Αισχίνης

.

Ο Αἰσχίνης ήταν αρχαίος ρήτορας, που συγκαταλέγεται στον κανόνα των δέκα κορυφαίων αττικών ρητόρων.

Αισχίνης

Καταγωγή, παιδικά και νεανικά χρόνια

Ο ρήτορας Αισχίνης (389 π.Χ.-314 π.Χ.) ήταν γιος του Ατρομήτου και της Γλαυκοθέας. Ο πατέρας του αρχικά λεγόταν Τρόμης. Άλλαξε όμως το όνομά του σε Ατρόμητος. Ήταν δούλος στο σχολείο του γραμματοδιδάσκαλου Ελπία, το οποίο βρισκόταν στο Θησείο. Ο Ατρόμητος είχε σταλεί στην εξορία από τους Τριάκοντα Τυράννους. Πήγε στην Κόρινθο. Κατόπιν βρέθηκε στην Ασία ως μισθοφόρος. Γυρίζοντας στην Αθήνα πολέμησε στο πλευρό του Θρασύβουλου κατά των Τριάκοντα Τυράννων, το 404 π.Χ. με στόχο την επαναφορά της δημοκρατίας.
Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο καταστράφηκε οικονομικά. Όταν γύρισε στην Αθήνα, αντιμετώπισε πρόβλημα επιβίωσης. Για να ζήσει, άνοιξε σχολείο (Διδασκαλείο) κι έκανε τον γραμματοδιδάσκαλο, μαθαίνοντας στα παιδιά γραμματική και άλλα μαθήματα.
Όντας παιδί ο Αισχίνης βοηθούσε τον πατέρα του στο σχολείο «το μέλαν τρίβων και τα βάθρα σπογγίζων και το παιδαγωγείον κορών, οικέτου τάξιν, ουκ ελευθέρου παιδός έχων».
Η μητέρα του Αισχίνη, Γλαυκοθέα, ήταν αδελφή του στρατηγού Κλεόβουλου. Το αρχικό της όνομα ήταν Έμπουσα και δούλευε ως εταίρα. Αργότερα τελούσε θρησκευτικά μυστήρια, στα οποία τη βοηθούσε ο Αισχίνης.
Ο ρήτορας είχε δυο αδέλφια, τον Φιλοχάρη και τον Αφόβητο. Ο Φιλοχάρης ήταν μεγαλύτερός του και εξελέγη πολλές φορές στρατηγός. Ο Αφόβητος ήταν μικρότερός του και την περίοδο 350-346 π.Χ. ασχολήθηκε με επιτυχία με τη διατήρηση των οικονομικών της πόλης, ενώ το 351 π.Χ. στάλθηκε στον βασιλιά των Περσών ως πρέσβης.
Ο Αισχίνης ανήκε στον δήμο των Κωθωκιδών. Παντρεύτηκε την κόρη του Φιλόδημου από την Παιανία. Σημειωτέον ότι ο Φιλόδημος ενέγραψε τον Δημοσθένη ως πολίτη στον δήμο Παιανιέων. Έκαναν δυο γιούς και μια κόρη.
Καθώς η οικογένειά του αντιμετώπιζε οικονομική στενότητα, ο Αισχίνης δεν στάθηκε δυνατό να πάει σε ανώτερη ρητορική σχολή. Υπάρχει όμως και μια μαρτυρία ότι μαθήτευσε στον Ισοκράτη, τον Πλάτωνα και τον Λεωδάμαντα. Οπωσδήποτε τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο διδασκαλείο του πατέρα του. Βοηθούσε και στον καθαρισμό του, αλλά και δίδασκε ο ίδιος. Αυτό το επιβεβαιώνει ο Δημοσθένης, ο οποίος στα κείμενά του γενικώς αντιμετωπίζει πολύ εχθρικά τον Αισχίνη.
Σε πολύ νεαρή ηλικία πήρε μέρος με τρίτους ρόλους σε θεατρικές παραστάσεις. Σε κάποια παράσταση είχε τον ρόλο του Οινόμαου. Αλλά έπεσε κάτω και το κοινό τον αποδοκίμασε. Σε άλλη περίπτωση και πάλι το κοινό αποδοκίμασε τον Αισχίνη, αναγκάζοντάς τον να φύγει από το θέατρο, παρά λίγο μάλιστα να τον λιθοβολήσουν. Βλέποντας λοιπόν ότι ως ηθοποιός δεν έχει μέλλον, εγκατέλειψε την υποκριτική.

