Ο Αλέξανδρος Α΄ (370 π.Χ. -331 π.Χ., γνωστός και ως Αλέξανδρος ο Μολοσσός, ήταν βασιλιάς της Ηπείρου (350 π.Χ.-331 π.Χ.) από τη δυναστεία των Αιακιδών[1].
Προερχόταν από τη φυλή των Μολοσσών. Ως γιος του Νεοπτόλεμου Β´[2] και αδελφός της Ολυμπιάδας, ήταν θείος του Μεγάλου Αλεξάνδρου[3][4]. Ήταν επίσης θείος του Πύρρου της Ηπείρου. Έμεινε γνωστός στην ιστορία για την εισβολή που πραγματοποίησε στην ιταλική χερσόννησο το334 π.Χ.[5] Κύρια πηγή για τη δράση του είναι ο ιστορικός Τίτος Λίβιος.[6]
Βιογραφικά στοιχεία
Άνοδος στο θρόνο
Ο βασιλιάς Νεοπτόλεμος Β´ συμβασίλεψε ειρηνικά με τον αδελφό του, Αρύββα. Μετά το θάνατό του, ο Αρύββας κυβέρνησε μοναχός του, νυμφευόμενος την ανηψιά του και κόρη του Νεοπτόλεμου, την Τρωάδα Α'.[7]
Το χέρι της Ολυμπιάδας προσφέρθηκε στο βασιλιά της Μακεδονίας, Φίλιππο Β΄,[7] με το ζευγάρι να αποκτά ένα γιο, τον Αλέξανδρο το Μέγα.[3] Αν και ο Αρύββας υποστήριξε το γάμο αυτό, επειδή επιθυμούσε την πολιτική στήριξη του πανίσχυρου γείτονά του, τελικά η κατάσταση γύρισε εναντίον του.[7] Στη Μακεδονία, μαζί με την Ολυμπιάδα πήγε και ο αδελαδεφός της Αλέξανδρος, ο ανιψιός του Αρύββα. Στον νεαρό Αλέξανδρο ο Φίλιππος έδειξε μεγάλη εύνοια και τελικά έκρινε συμφέρον να τον ανεβάσει στο θρόνο της Ηπείρου. Έτσι το 350 π.Χ., όταν ο Αλέξανδρος ήταν είκοσι ετών, ο Αρύββας ανατράπηκε από το Φίλιππο και οδηγήθηκε στην εξορία,[7][8] όπου και πιθανότατα πέθανε τελικά, εφόσον δεν διαθέτουμε άλλες μαρτυρίες σχετικά με τη μετέπειτα ζωή του.
Για τη βασιλεία του Αλεξάνδρου οι πληροφορίες μας είναι περιορισμένες. Γνωρίζουμε για παράδειγμα πως υπέταξε άλλα φύλα ηπειρωτών και πως παρείχε καταφύγιο στην αδελφή του όταν εκείνη έπεσε σε δυσμένεια το 337 π.Χ. Εντούτοις, η Ολυμπιάδα δεν κατάφερε να τον πείσει να διεξάγει πόλεμο κατά του συζύγου της. Όταν ο Φίλιππος του πρότεινε να παντρευτεί την Κλεοπάτρα, κόρη του ιδίου και της Ολυμπιάδας, ο Αλέξανδρος δέχτηκε, κάτι που ήταν αποκαρδιωτικό για την αδελφή του.[9] Τελικά δεν αναγκάστηκε να την εκδώσει στον άντρα της μιας και ο Φίλιππος δολοφονήθηκε ειρωνικά κατά τη διάρκεια της τέλεσης του γάμου το 336 π.Χ..[10] Στο θρόνο της Μακεδονίας ανέβηκε ο γιος του, Αλέξανδρος Γ΄, ο οποίος, όπως είναι ευρέως γνωστό, πραγματοποίησε μια ασύλληπτη εκστρατεία ανατολικά καταλύοντας την Περσική Αυτοκρατορία.
Ο Λίβιος μεταφέρει την παράδοση, βάσει της οποίας ο Αλέξανδρος είχε λάβει ένα χρησμό από το μαντείο της Δωδώνης: να αποφεύγει το Αχερούσιο νερό, καθώς και την πόλη Πανδοσία, όπου έμελλε να βρει το θάνατό του. Ο βασιλιάς θεώρησε τότε πως ο χρησμός αναφερόταν στην Πανδοσία της Ηπείρου, στην κοιλάδα του ποταμού Αχέροντα.[11]
Εκστρατεία στη Δύση
Ταυτόχρονα, το334 π.Χ., ο Αλέξανδρος ο Μολοσσός, αποφάσισε να εκστρατεύσει δυτικά όπου οι πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας απειλούνταν από κάποια ορεσίβια φύλα, τους Σαμνίτες.[11] Οι τελευταίοι είχαν καταφέρει ήδη να κατακτήσουν μερικές ελληνικές πόλεις και είχαν τη φήμη ικανών πολεμιστών. Από την πλευρά τους, οι ελληνικές πόλεις συνήθιζαν να προσλαμβάνουν μισθοφόρους καταγόμενους από τις περιοχές του κυρίως ελλαδικού χώρου.
