.
Περιφέρεια : Στερεάς Ελλάδας
Νομός : Εύβοιας
-- Δήμος Κύμης --
Τα Βίταλα είναι ένα ημιορεινό χωριό του Δήμου Κύμης - Αλιβερίου, στη νότια Εύβοια, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο και ανατολικά της νήσου, από την πλευρά του Αιγαίου. Απέχει 150 χλμ από την Αθήνα, 74 χλμ από τη Χαλκίδα και 5 χλμ από την Κύμη. Έχει πληθυσμό 487 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011.
Ιστορικά στοιχεία
Η νήσος Εύβοια κατοικείται από αρχαιοτάτων χρόνων και δέχθηκε στους αιώνες πολλούς ηγεμόνες και πολιτισμούς, που άφησαν τα σημάδια τους στον τόπο και στους ανθρώπους του. Επιγραμματικά αναφέρονται και κατά χρονολογική σειρά οι Άβαντες, Δρύοπες και Ίωνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Φράγκοι, Ενετοί, Οθωμανοί και Ιταλοί. Πολλές ωστόσο ήταν και οι επιδρομές των πειρατών στο νησί και κυρίως των περιοχών της ανατολικής ακτογραμμής.
Κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας, το μικρό φέουδο της περιοχής που περιελάμβανε όλα τα χωριά βόρεια της γέφυρα της Σκοτεινής εκτός της Κύμης, συμπεριλαμβανομένου γεωγραφικά και του Βιτάλου, ονομάστηκε από τους ντόπιους ‘’Καστροβαλά’’ για χάρη συντομίας. Στα έγγραφα του Βατικανού λεγόταν ‘’guaddam castellum castrum VALLA’’, από τον ιππότη Valois (Βαλουά) [1]. Σύμφωνα με την παράδοση το χωριό βρισκόταν κτισμένο στον κάμπο του Βιτάλου, στην περιοχή γύρω από την σημερινή εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Την περιοχή προστάτευε από επιδρομές ένας πύργος στην κορυφή του λόφου Άγιο Μανδήλιο ή Παναγίτσα, ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα. Ο οικισμός αυτός καταστράφηκε περίπου το 1470 από τους Τούρκους.[2] Με την εισβολή των Τούρκων η Ενετική ηγεμονία τερματίστηκε, το χωριό καταστράφηκε και οι περισσότεροι κάτοικοι σφαγιάστηκαν. Λίγα χρόνια μετά χτίστηκαν τα πρώτα σπίτια στη σημερινή τοποθεσία. Στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα (χανέδες) του 1474 και 1521, αναγράφεται στις εισφορές του οικιστικού συνόλου ‘’Kastela Vala’’ (Καστροβαλά) [3] [4].
Ετυμολογία
Λόγω έλλειψης ιστορικών στοιχείων είναι αδύνατη μια τεκμηριωμένη αναφορά. Κάνοντας μια υποθετική προσέγγιση στο θέμα, το όνομα του χωριού Βίταλα (παλαιότερα Βίταλον) μπορεί να έχει:
αρχαιοελληνική ρίζα, από την αρχαία αιολική λέξη "ιταλός" (η οποία αρχικά γραφόταν με δίγαμμα, "Fιτάλος") που σημαίνει «ταύρος» [5] ή το «Φύταλος» που σύμφωνα με τη μυθολογία είναι αττική τοποθεσία όπου η θεά Δήμητρα έδωσε το δέντρο της συκιάς στους ανθρώπους [6].
λατινική ρίζα από το ‘’vitalis’’ (ιταλικά ‘’vitale’’) που σημαίνει «ζωτικός» και αναφέρεται πιθανόν στην οχύρωση κοντά στα Βίταλα και ήταν επί φραγκοκρατίας ζωτικής σημασίας για την υπεράσπιση της περιοχής. Ή από τα ‘’vitelluo’’/’’vitellus’’ (ιταλικά ‘’vitello’’) που σημαίνει ‘’μοσχάρι’’. Η δεύτερη πιθανόν προέρχεται από την αιολική λέξη ιταλός.[7]
γερμανική ρίζα, από κάποιο Γερμανό διευθυντή στα λιγνιτορυχεία. θεωρία που συγκεντρώνει πολύ λιγότερες πιθανότητες. [7]
Κάθε κάτοικος του χωριού ονομάζονται σήμερα ‘’Βιταλιώτης’’ ή ‘’Βιτάλιωτας’’. Πολλά χρόνια πριν είχαν το παρατσούκλι ‘’βοϊδόσκαρες’’ [8].