Πολεμικές διακρίσεις

Την περίοδο 371 π.Χ.-369 π.Χ. υπηρέτησε ως περίπολος της χώρας (δηλαδή τη στρατιωτική του θητεία).
Το 368 π.Χ. πήρε μέρος στη μάχη του Φλιούντος. Το 362 π.Χ. στη μάχη της Μαντινείας. Το 349 π.Χ. στη μάχη των Ταμυνών, στην Εύβοια. Ως στρατιώτης ξεχώρισε για την ανδρεία του. Στο πεδίο της μάχης των Ταμυνών τον στεφάνωσε ο στρατηγός Φωκίων. Αμέσως μετά ήλθε στην πόλη και ανάγγειλε προσωπικά τη νίκη του, γι’ αυτό δε τον στεφάνωσε ο δήμος.

Η πρώτη επαφή με τα κοινά - Η μακεδονική απειλή...

Ήλθε σε επαφή με πολιτικούς παράγοντες και γνώρισε τις διαδικασίες λειτουργίας του δήμου. Στους παράγοντες αυτούς απέκτησε πρόσβαση, όταν, αφού ενηλικιώθηκε, εργάστηκε ως υπογραμματέας σε κρατικές υπηρεσίες (το ίδιο και ο μικρότερος αδελφός του). Υπηρέτησε δυο χρόνια και ως γραμματέας της Βουλής. Του δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσει τον Αριστοφώντα και τον Εύβουλο, υπεύθυνο για τα οικονομικά και διαχειριστή των θεωρικών κατά το διάστημα 354-350 π.Χ.
Η επεκτατική πολιτική του βασιλιά Φίλιππου της Μακεδονίας είχε διχάσει τους Αθηναίους. Δημιουργήθηκαν δύο παρατάξεις: η φιλομακεδονική που τον αντιμετώπιζε ευνοϊκά, και η εχθρική προς αυτόν που ανησυχούσε μήπως ο Μακεδόνας βασιλιάς κινηθεί προς τη Νότιο Ελλάδα. Ήδη είχε εκδηλωθεί σοβαρή κρίση στις σχέσεις της Αθήνας μαζί του. Ο Φίλιππος το 357 π.Χ. κυρίευσε την Αμφίπολη, έθεσε δε υπό τον έλεγχό του και άλλες πόλεις που ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων είτε κτήσεις τους (πήρε το 356 π.Χ. την Πύδνα και την Ποτείδαια, το 354 π.Χ. τη Μεθώνη).
Αλλά κατέστη σαφές στην Αθήνα ότι κινδύνευε άμεσα από τους Μακεδόνες, όταν κυρίευσαν την Όλυνθο το 348 π.Χ. Τη χρονιά αυτή μπήκε ο Αισχίνης στην πολιτική, εντασσόμενος στην παράταξη που πολεμούσε τον Φίλιππο.
...την οποία πρώτος αντελήφθη

Και μπορεί να θεωρηθεί ο πρώτος στην Αθήνα που αντιλήφθηκε την ιμπεριαλιστική του πολιτική.
Ο Εύβουλος, σε συνεννόηση με τον Αισχίνη, πρότεινε ένα ψήφισμα που προέβλεπε να πάνε σε όλες τις ελληνικές πόλεις πρέσβεις, να ενημερώσουν τους πολίτες τους για την απειλή που συνιστούν οι Μακεδόνες και να τους ζητήσουν να στείλουν αντιπροσωπείες στην Αθήνα, προκειμένου να αποφασίσουν με ποιους τρόπους θα τον αναχαιτίσουν. Ο Αισχίνης μίλησε υπέρ του ψηφίσματος στη Βουλή και στον δήμο, και έπεισε τους συμπολίτες του να το εγκρίνουν. Ήταν δε ένας από τους πρέσβεις που πήγαν στην Αρκαδία. Επιχειρηματολόγησε, σε λόγο του στη Μεγαλόπολη, υπέρ της αντίστασης στα σχέδια του Φιλίππου. Η παρατήρησή του προς τον εκπρόσωπο της φιλικής προς τους Μακεδόνες παράταξης Ιερώνυμο ήταν: «ἡλίκα τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν, οὐχί τάς ἰδίας ἀδικοῦσι μόνον πατρίδας οἱ δωροδοκοῦντες καὶ χρήματα λαμβάνοντες παρὰ Φιλίππου» (Δημοσθένης «Περί της Παραπρεσβείας 19-11).....
«Δωροδοκούντες» ήταν όσοι χρηματίζονταν από τον Φίλιππο.

