμπουτ, έγινε αστέρι των Αγώνων μετά τη νίκη της στο σύνθετο ομαδικό, αλλά και την ήττα στο σύνθετο ατομικό (μία πτώση της, της στοίχισε το χρυσό). Τελικά πήρε άλλα δύο χρυσά στη δοκό και στις ασκήσεις εδάφους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχασαν το νικηφόρο σερί τους στην καλαθοσφαίριση (από το 1936) στο τελικό με τη Σοβιετική Ένωση, ο οποίος είχε ένα σκανδαλώδες φινάλε. Έξι δευτερόλεπτα πριν τη λήξη, το σκορ ήταν 49-48 υπέρ των Σοβιετικών, αλλά ο Σακαντελίτζε υπέπεσε σε φάουλ τρία δεύτερα πριν το τέλος. Ο Νταν Κόλινς με δύο βολές δίνει για πρώτη φορά το προβάδισμα στις ΗΠΑ με 50-49. Το παιχνίδι συνεχίζεται, οι Σοβιετικοί δεν σκοράρουν και το χρονόμετρο σταματά στο 1 δευτερόλεπτο ενώ είχε ήδη ακουστεί η κόρνα για τάιμ άουτ των Σοβιετικών. Το χρονόμετρο επιστρέφει στα 3 δευτερόλεπτα, οι Σοβιετικοί δεν σκοράρουν και οι Αμερικανοί ξεσπούν σε πανηγυρισμούς για την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου. Τότε όμως, ο γενικός γραμματέας της FIBA απαίτησε να επιστρέψει πάλι το χρονόμετρο στα 3 δευτερόλεπτα, εξαιτίας λάθους λίγο πιο πριν. Οι διαιτητές το δέχτηκαν και με τα 3 δευτ. ο Ιβάν Γιεντέσκο τροφοδοτεί τον Αλεξάντερ Μπέλοφ με μακρινή πάσα (από την μία στην άλλη άκρη του γηπέδου!) και αυτός με λέι-απ σκοράρει, δίνοντας τη νίκη στους Σοβιετικούς με 51-50. Οι ΗΠΑ υπέβαλλαν ένσταση ότι το καλάθι ήταν εκπρόθεσμο, όμως με ψήφους 3 κατά & 2 υπέρ, αποτέλεσμα που διαμορφώθηκε από εμφανώς πολιτικούς λόγους (καθώς, κατά ψήφισαν η Ουγγαρία, Κούβα, Πολωνία και υπέρ η Ιταλία και το Πουέρτο Ρίκο), η ένσταση απορρίφθηκε.
Ο Λάσε Βίρεν (Φινλανδία) κέρδισε τα 5.000 και 10.000 μέτρα, κάτι που θα επαναλάβει και στο Μόντρεαλ το 1976.
Ο Βάλερι Μπορζόφ από την ΕΣΣΔ, κέρδισε τα 100μ. και 200μ. με χρόνο 10.14 και 20.00 στο στίβο αντίστοιχα.
Η νεαρή Δυτικογερμανίδα Ούλρικε Μάϋφαρθ, στέφεται η νεότερη χρυσή ολυμπιονίκης κερδίζοντας στο άλμα εις ύψος με επίδοση στο 1.92 μέτρα.
Η ελληνική συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου
Δύο μετάλλια κατέκτησε η Ελλάδα στο Μόναχο:
Ασημένιο μετάλλιο από τον Πέτρο Γαλακτόπουλο στα 74 κιλά της ελληνορωμαϊκής πάλης.
Ασημένιο μετάλλιο από τον Ηλία Χατζηπαυλή στην κατηγορία "Finn" της ιστιοπλοΐας.