Διοικητική ιστορία
Το χωριό εμφανίζεται για πρώτη φορά με το όνομά του σε κείμενο στην Διοικητική Διαίρεση της Ελλάδας του 1836 ως οικισμός ‘’Βίταλον’’ και υπάγεται στον Δήμο Κοτυλαίων με πρώτο δήμαρχο τον Β. Νικολαΐδη. Κατά την Διοικητική Διαίρεση της Ελλάδος του 1912 καταργείται ο Δήμος Κοτυλαίων και δημιουργείται η ‘’Κοινότητα Βιτάλου’’ με πρόεδρο τον Ρόγγα, στην οποία υπάχθηκαν οι οικισμοί Χαροκόπος (εγκαταλείφτηκε το 1960), Μαλετιάνοι (αποσπάστηκε το 1919) και Κρινιάνοι (καταργήθηκε το 1971 και σήμερα αποτελεί το δυτικό τμήμα των Βιτάλων[2]) με έδρα τον ομώνυμο οικισμό. Το 1940 το Βίταλον μετονομάστηκε σε ‘’Βίταλα’’ και η κοινότητα μετονομάστηκε σε ‘’Κοινότητα Βιτάλων’’. Με το Σχέδιο Καποδίστριας η κοινότητα καταργήθηκε και υπάχθηκε στο Δήμο Κύμης ως Δημοτικό Διαμέρισμα. Το Πρόγραμμα Καλλικράτης κατάργησε το Δημοτικό Διαμέρισμα το οποίο υπάχθηκε στο νεοσύστατο Δήμο Κύμης-Αλιβερίου ως Τοπική Κοινότητα Βιτάλων με 504 μόνιμους κάτοικους. Στη σημερινή της μορφή, μαζί με το ομώνυμο χωριό συμπεριλαμβάνεται από την Ελληνική Απογραφή του 2011 εκτός του Χαροκόπου (χωρίς κάτοικους) και ο Κάμπος Βιτάλων με 17 κάτοικους.
Πρόεδροι τοπικής αυτοδιοίκησης
Κάτοικοι που διατέλεσαν πρόεδροι της Κοινότητας Βιτάλων με χρονολογική σειρά είναι οι εξής [9] :
| Περίοδος | Ονοματεπώνυμο |
|---|---|
| - | Ρόγγας |
| - | Κρινής |
| - | Καλαμπαλίκης Π. |
| - | Παγώνης Ι. |
| - | Λαγός Δ. |
| - | Φαφούτης Ε. |
| - | Γέραλης Ε. |
| - | Μυλωνάς Ε. |
| - | Κακούρης Ι. |
| - | Κρινής Ν. |
| - | Μυλωνάς Ε. |
| - | Φαφούτης Χ. |
| - | Χουλιαράς Ι. |
| - | Κρινής Θ. |
| - | Κακούρης Γ. |
| - | Παπανικολάου Γ. |
| - | Μπαμπαράκος Π. |
| - | Χουλιαράς Δ. |
| - | Δεμερούτης Γ. |
| - | Στρατής Γ. |
Δημογραφικά στοιχεία
Η πληθυσμιακή εξέλιξη του χωριού των Βιτάλων παρουσιάζεται συνοπτικά μέσα από τις Ελληνικές απογραφές στον πίνακα που ακολουθεί:
Γεωγραφία
Άποψη του χωριού από τα νότια
Το χωριό είναι βρίσκεται 5,3km δυτικά της Κύμης, στους βορειοανατολικούς πρόποδες των Κοτυλαίων, στις υπώρειες των βουνών Ορτάρι και Αλοκτερή, σε υψόμετρο από 250m έως 310μ. Προστατεύεται από τους βόρειους άνεμους καθώς είναι κτισμένο σε πλαγιά με νοτιοανατολικό προσανατολισμό, γεγονός που του δίνει προνομιακή θέα στο γαλάζιο του Αιγαίου, καθώς και της ανατολής του ηλίου και της σελήνης στον κόλπο.