Η Φιλοκράτειος Ειρήνη

Ο Φιλοκράτης, που ανήκε στη φιλομακεδονική παράταξη, εισηγήθηκε να γίνουν επαφές, προκειμένου να συναφθεί ειρήνη μεταξύ Αθηναίων και Φιλίππου. Στάλθηκε από την Αθήνα αντιπροσωπεία στην Πέλλα για να διαπραγματευτεί με τον Μακεδόνα βασιλιά. Την απάρτιζαν δέκα πρέσβεις: οι Δημοσθένης, Κίμων, Φιλοκράτης, Αισχίνης, Κτησιφών, Δερκύλας, Ναυσικλής, Ιατροκλής, Φρύνων, Αριστόδημος. Ως αντιφιλιππικός ο Αισχίνης επελέγη, παρακάλεσε μάλιστα και τον Δημοσθένη να συμμετάσχει, συν τοις άλλοις και για να επιτηρούν τον Φιλοκράτη, που δεν ενέπνεε εμπιστοσύνη λόγω των καλών του σχέσεων με τους Μακεδόνες. Κάτι τέτοιο υποστηρίζει ο Δημοσθένης. Ο Αισχίνης όμως το διαψεύδει.
Ήταν Μάρτιος του 346 π.Χ. όταν η αθηναϊκή αντιπροσωπεία έφτασε στον Φίλιππο, ο οποίος την υποδέχτηκε θερμά και με πολλά δώρα. Επανερχόμενη η αντιπροσωπεία στην Αθήνα, συνοδευόταν από τους Μακεδόνες πρέσβεις, οι οποίοι ήθελαν να παρουσιάσουν τις θέσεις τους στην πόλη. Οι Αθηναίοι συμφώνησαν να συνομολογηθεί ειρήνη, μόνο που οι πρέσβεις του Φιλίππου δεν είχαν την εξουσιοδότηση να πουν τους όρους της ούτε να δώσουν όρκους.
Οπότε, Απρίλιο του 346 π.Χ., η Αθήνα ξανάστειλε τους ίδιους πρέσβεις στον Φίλιππο. Εκείνος, πηγαίνοντας στη Θεσσαλία, τους πήρε μαζί του, και στις Φερές έδωσαν τους απαιτούμενους όρκους και συνήφθη η Φιλοκράτειος Ειρήνη (Ιούλιος 346 π.Χ.).

Η επίθεση του Δημοσθένη

Αλλά όταν οι πρέσβεις γύρισαν την Αθήνα, ο Δημοσθένης είπε ότι ο Αισχίνης στην πρώτη αποστολή τους εξαγοράστηκε από τον βασιλιά της Μακεδονίας και εργάστηκε κατά των συμφερόντων της πόλης..
Η επίσημη καταγγελία κατά του Αισχίνη, έγινε από τον Δημοσθένη μέσω του Τιμάρχου, τέλη του 346 π.Χ. ή αρχές του 345 π.Χ. με γραφή παραπρεσβείας. Που σημαίνει ότι ως πρεσβευτής της πόλης χρηματίστηκε από τον Φίλιππο για να εργαστεί εναντίον των συμφερόντων της. Ο Αισχίνης ήθελε η υπόθεση είτε να μην εκδικαστεί είτε να καθυστερήσει να φτάσει στο δικαστήριο. Χρησιμοποίησε λοιπόν την τακτική της αντιγραφής: είπε δηλαδή ότι ο Τίμαρχος δεν μπορούσε να γίνει κατήγορος, διότι ο νόμος προέβλεπε ότι όσοι δεν είχαν ανταποκριθεί στις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις ή είχαν ζήσει ανήθικο βίο ή είχαν σκορπίσει σπάταλα την πατρική τους περιουσία, δεν μπορούσαν να αγορεύουν δημόσια στα δικαστήρια, στην Εκκλησία του Δήμου κ.λπ. Με τον λόγο του «Κατά Τιμάρχου» κατάφερε να καταδικαστεί ο Τίμαρχος και να στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα, παρότι τον υπερασπίστηκαν ο Δημοσθένης και άλλοι. Έτσι, ήταν αδύνατο να εκδικαστεί η γραφή παραπρεσβείας, την οποία είχε υποβάλει ο Τίμαρχος, όχι ο Δημοσθένης (που ήταν ο υποκινητής).
Ρεαλιστής πολιτικός ή προδότης

