Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1964

Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1964, γνωστοί ως οι Αγώνες της 18ης Ολυμπιάδας, διοργανώθηκαν στο Τόκιο, για πρώτη φορά στην Ιαπωνία, από τις 10 Οκτωβρίου έως και τις 24 Οκτωβρίου 1964. Για πρώτη φορά, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή επισήμως απέκλεισε την Νότια Αφρική λόγω της πολιτικής του απαρτχάιντ (έγινε πάλι δεκτή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992).

Το Τόκιο και η Ιαπωνία περίμεναν τους Ολυμπιακούς αγώνες από το 1940. Τότε, τους πρόλαβε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Το 1964, όμως, τίποτα δεν μπορούσε να εμποδίσει τον αυτοκράτορα Χιροχίτο να κηρύξει, στις 10 Οκτωβρίου, την έναρξη των 18ων Ολυμπιακών αγώνων. Συνολικά 5.151 αθλητές (οι 678 ήταν γυναίκες) από 93 χώρες πήραν μέρος στους πρώτους Ολυμπιακούς που διεξήχθησαν στην Ασία. Τεράστια χρηματικά ποσά (περίπου τρία δισ. δολάρια) δαπανήθηκαν για την κατασκευή των σταδίων και για τη βελτίωση των συγκοινωνιών. Δεκατέσσερις χώρες πρωτοεμφανίστηκαν σε Ολυμπιακούς. Περίπου 75.000 θεατές παρακολούθησαν την τελετή έναρξης. Γηραιότερος 1ος Ολυμπιονίκης του Τόκιο έγινε ο Αυστραλός ιστιοπλόος Γουίλιαμ Νόρθαμ (59 ετών και 23 ημερών) και νεαρότερος η Αμερικανίδα κολυμβήτρια Ντέμπι Γουότσον (14 ετών και 96 ημερών)[1].

Θρυλική μορφή του παγκόσμιου αθλητισμού ήταν ο Αιθίοπας μαραθωνοδρόμος Αμπέμπε Μπικίλα, ο πρώτος που κατέκτησε δύο χρυσά μετάλλια στο αγώνισμα αυτό. Νίκησε, όπως και το 1960. Αυτή τη φορά, φορώντας παπούτσια[2]. Ο εντυπωσιακός για τη σωματική του διάπλαση Μπομπ Χέις όχι μόνο κυριάρχησε στα 100 μ., αλλά και με εκπληκτική κούρσα χάρισε τη νίκη στις Η.Π.Α. στα 4x100 μ. Η Βρετανίδα Αν Πάκερ συνδύασε το χρυσό μετάλλιο με τη βελτίωση του ρεκόρ κόσμου των 800 μ. Παγκόσμιο ρεκόρ κατέρριψαν και οι Σοβιετικές Ιρίνα Πρες (πένταθλο) και Γελένα Γκορτσακόβα (ακοντισμός). Ο Νεοζηλανδός Πίτερ Σνελ όχι μόνο διατήρησε τον τίτλο του στα 800 μ. αλλά νίκησε στα 1.500 μ. και έγινε ο πρώτος αθλητής που πέτυχε αυτό το "νταμπλ" μετά το 1920.

Ο Βρετανός Λιν Ντέιβις διέκοψε την, από το 1924 κρατούσα, κυριαρχία των Αμερικανών στο άλμα εις μήκος. Αντίθετα, ο Ντάλας Λονγκ συνέχισε τους μεταπολεμικούς αμερικανικούς θριάμβους στη σφαιροβολία. Ο Βαλέρι Μπρούμελ, 2ος το 1960 στη Ρώμη, έφτασε στο αποκορύφωμα της σταδιοδρομίας του, αφού με το υπέροχο στυλ του κυριάρχησε στο άλμα εις ύψος. Η Μαίρη Ραντ (συγκάτοικος της Πάκερ στο Ολυμπιακό χωριό) νίκησε στο μήκος με παγκόσμιο ρεκόρ και έγινε η πρώτη Βρετανίδα που πήρε χρυσό μετάλλιο στο στίβο. Δεύτερη αναδείχθηκε η Ιρένα Κιρσεστάιν, που κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο και στα 200 μέτρα και το χρυσό στα 4x100 μ. Ήταν η απαρχή μίας μεγάλης διεθνούς σταδιοδρομίας, που ολοκληρώθηκε το 1978.

Ο απολογισμός της ελληνικής συμμετοχής ήταν πενιχρός. Η καλύτερη θέση ήταν η 7η του παλαιστή της ελληνορωμαϊκής πάλης Βασίλη Γανωτή (52 κιλά). Στην ιστιοπλοΐα ο Παναγιώτης Κουλιγκάς αναδείχθηκε 8ος στα Φιν και οι Οδυσσέας Εσκιτζόγλου, Γιώργος Ζαΐμης και Θέμης Μαγουλάς 8οι στα Ντράγκον. Από τους αθλητές του στίβου ξεχώρισαν, κάπως, οι Χρήστος Πιερράκος (10ος στον ακοντισμό) και Γιώργος Τσακανίκας (13ος στη σφαιροβολία, όπου είχε αναδειχθεί 8ος το 1956 στη Μελβούρνη). Οι σκοπευτές απέτυχαν πλήρως[3].