Αν ο Αλέξανδρος κατάφερνε να κερδίσει τον πόλεμο αυτό, ήταν πιθανό να πετύχαινε παράλληλα και πλήγμα κατά της πειρατείας. Άλλωστε, αν ο μύθος σχετικά με το χρησμό του θανάτου του είναι αληθινός, δεν είχε κάτι να φοβηθεί μιας και ο Αχέρων ποταμός βρίσκεται στην Ήπειρο. Αφού γνώρισε την επιτυχία ενάντια στους Σαμνίτες, στράφηκε κατά των Λουκανών [2] και των Βρεττίων.[4] Ανακατέλαβε την πόλη της Ηράκλειας, πήρε υπό την κατοχή του το Σιπόντουμ, επίνειο πειρατών, και κατέκτησε την Κονσεντία και την Τιρένα.[12] Μαρτυρίες τον θέλουν να δείχνει σκληρότητα, αποστέλλοντας 300 οικογένειες υπό καθεστώς ομηρείας στην Ήπειρο.[12] Χάρις στις επιτυχίες του, ο Αλέξανδρος κατάφερε να ανοίξει διαπραγματεύσεις με τους Ρωμαίους, οι οποίοι εκείνη την περίοδο είχαν αναπτυχθεί σε υπολογίσιμη δύναμη στον χώρο της κεντρικής Ιταλίας.[11]
Ωστόσο, πάνω που έδειχνε να εδραιώνει τη δύναμή του, ο στρατός του Αλεξάνδρου δέχτηκε αιφνιδιαστική επίθεση κοντά σε μια πόλη με το όνομα Πανδοσία. Παρόλο που περιόρισε τις απώλειες και θανάτωσε τον διοικητή των εχθρών,[12] αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Καθώς οι άνδρες του διέσχιζαν με δυσκολία έναν ποταμό, κάποιος αναφέρε πως το όνομά του ήταν Αχέρων. Θυμούμενος την προφητεία του μαντείου, ο Αλέξανδρος δίστασε για λίγο, αναποφάσιστος. Ωστόσο, παρατηρώντας πως μια ομάδα Λουκανών εξορίστων, που ακολουθούσαν τους άνδρες του ως σύμμαχοι, άρχισε να κινείται απειλιτικά εναντίον του, όρμησε στα νερά. Από το άλογό του τον έριξε ένα δόρυ, που εκτόξευσε ένας Λουκανός.[12]
Ο Λίβιος τοποθετεί το θάνατο του Αλεξάνδρου περίπου τις ημέρες που ιδρύθηκε η Αλεξάνδρεια, δηλαδή τις πρώτες εβδομάδες του331 π.Χ.[12] Το σώμα του διαμελίστηκε και έτυχε μεγάλης κακομεταχείρισης. Τελικά τα λείψανά του διέσωσε μια γυναίκα η οποία είχε ομήρους συγγενείς στην Ήπειρο και ήλπιζε πως στέλνοντάς τα πίσω στην πατρίδα του βασιλιά, ίσως ξανάβλεπε τα αγαπημένα της πρόσωπα.[12]
Αποτέλεσμα και διαδοχή
Χάρις στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου οι ελληνικές πόλεις πήραν μια παράταση ζωής, καθώς δεν υποτάχτηκαν στους Σαμνίτες. Ωστόσο η αποδυνάμωση των ιταλικών αυτών φύλων άνοιξε το δρόμο για την επικράτηση μιας άλλης ανερχόμενης δύναμης: της Ρώμης, η οποία μοιραία συγκρούστηκε με τους Έλληνες στο νότο. Τους τελευταίους προσπάθησε ανεπιτυχώς να βοηθήσει ένας απόγονος του Αλεξάνδρου, ο Πύρρος, ο οποίος αναγκάστηκε να φύγει από την Ιταλία το 272 π.Χ.