Κλιματικές συνθήκες
Με μέση ετήσια θερμοκρασία 15,5° -16,5°C, μέσο ετήσιο ύψος βροχής 1000mm-1100mm και ετήσια σχετική υγρασία 60%-62% [10], παρουσιάζει υγρό βιοκλίμα με ήπιο έως ψυχρό χειμώνα. Στις 26 Μαρτίου 1998, ύστερα από έντονες βροχοπτώσεις, μέρος του εδάφους του χωριού υποχώρησε, με αποτέλεσμα εφτά σπίτια να κριθούν ακατάλληλα για κατοίκηση και άλλα 30 να εμφανίσουν ρωγμές.[11]
Περιβάλλον
Η ευρύτερη περιοχή είναι γαλαζοπράσινου χρώματος. Τα ορεινά είναι κατάφυτα με έλατα, τα ημιορεινά και πεδινά κυρίως με πεύκα, συκιές, ελιές και κερασιές, κατά δεύτερο λόγο με καστανιές, μηλιές, αχλαδιές και άλλα. Πολλές είναι και οι φυσικές πηγές στην περιοχή με νερό όλο τον χρόνο. Η θάλασσα είναι σε μικρή απόσταση και περιβάλλει τα Βίταλα από βόρεια και από ανατολικά.
Πολιτισμός
Οικονομία
Οι κάτοικοι των Βιτάλων ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και λιγότερο με την κτηνοτροφία και την αλιεία. Εκτός από την κάλυψη των οικιακών αναγκών, παρήγαγαν σταθερά και για εμπορικούς σκοπούς κρασί (σίγουρα πολύ πριν την εποχή της Τουρκοκρατίας [12] έως το 1954 [13]), μετάξι (έως το 1950) και λάδι τα οποία μέσω του λιμανιού της Κύμης έφταναν μέχρι τη Ρωσία και τη Γαλλία. Κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και μετά παρήγαγαν λάδι, σύκα, κεράσια και μέλι, προϊόντα που μπορεί κανείς να βρει και σήμερα σε διάθεση στην τοπική αγορά, μαζί με ντόπια κρέατα και πουλερικά με τα υποπροϊόντα τους.
Πολλοί χωριανοί εργάστηκαν παράλληλα στο "Εθνικό Ανθρακωρυχείο της Κύμης", στα oρυχεία της περιοχής που ανοίχτηκαν για την εξόρυξη λιγνίτη από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, με πρώτο τη "στοά Όθωνος" στην Καζάρμα το 1834, και τελευταίο αυτό της ΚΟΙ.Σ.Ε.Λ.Ι.Κ. στου Χαρακόπου που εγκαινιάστηκε το 1987. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, άρχισε και η εξόρυξη βωξίτη, μέχρι το 1962, όταν και έκλεισαν τα λιγνιτορυχεία. Το κλείσιμο των ορυχείων οδήγησε σε μετανάστευση των κατοίκων του χωριού στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να πέσει κάτω από τους 1.000.[2]
Σημαντική συνεισφορά στην οικοδόμηση πέτρινων κτιρίων στην ευρύτερη περιοχή της Κύμης είχε η εξόρυξη και διάθεση της γνωστής "πέτρας του Βιτάλου"
Υποδομές
Το χωριό στην σημερινή του μορφή χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, σύμφωνα με την παράδοση. Για το χτίσιμο των πρώτων κτιρίων ακολουθήθηκε η αρχιτεκτονική παραδοσιακού ορεινού τύπου σχεδόν αποκλειστικά μέχρι και πριν τα τέλη του 19ου αιώνα [14] . Με τον ερχομό μαστόρων από την Ήπειρο και σε συνδυασμό με την τοπική ‘’πέτρα Βιτάλου’’ ακολούθησαν κτίρια ‘’Ηπειρωτικού τύπου’’ μέχρι και την αρχή του 20ου αιώνα [15]. Με την εύρεση εργασίας στα λιγνιτωρυχεία της περιοχής και την ταυτόχρονη παραγωγή κρασιού, μεταξιού και λαδιού, χτίζονται αργότερα και μερικά κτίρια νεοκλασικού ρυθμού.