Αλλά ο Δημοσθένης επανήλθε: το 343 π.Χ. κατηγόρησε ο ίδιος τον Αισχίνη. Και στον λόγο του Περί Παραπρεσβείας ανέφερε τους λόγους για τους οποίους ήταν ένοχος.
Ποιοι ήταν αυτοί:
α) η δεύτερη αποστολή των Αθηναίων πρέσβεων έφτασε στην Πέλλα μετά από ταξίδι 23 ημερών και δεν βρήκε εκεί τον Φίλιππο, τον οποίο περίμενε ένα μήνα. Υπήρξε σκόπιμη κωλυσιεργία με ευθύνη των Αισχίνη και Φιλοκράτη για να δοθεί χρόνος στον βασιλιά της Μακεδονίας να φέρει εις πέρας τις επιχειρήσεις που είχε αναλάβει τότε στη Θράκη.
β) με υπαιτιότητα του Αισχίνη στη συμφωνία ειρήνης δεν μπήκε ο όρος «εκατέρους έχειν τα εαυτών» (τον επιθυμούσε η Αθήνα). Μπήκε αντίθετα ο όρος του Φιλίππου «εκατέρους έχειν α έχουσι».
γ) η αθηναϊκή πρεσβεία πήρε τους όρους του Φιλίππου στις Φερές της Θεσσαλίας (όχι στην Πέλλα). Στις Φερές πήγε ο Φίλιππος με ισχυρή στρατιωτική δύναμη, κάτι που συνιστούσε απειλή και για την Αθήνα και για τους συμμάχους της Φωκείς. Ως υπεύθυνους γι' αυτό έδειχνε ο Δημοσθένης τους Αισχίνη - Φιλοκράτη.
δ) ο Δημοσθένης εισηγήθηκε στο δήμο να πιάσει αθηναϊκός στρατός τις Θερμοπύλες, για να σταματήσει πιθανή προέλαση των Μακεδόνων, προστατεύοντας έτσι τους Φωκείς, αλλά και την Αθήνα. Αλλά με παρέμβαση του Αισχίνη η εισήγηση δεν έγινε δεκτή. Μόνο που τα γεγονότα δικαίωσαν τον Δημοσθένη...
ε) στις Φερές, ένας από τους Αθηναίους πρέσβεις, ο Δερκύλος, και ο υπηρέτης του Δημοσθένη, αντιλήφθηκαν τον Αισχίνη να βγαίνει νύχτα από τη σκηνή του Φιλίππου. Επιπλέον, έμεινε στις Φερές ένα μερόνυχτο αφότου οι άλλοι Αθηναίοι πρέσβεις έφυγαν για την πόλη τους.
στ) ο Φίλιππος κατέστρεψε τους Φωκείς και έθεσε υπό τον έλεγχό του την Κεντρική Ελλάδα. Αυτό προκάλεσε πανικό στην Αθήνα, όπως ήταν φυσικό. Ο Αισχίνης εντούτοις δεν πανικοβλήθηκε. Πήγε στους Δελφούς όπου γιόρτασε τη μακεδονική νίκη με τον Φίλιππο και τους Θηβαίους. Ίσως, ως προς αυτό, ο Δημοσθένης να τον αδικεί. Δεν αποκλείεται να πήγε στους Δελφούς ως μέλος αντιπροσωπείας και ως το κατεξοχήν ενδεικνυόμενο πρόσωπο να εκπροσωπήσει την Αθήνα. Για να υπερασπιστεί τον εαυτό του, την ίδια μέρα, ο Αισχίνης εκφώνησε τον λόγο Περί Παραπρεσβείας. Δεν ήταν πολύ ισχυρά τα επιχειρήματά του, αλλά με λίγες ψήφους διαφορά αθωώθηκε. Βοήθησε σ' αυτό η στήριξη που είχε από τα αδέλφια του, τον Φιλοχάρη, που ήταν στρατηγός, και τον Αφόβητο καθώς και από τον Εύβουλο και άλλους.
Να σημειωθεί ότι το 343 π.Χ. κατηγορήθηκε και ο Φιλοκράτης για ύποπτες συναλλαγές με τον Φίλιππο και για προδοσία των συμφερόντων της πόλης. Κατήγορος ήταν ο Υπερείδης. Ο Φιλοκράτης, αντιλαμβανόμενος ότι θα καταδικαζόταν, αυτοεξορίστηκε πριν η υπόθεσή του φτάσει στο δικαστήριο. Και είχε δίκιο: η ετυμηγορία ήταν καταδίκη σε θάνατο, ερήμην βέβαια.
Αν λάβουμε υπόψη το πόσο ξαφνικά ο αντιμακεδόνας Αισχίνης έγινε υποστηρικτής του Φιλίππου, αλλά και την καταδίκη του Φιλοκράτη με τον οποίο είχε συνεργαστεί στενά, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι κατηγορίες του Δημοσθένη είχαν βάση.
Ο Αισχίνης στάλθηκε ως Πυλαγόρας το 339 π.Χ. στο Αμφικτυονικό Συνέδριο. Κατάφερε να εκλεγεί ο Φίλιππος πρόεδρος του Συνεδρίου και να κηρυχτεί ιερός πόλεμος εναντίον των Λοκρών της Άμφισσας. Οι Μακεδόνες κατέστρεψαν την Άμφισσα, κατέλαβαν την Ελάτεια κι έχασαν τη φιλία των Θηβαίων, οι οποίοι αντελήφθησαν ότι ο από βορρά εταίρος τους άρχισε να γίνεται πολύ επικίνδυνος για τα συμφέροντά τους, και στράφηκαν στην Αθήνα για συμμαχία.
Ο συμμαχικός στρατός των Αθηναίων, των Θηβαίων και άλλων γνώρισε την ήττα από τον Φίλιππο το 338 π.Χ. στη μάχη της Χαιρώνειας.