Τα παγκόσμια ρεκόρ της κολύμβησης "έπεφταν" το ένα μετά το άλλο στο Τόκιο. Καταρρίφθηκαν εννέα ανδρικά (και ένα ισοφαρίστηκε) και τέσσερα γυναικεία. Από τους μεγάλους πρωταγωνιστές ήταν ο Αμερικανός Ντον Σολάντερ. Κατέκτησε τέσσερα χρυσά μετάλλια (100 μ. και 400 μ. ελευθέρως και σκυταλοδρομίες). Ιστορικό κατόρθωμα σημείωσε η Αυστραλέζα Ντόουν Φρέιζερ, αφού νίκησε στα 100 μ. ελευθέρως για τρίτη συνεχή φορά. Νωρίτερα έγινε και η πρώτη γυναίκα που κολύμπησε την απόσταση σε λιγότερο από ένα λεπτό. Η Γκαλίνα Προζουμεντσίκοβα πέρασε στην ιστορία της κολύμβησης για άλλο λόγο. Νικώντας στα 200 μ. προσθίως, έγινε η πρώτη Σοβιετική κολυμβήτρια που κατέκτησε χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο. Η Σάρον Στούντερ νίκησε στα 100 μ. πεταλούδας με ρεκόρ κόσμου (λίγο καιρό πριν, κατέρριψε το ρεκόρ και στα 200 μ.), ενώ ήταν μέλος των ομάδων των Η.Π.Α., που θριάμβευσαν με παγκόσμιο ρεκόρ στα 4x100 μ. ελευθέρως και στα 4x100 μ. μικτής[4].

Η περίφημη Σοβιετική αθλήτρια της γυμναστικής Λαρίσα Λατίνινα το 1964 βρισκόταν στη δύση της καριέρας της. Αυτό, όμως, δεν την εμπόδισε να κατακτήσει από δύο χρυσά, ασημένια και χάλκινα μετάλλια και να φτάσει, έτσι, στα εννέα χρυσά, πέντε ασημένια και τέσσερα χάλκινα Ολυμπιακά μετάλλια σε τρεις διοργανώσεις (1956, 1960 και 1964). Ο Αμερικανός αρσιβαρίστας Νόρμπερτ Σεμάνσκι επέδειξε επίσης εκπληκτική αθλητική διάρκεια. Το 1964 πήρε χάλκινο μετάλλιο στην κατηγορία των +90 κιλών. Το ίδιο είχε πετύχει το 1960. Οκτώ χρόνια πιο πίσω, το 1952, ήταν 1ος στα 90 κ. και το 1948, δηλαδή 16 χρόνια πριν από το 1964, είχε αναδειχθεί 2ος στα +90 κ. Ο Ολλανδός Αντόνιους Γκέσινκ προκάλεσε εθνικό πένθος στην Ιαπωνία, νικώντας στον τελικό της ανοικτής κατηγορίας του τζούντο (του εθνικού σπορ της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου) τον Άκιο Καμινάγκα[5].

Πίνακας Μεταλλίων

Θέση	Χώρα	Χρυσά	Αργυρά	Χάλκινα	Σύνολο
1	ΗΠΑ	36	26	28	90
2	ΕΣΣΔ	30	31	35	96
3	Ιαπωνία	16	5	8	29
4	Γερμανία	10	22	18	50
5	Ιταλία	10	10	7	27
6	Ουγγαρία	10	7	5	22
7	Πολωνία	7	6	10	23
8	Αυστραλία	6	2	10	18
9	Τσεχοσλοβακία	5	6	3	14
10	Ηνωμένο Βασίλειο	4	12	2	18

Παραπομπές

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί της Ασίας στην Ιαπωνία, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 156, Καθημερινή (1997)
Ο θρύλος Αμπέμπε Μπικίλα, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 157, Καθημερινή (1997)
Πενιχρός ο απολογισμός της ελληνικής συμμετοχής, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 158, Καθημερινή (1997)
Μεγάλα ρεκόρ στην κολύμβηση, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 159, Καθημερινή (1997)

Οι Ιάπωνες έχασαν το χρυσό στο τζούντο!, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 160, Καθημερινή (1997)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

"Tokyo 1964". Olympic.org. Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή.

Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες
1896 1900 1904 1906 1 1908 1912 1916 2 1920 1924 1928 1932 1936 1940 3 1944 3 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020 2024 2028
Ολυμπιακοί κύκλοι
Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες
1924 1928 1932 1936 1940 3 1944 3 1948 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022 2026
1 Ακυρώθηκαν εκ των υστέρων από τη ΔΟΕ. 2 Ματαιώθηκαν λόγω Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 3 Ματαιώθηκαν λόγω Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.