Από τα παλαιότερα κτίσματα είναι το Δημοτικό Σχολείο Βιτάλων, που ιδρύθηκε το 1879 [16]. Τα Βίταλα αργότερα θα γνωρίσουν μια ώθηση στον εκπολιτισμό και στον εξωραϊσμό μέσω πολλών κοινωφελών έργων που θα χρηματοδοτήσει αποκλειστικά ο Ευάγγελος Δεμερούτης, ο ευεργέτης του χωριού.
Σήμερα τα Βίταλα έχουν τρεις οδικές εισόδους, την ανατολική από την Κύμη, την νότια από τους Ανδρονιάνους και την βορειοδυτική από τον Κάμπο Βιτάλων.
Αναψυχή
Το χωριό είναι πολύ ήσυχο και μπορεί κανείς να απολαύσει τον καφέ του ή το φαγητό του στα καφενεία και τις ταβέρνες γύρω από την κεντρική πλατεία. Μπορεί ακόμα να περπατήσει στα στενά δρομάκια με τις μικρές πλατείες, τους παλαιούς Ιερούς Ναούς και τις βρύσες του χωριού, ή στα μονοπάτια τριγύρω που οδηγούν στον πέτρινο νερόμυλο και στην πέτρινη πηγή στις Μουρές. Να επισκεφθεί το Μουσείο Λιγνιτωρυχείου, να χρησιμοποιήσει την Αίθουσα Internet και να διαβάσει στην Βιβλιοθήκη στο Κοινοτικό Δεμερούτειο κτίριο, ακόμα και να παίξει ποδόσφαιρο στο νεόκτιστο γήπεδο 5x5, που εγκαινιάστηκε μόλις το 2012.
Εναλλακτικά για τους φυσιολάτρες, η παρακείμενη περιοχή του δάσους των Κοτυλαίων (παλαιότερη ονομασία δάσος του Καστροβαλά) προσφέρεται για πολλά αθλήματα βουνού όπως πεζοπορία, τρέξιμο, ποδηλασία, ορειβασία, αναρρίχηση, σπηλαιολογία και σε κοντινή απόσταση οι απομονωμένες ακρογιαλιές του Αιγαίου Τσίλαρο και Θαψά για πολλά αθλήματα θαλάσσης όπως κολύμπι, ψάρεμα, κωπηλασία, κατάδυση.
Εκδηλώσεις
Οι κάτοικοι του χωριού διατηρούν τα τοπικά τους έθιμα κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου. Σημαντική είναι και η συνεισφορά του Σύλλογου Βιταλιωτών ‘’Τα Κοτύλαια’’ από το 1983, με πλήθος εκδηλώσεων πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Η κορύφωση αυτών είναι την επόμενη μέρα από της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 16 Αυγούστου. Νωρίς το πρωί επισκέπτονται το εξωκκλήσι του Αγίου Μανδηλίου όπου τελείται Θεία Λειτουργία και κατόπιν συγκεντρώνονται κατά οικογένειες και ψήνουν κρέας. Το βράδυ της ίδιας ημέρας λαμβάνουν μέρος στην ‘’Γιορτή Σύκου’’, το ετήσιο πανηγύρι του χωριού.
Την ημέρα της εορτής του Αγίου Πνεύματος επισκέπτονται την Σπηλιά του ‘’Εφταού’’ στο δάσος πάνω από τα Βίταλα και παίρνουν αγιασμό.