Ένα στεφάνι ζωντανεύει τις παλιές διαφορές

Η Αθήνα φοβόταν πλέον κατευθείαν επίθεση των Μακεδόνων εναντίον της. Οπότε αποφάσισε να λάβει μέτρα με πρώτο την οχύρωσή της. Εκλέχτηκαν δέκα άρχοντες τειχοποιοί για να επισκευάσουν τα τείχη της, ανάμεσά τους και ο Δημοσθένης, ο οποίος μάλιστα έβαλε τρία τάλαντα από την προσωπική του περιουσία για τις επισκευές. Η Βουλή ενέκρινε πρόταση του Κτησιφώντος να στεφανωθεί ο Δημοσθένης με χρυσό στεφάνι στο θέατρο για τη μεγάλη προσφορά του στην πόλη. Αλλά ο Αισχίνης (που δεν μπορούσε να ξεχάσει τα περί προδοσίας) κατάγγειλε το 336 π.Χ. την απόφαση της Βουλής ως παράνομη: η στέψη ήταν πρέπον να γίνει στο βουλευτήριο ή στην Εκκλησία του Δήμου, αν η Βουλή ή ο λαός έκανε την πρόταση -όχι πάντως στο θέατρο. Και δεν είχε λήξει η θητεία του Δημοσθένη ως άρχοντα τειχοποιού, οπότε και δεν είχε λογοδοτήσει γι' αυτήν. Αλλά ήταν παράνομο να στεφανωθεί ένας άρχοντας αν δεν είχε λογοδοτήσει για τα πεπραγμένα της θητείας του μετά το τέλος της. Επιπλέον, με την πολιτική που υποστήριζε, ο Δημοσθένης είχε βλάψει την Αθήνα.
Λίγον καιρό μετά την καταγγελία τον Αύγουστο του 336 π.Χ. δολοφονήθηκε ο Φίλιππος.
Συντριπτική για το φιλομακεδονικό κόμμα η ετυμηγορία της Ηλιαίας