Μέσα στην οκτάδα βρέθηκαν:
Σταύρος Τζωρτζής - 6ος στα 400μ. εμπόδια
Χρήστος Ιακώβου - 5ος στην κατηγορία 82,5 κιλών, άρση βαρών
Βασίλης Γανώτης - 7ος στην κατηγορία 52 κιλών της ελληνορωμαϊκής πάλης
Στέλιος Μυγιάκης - 7ος στην κατηγορία 62 κιλών της ελληνορωμαϊκής πάλης
Πίνακας Μεταλλίων
| Θέση | Χώρα |  |
 |
 |
Σύνολο |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  ΕΣΣΔ |
50 | 27 | 22 | 99 |
| 2 | ΗΠΑ |
33 | 31 | 30 | 94 |
| 3 |  Ανατολική Γερμανία |
20 | 23 | 23 | 66 |
| 4 |  Δυτική Γερμανία |
13 | 11 | 16 | 40 |
| 5 |  Ιαπωνία |
13 | 8 | 8 | 29 |
| 6 |  Αυστραλία |
8 | 7 | 2 | 17 |
| 7 |  Πολωνία |
7 | 5 | 9 | 21 |
| 8 |  Ουγγαρία |
6 | 13 | 16 | 35 |
| 9 |  Βουλγαρία |
6 | 10 | 5 | 21 |
| 10 |  Ιταλία |
5 | 3 | 10 | 18 |
| 11 |  Σουηδία |
4 | 6 | 6 | 16 |
| 12 |  Ηνωμένο Βασίλειο |
4 | 5 | 9 | 18 |
| 13 |  Ρουμανία |
3 | 6 | 7 | 16 |
| 14 |  Φινλανδία |
3 | 1 | 4 | 8 |
 Κούβα |
3 | 1 | 4 | 8 | |
| 16 |  Ολλανδία |
3 | 1 | 1 | 5 |
| 17 |  Γαλλία |
2 | 4 | 7 | 13 |
| 18 |  Τσεχοσλοβακία |
2 | 4 | 2 | 8 |
| 19 |  Κένυα |
2 | 3 | 4 | 9 |
| 20 |  Γιουγκοσλαβία |
2 | 1 | 2 | 5 |
| 21 |  Νορβηγία |
2 | 1 | 1 | 5 |
| 22 |  Βόρεια Κορέα |
1 | 1 | 3 | 5 |
| 23 |  Νέα Ζηλανδία |
1 | 1 | 1 | 3 |
| 24 |  Ουγκάντα |
1 | 1 | 0 | 2 |
| 25 |  Δανία |
1 | 0 | 0 | 1 |
| 26 |  Ελβετία |
0 | 3 | 0 | 3 |
| 27 | Καναδάς |
0 | 2 | 3 | 5 |
| 28 |  Ιράν |
0 | 2 | 1 | 3 |
| 29 |  Ελλάδα |
0 | 2 | 0 | 2 |
 Βέλγιο |
0 | 2 | 0 | 2 | |
| 31 |  Αυστρία |
0 | 1 | 2 | 3 |
 Κολομβία |
0 | 1 | 2 | 3 | |
| 33 |  Αργεντινή |
0 | 1 | 0 | 1 |
 Νότια Κορέα |
0 | 1 | 0 | 1 | |
 Λίβανος |
0 | 1 | 0 | 1 | |
 Μεξικό |
0 | 1 | 0 | 1 | |
 Μογγολία |
0 | 1 | 0 | 1 | |
 Πακιστάν |
0 | 1 | 0 | 1 | |
 Τυνησία |
0 | 1 | 0 | 1 | |
 Τουρκία |
0 | 1 | 0 | 1 | |
| 41 |  Αιθιοπία |
0 | 0 | 2 | 2 |
 Βραζιλία |
0 | 0 | 2 | 2 | |
| 43 | Ισπανία |
0 | 0 | 1 | 1 |
 Γκάνα |
0 | 0 | 1 | 1 | |
 Νιγηρία |
0 | 0 | 1 | 1 | |
 Νίγηρας |
0 | 0 | 1 | 1 | |
 Τζαμάικα |
0 | 0 | 1 | 1 | |
 Ινδία |
0 | 0 | 1 | 1 |
Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες
1896 1900 1904 1906 1 1908 1912 1916 2 1920 1924 1928 1932 1936 1940 3 1944 3 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020 2024 2028
Ολυμπιακοί κύκλοι
Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες
1924 1928 1932 1936 1940 3 1944 3 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022 2026
1 Ακυρώθηκαν εκ των υστέρων από τη ΔΟΕ. 2 Ματαιώθηκαν λόγω Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 3 Ματαιώθηκαν λόγω Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