Η Κλεοπάτρα είχε χαρίσει στον Αλέξανδρο δύο παιδιά, την Καδμεία και τον Νεοπτόλεμο Γ΄.[13] Καθώς ο γιος τους ήταν πολύ μικρός για να κυβερνήσει, ανέλαβε η ίδια η Κλεοπάτρα τη διακυβέρνηση ως επίτροπος. Σε αντίθεση με τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο, κάτι τέτοιο δεν ήταν ασυνήθιστο ανάμεσα στις οικογένειες της Ηπείρου. Είναι αξιοσημείωτο πως πρέπει να ήταν επικεφαλής και των κρατικών θρησκευτικών εκδηλώσεων, καθώς το όνομά της περιλαμβάνεται σε έναν κατάλογο θρησκευτικών απεσταλμένων. Γύρω στο 324 π.Χ. η Κλεοπάτρα επέστρεψε στη Μακεδονία όπου έπαιξε ενεργό ρόλο στους πολέμους των Διαδόχων του Αλεξάνδρου του Μέγα.
Χρονολόγιο
Έτος Γεγονός
Γέννηση του Αλεξάνδρου Α΄, γιου του βασιλιά Νεοπτόλεμου Β´.
Θάνατος του Νεοπτόλεμου Β΄. Στο θρόνο ανεβαίνει ο αδελφός του, Αρύββας.
357 π.Χ. Ο Αρύββας εξασφαλίζει τη συμμαχία του βασιλιά της Μακεδονίας, Φίλιππος Β΄, δίνοντάς του το χέρι της αδελφής του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδας.
Ο Αλέξανδρος μεταβαίνει στη Μακεδονία για να λάβει ελληνική μόρφωση.
356 π.Χ. Γεννιέται ο Αλέξανδρος ο Μέγας.
350 π.Χ. Ο Φίλιππος εισβάλει στην Ήπειρο, τοποθετώντας στο θρόνο τον ανιψιό του, Αλέξανδρο.
338 π.Χ. Λαμβάνει χώρα η εξέχουσας σημασίας Μάχη της Χαιρώνειας στη Βοιωτία, ανάμεσα στις δυνάμεις του Φιλίππου και σε εκείνες των Αθηναίων, των Θηβαίων και των συμμάχων τους. Η νίκη του Φιλίππου σηματοδοτεί την αφετηρία της μακεδονικής κυριαρχίας στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας για σχεδόν έναν αιώνα.
337 π.Χ. Η Ολυμπιάδα έρχεται σε ρήξη με το Φίλιππο και επιστρέφει στην Ήπειρο. Προσπαθεί να πείσει τον αδελφό της να στραφεί κατά του Φιλίππου.
336 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ενδυναμώνει τη συμμαχία του με το Φίλιππο λαμβάνοντας το χέρι της κόρης του τελευταίου, Κλεοπάτρας. Κατά τη διάρκεια του γάμου ο Φίλιππος δολοφονείται.
334 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ο Μολοσσός αναχωρεί για εκστρατεία στην Ιταλία, μετά από παράκληση της πόλης του Τάραντα.
Ο Αλέξανδρος απομακρύνει την απειλή των Σαμνιτών. Κατόπιν στρέφεται κατά των Λουκανών και των Βρεττίων.
Λαμβάνουν χώρα μια σειρά από στρατιωτικές επιτυχίες των Ηπειρωτών. 300 οικογένειες αποστέλλονται στην Ήπειρο ως όμηροι.
331 π.Χ. Ο Αλέξανδρος χάνει τη ζωή του καθώς διέσχιζε με το στρατό του ένα ποτάμι στην Πανδοσία. Τον διαδέχεται η Κλεοπάτρα ως επίτροπος του ανήλικου γιου του, Νεοπτόλεμου Γ΄.
Δείτε επίσης
Αρχαία Ήπειρος
Δυναστεία των Αιακιδών
Λευκανία
Μεγάλη Ελλάδα
Ολυμπιάδα
Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας
Παραπομπές
Charles Peter Mason, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, τ. 1, σελ. 116, Boston: Little, Brown and Company (1867)
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», 1.11
Διόδωρος ο Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», 19.51
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 17.3
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 23.1
Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», αποσπάσματα
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 7.6
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 8.6
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 9.7
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 9.6
Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», 8.17.8 - 10
Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», 8.24
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Πύρρος», §5
Βιβλιογραφία
Αρχαίες πηγές
Διόδωρος ο Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη» (Αγγλικά · Αρχαία ελληνικά και γαλλικά)
Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», Λατινικά, Αγγλικά, Γαλλικά
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», Αρχαία Ελληνικά, Αγγλικά
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι:Πύρρος» (Αρχαίο κείμενο · Αγγλικά)
Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», (Λατινικά · Αγγλικά)
Σύγχρονη βιβλιογραφία
(Αγγλικά) William Smith (1870). ««Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Alexander I of Epirus»». Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
(Αγγλικά) Lendering, Jona (8 Αυγούστου 2008). «Alexander of Molossis». Ιστότοπος Livius.org.
|
Δυναστεία των Αιακιδών
Βασιλείς
|
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