Θέλοντας να γίνει η δίκη σε μια ευνοϊκή γι' αυτόν συγκυρία, ο Αισχίνης την ανέβαλε. Τη δρομολόγησε, όταν ο Αλέξανδρος με τους θριάμβους του στην Ασία είχε καταστεί πανίσχυρος, το 330 π.Χ. Έγινε στην Ηλιαία (με 501 δικαστές). Ο Αισχίνης υποστήριξε την κατηγορία με τον περίφημο λόγο του Κατά Κτησιφώντος, εξαπολύοντας μύδρους τυπικά μεν κατά του Κτησιφώντα, με πραγματικό όμως αποδέκτη τον Δημοσθένη. Ο οποίος υπερασπίστηκε τον Κτησιφώντα, εκφωνώντας ένα μνημείο της ρητορικής, τον λόγο Περί Στεφάνου, μπροστά στον οποίο το κατηγορητήριο δεν είχε καμιά τύχη: ο Κτησιφών αθωώθηκε, ο Αισχίνης δεν συγκέντρωσε ούτε καν το 1/5 των ψήφων, του επιβλήθηκε μερική στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων και 1.000 δραχμές πρόστιμο. Τη δίκη παρακολούθησε ένα μεγάλο ακροατήριο από Αθηναίους και από κατοίκους άλλων περιοχών της Ελλάδας: ήταν μια μονομαχία ανάμεσα στη φιλομακεδονική και την αντιμακεδονική παράταξη. Σημειωτέον ότι οι δύο ρήτορες στις αγορεύσεις τους χρησιμοποίησαν την έκφραση «άνδρες Αθηναίοι» σαν να μιλούσαν στην Εκκλησία του Δήμου κι όχι την έκφραση «άνδρες δικασταί». Η ετυμηγορία, πέρα από την καταδίκη του Αισχίνη, ήταν και κόλαφος στην πολιτική της προσκείμενης στους Μακεδόνες παράταξης, η οποία συνετέλεσε στο να γίνει ο Φίλιππος κηδεμόνας των υπόλοιπων Ελλήνων, και επιπλέον επέμενε στην πολιτική αυτή και μετά το θάνατό του.

Μακριά από την Αθήνα

Ο Αισχίνης, όταν βγήκε η απόφαση, αυτοεξορίστηκε. Απέφυγε έτσι να πληρώσει τις 1.000 δραχμές αλλά και να δει τον Δημοσθένη να παίρνει τον στέφανο. Πήγε στην Έφεσο όπου υπολόγιζε να συναντηθεί με τον Αλέξανδρο και να του ζητήσει στήριξη. Αυτό όμως δεν έγινε. Πήγε κατόπιν στη Ρόδο, όπου ίδρυσε το Ροδιακόν Διδασκαλείον, στο οποίο δίδασκε ρητορική. Επόμενος σταθμός του η Σάμος όπου πέθανε το 314 π.Χ.
Δεν έγραψε ιδιωτικούς δικανικούς λόγους κατά παραγγελία τρίτων επί πληρωμή (δηλαδή δεν ήταν λογογράφος).
Στον Αισχίνη αναφέρονται οι «Βίοι των δώδεκα ρητόρων» του Πλούταρχου, οι «Βίοι Σοφιστών» του Φιλόστρατου και το λεξικό Σούδας. Υπάρχουν και δύο βιογραφίες του -τη μία υπογράφει κάποιος Απολλώνιος.
Ο Μιστριώτης για τον Αισχίνη

Ο Γεώργιος Μιστριώτης αναφέρει στο έργο του «Ελληνική Γραμματολογία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της υπό των Τούρκων αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως» (τόμος 2ος, Αθήναι 1897, σελ. 1026-1030): «Το ήθος του Αισχίνου υπό πολιτικήν και ιδιωτικήν έποψιν εξεταζόμενον, δεν φαίνεται ακηλίδωτον. Το ιδεώδες αυτού ήσαν μεν οι άνδρες του παρελθόντος, ως ο Αριστείδης, ο Θεμιστοκλής και ο Περικλής, αλλά πολύ τούτων απείχεν. Ο τελευταίος απαιτεί παρά του πολιτευομένου τέσσαρας αρετάς: πολιτικήν σύνεσιν, ρητορικήν δεινότητα, φιλοπατρίαν και το αδωροδόκητον. Εκ των τεσσάρων τούτων, κατά τον Blass, μόνο την δευτέραν είχε. Διότι ούτε πολιτικήν σύνεσιν επεδείξατο, ούτε φιλοπατρίαν, ούτε κρείσσων χρημάτων εγένετο. Αλλ' η ρητορική δεινότης άνευ των άλλων αρετών ουδεμίαν αξίαν έχει. Δεν ήτο δύσκολον να εννοήση ότι ο πανούργος Φίλιππος την δούλωσιν της Ελλάδος εσκόπει. Προετίμησεν όμως την τούτου φιλίαν της ελευθερίας της εαυτού πατρίδος. Η φιλία δ' αύτη δεν εστηρίζετο επί προσωπικής εκτιμήσεως ή επί υψηλοτέρου πολιτικού υπολογισμού, αλλ' επί των δώρων των πεμπομένων αυτώ. Αν μη τοιαύτα ελάμβανε, διατί εξηκολούθει έχων σχέσεις προς τον Φίλιππον, αφ' ου εξηπατήθη υπ' αυτού; Διατί είχε φίλον τον φαύλον Φιλοκράτην, αφ' ου ήτο γνωστόν ότι ούτος έλαβε χρήματα παρά του εχθρού της πατρίδος; Διατί, τέλος πάντων, χειροτονηθείς πρεσβευτής προς τον Φίλιππον διά την υπόθεσιν των Φωκέων, προσεποιήσατο ότι αρρωστεί;. Άρα δεν είναι δυνατόν να νοηθεί άλλος δεσμός συνδέων την φιλίαν ή τα δώρα, ως ο Δημοσθένης παρετήρησε».

»Διά τον Αισχίνην εγένετο ο δεύτερος Φωκικός πόλεμος, όστις ήτο αιτία της εν Χαιρωνεία μάχης και της απωλείας της ελευθερίας των Ελλήνων. Απηλλάγη μεν της κατηγορίας εν τω περί παραπρεσβείας αγώνι, αλλά μόνον διά τριάκοντα ψήφων. Και τούτο συνέβη διότι επιφανείς άνδρες, οίος ο Εύβουλος, συνηγωνίσαντο αυτώ. Ως ο πολιτικός βίος ήτο κεκηλιδωμένος, ούτω και ο ιδιωτικός, διότι ήτο ακόλαστος. Ο Αισχίνης δεν ήτο ούτε συνήγορος εν τοις δικαστηρίοις, ως ο Δημοσθένης, ούτε πολιτευτής εξ επαγγέλματος, αλλά διοικητικός υπάλληλος, όστις ενίοτε παρά των προστατών αυτού ανελάμβανε πολιτικάς εντολάς. Ως τοιούτος δεν έγραψε πολλούς λόγους και ο Φώτιος δεν γιγνώσκει πλείονας των τριών εις ημάς περιελθόντων».

»Μνημονεύει μεν ούτος και του Δηλιακού νόμου, αλλά παρατηρεί ότι ο Καικίλιος δεν εθεώρει τούτον ως έργον του Αισχίνου. Εκ των τριών λόγων ο μεν Κατά Τιμάρχου απηγγέλθη τω 345, ο δε Περί Παραπρεσβείας τω 343 και ο Κατά Κτησιφώντος τω 330. Επειδή οι λόγοι ούτοι έχουσι σχέσιν προς την πολιτείαν του Δημοσθένους, περί των υποθέσεων αυτών είπομεν ήδη. Κατά την κρίσιν του Lord Brougham και του Bergk, ο δεύτερος λόγος, ήτοι ο Περί Παραπρεσβείας, είναι ο άριστος. Ο δε τρίτος, παραβαλλόμενος προς τον Περί Στεφάνου του Δημοσθένους, είναι πολύ υποδεέστερος. Φαίνεται δε ότι ούτος δεν συνετάχθη συγχρόνως, αλλ’ εν μέρος τούτου τω 336, ότε εγένετο η γραφή παρανόμων κατά Κτησιφώντος, το δ’ έτερον κατά το 330, δηλαδή κατά την δίκην. Πλην των τριών λόγων, φέρονται μέχρις ημών και δώδεκα επιστολαί, αλλ’ υπό των κριτικών θεωρούνται ως σχολικά γυμνάσματα».

»Αλλ’ ει και ο Αισχίνης ηττήθη υπό του Δημοσθένους, όμως μόνον τούτου ήτο δεύτερος, και όπερ τιμά την ευφυΐαν τούτου του ρήτορος, άνευ παιδεύσεως ανήλθεν εις την υψηλήν βαθμίδα της ρητορικής δεινότητος. Επειδή δ’ ούτος δεν εδιδάχθη εν σχολή την ρητορικήν τέχνην, ηναγκάζετο να μιμείται άλλους ρήτορας και ενίοτε και ολόκληρα χωρία εκ τούτων εις τους λόγους αυτού παρελάμβανεν, όπερ και αυτός ομολογεί. Καθ’ όλου ειπείν, ο ρήτωρ ούτος την δόξαν αυτού οφείλει τη φύσει και ουχί τη τέχνη. Η δύναμις αυτού κατ’ εξοχήν κείται εν τη διηγήσει, ήτις επαινείται διά την σαφήνειαν. Αύτη παρατηρείται και εν τοις ενθυμήμασιν, άπερ ευφυώς κατασκευάζει. Οσάκις δ’ ο ρήτωρ σκοπεί όπως διεγείρει πάθος εν τη ψυχή των ακροατών, ανυψοί τον λόγον διά δυνάμεως και αναπτύσσει πλησμονήν φράσεων και μεγαλοπρέπειαν. Επειδή όμως αι μεγαλοπρεπείς αυτού φράσεις στερούνται ηθικού ενθουσιασμού και δεν εκδηλούσι την αλήθειαν, δεν συγκινούσιν. Είναι δε δεινός περί τα σκώμματα και την ειρωνείαν. Ταύτα δ’ εκράτυνε διά της φωνής, καθ’ ην υπερείχε του Δημοσθένους. Φύσει ο Αισχίνης είχεν ισχυράν και καθαράν φωνήν, όπερ και ο αντίπαλος αυτού ομολογεί. Επειδή δ’ εγένετο υποκριτής (ενν. ηθοποιός), επεμελήθη όπως ταύτην αναπτύξη. Ούτως ηδύνατο σαφώς και απνευστί να απαγγείλη μακράς περιόδους. Η αρετή αύτη επιδρά πολύ επί του πλήθους, ως γίνεται δήλον εκ τούτου, ότι πολλών καλλιφώνων οι λόγοι, δημοσιευθέντες, εξέπληξαν τους θαυμαστάς αυτών, νομίσαντας ότι δεν είναι οι θαυμασθέντες λόγοι. Περί δε την εκλογήν των λέξεων είναι πομπώδης, ισχυράς φράσεις μεταφοράς και μετωνυμίας μεταχειριζόμενος. Δεν απέχει δ’ ούτε τολμηρών ούτε υπερβολικών φράσεων. Και όμως είναι ατονώτερος του Δημοσθένους, ως ήδη Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς παρετήρησεν».
Έργα
Αισχίνης

Αισχίνης

Κατά Τιμάρχου 345 π.Χ.
Περί τῆς Παραπρεσβείας 343 π.Χ.
Κατά Κτησιφῶντος 330 π.Χ.
12 Ἐπιστολαί των οποίων η γνησιότητα αμφισβητείται
Δηλιακός λόγος που δεν σώζεται, αλλά ο Πλούταρχος στο έργο του Βίοι Δέκα Ρητόρων τον θεωρεί νόθο

Αισχίνης, Βίοι φιλοσόφων, Βιβλίο Β' , Διογένης Λαέρτιος

Δείτε επίσης

Δημοσθένης του Πολυεύκτου
Φιλοκράτειος ειρήνη

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια «Δομή», τόμος Α'
Albin Lesky Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, σελ. 838, 839
Γεωργίου Μιστριώτου «Ελληνική Γραμματολογία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της υπό των Τούρκων αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως» (τόμος 2ος, Εν Αθήναις 1897, Εκ του Τυπογραφείου Π. Δ. Σακελλαρίου)
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Πυρσός, τόμος 2, σελ. 868
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 5, σελ. 120
Δημοσθένης «Περί Παραπρεσβείας» (εκδόσεις Ζαχαρόπουλος)
Δημοσθένης «Περί Στεφάνου» (εκδόσεις Ζαχαρόπουλος)
Αισχίνης «Κατά Τιμάρχου - Κατά Κτησιφώντος - Περί Παραπρεσβείας» (εκδόσεις Ζαχαρόπουλος)

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

M. Gagarin (ed) «Aeschines» στο The Oratory of Classical Greece, Vol. 3. University of Texas Press, (2000).
Κ.Γ. Κουρτίδου, Ιστορία της Θράκης, (1932).

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License