Την ημέρα της εορτής των Αγίων Αποστόλων επισκέπτονται το εξωκκλήσι των Αγίων Αποστόλων, στις 30 Ιουνίου, όπου τελείται Θεία Λειτουργία και κατόπιν συγκεντρώνονται κατά οικογένειες και ψήνουν κρέας.
Κάθε πρώτη Κυριακή του Μαρτίου τελείται η ετήσια επιμνημόσυνη δέηση στην μνήμη του μεγάλου ευεργέτη Ευάγγελου Δεμερούτη.
Σημεία ενδιαφέροντος
Αρκετά είναι τα σημεία εκτός χωριού που παρουσιάζουν τουριστικό αλλά και φυσιολατρικό ενδιαφέρον. Τα κυριότερα από αυτά παρουσιάζονται παρακάτω, με συντεταγμένες:
Μύλος του Σαντά και Στοα ΚΟΙ.Σ.Ε.Λ.Ι.Κ. στου Χαροκόπου 38°37′18″N 24°03′59″E
Στοά Όθωνος στην Καζάρμα 38.635495°N 24.07396°E
Σημείο εξόρυξης και επεξεργασίας πέτρας Βιτάλου στον Άγιο Ελευθέριο 38.636919°N 24.067308°E
Ενετικός πύργος και εξωκκλήσι Αγίου Μανδηλίου στον κάμπο Βιτάλου 38.637464°N 24.024617°E
Εξωκκλήσι Αγίων Αποστόλων στον κάμπο Βιτάλου
Φυσική πηγή Εφταού στο δάσος Κοτυλαίων 38.6216603°N 24.008108°E
Σπήλαιο Εφταού στο δάσος Κοτυλαίων 38.633169°N 24.002165°E
Παραλία Τσίλαρο 38.676724°N 24.028106°E
Παραλία Θαψά 38.674312°N 24.013279°E
Απομονωμένη από τη στεριά παραλία Ναυτικού 38.676548°N 23.983322°E
Εξωκκλήσι Κρυφής Παναγιάς 38.679017°N 24.036833°E
Σημείο με καταπληκτική πανοραμική θέα, περιοχή Κατάβολο 38.661185°N 23.968127°E
Σημαντικές προσωπικότητες
Ο Ευάγγελος Δεμερούτης γεννήθηκε στα Βίταλα το 1902 και πέθανε στην περιοχή Σιαλτ της πόλης Ζαποπάν του Μεξικού το 1990. Ήταν το 7ο παιδί του Γιώργου και της Ελένης Δεμερούτη. Έλαβε μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία και αναγκάστηκε να ξενιτευτεί για μια καλύτερη ζωή. Πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες και από εκεί στο Μεξικό, όπου ασχολήθηκε με την καλλιέργεια των οπωροκηπευτικών, αποκομίζοντας μεγάλο πλούτο.
Επέστρεψε στην πατρίδα του για πρώτη φορά το 1954 και βλέποντας την μεγάλη φτώχεια των συγγενών του και των συγχωριανών του αποφάσισε να τους βοηθήσει. Διέθεσε πολλά εκατομμύρια δραχμές ώστε να δημιουργηθούν πολλά κοινωφελή έργα στην γενέτειρά του. Βοηθούσε όλους όσους είχαν την ανάγκη του και σπούδασε πολλούς νέους του χωριού του.
Η Ακαδημία Αθηνών τον βράβευσε για το έργο του [17], ενώ ο τύπος της πρωτεύουσας αναφέρθηκε πολλές φορές στον ίδιο και το έργο του με κολακευτικά σχόλια. Εξ ίσου φιλανθρωπικά έργα έφτιαξε και στην πατρίδα που τον φιλοξένησε και είχε ανάλογες διακρίσεις. Το προσωνύμιο που του απέδωσαν οι χωριανοί είναι ‘’Μάγκας’’ και για να τον τιμήσουν τελούν σε ετήσια βάση τρισάγιο στη μνήμη του κάθε πρώτη Κυριακή του Μαρτίου.
Παραπομπές
«Κύμη 19ος-20ος αιώνας, Ιστορία και πολιτισμός», Κύμη 2001, σελ.25
«Βίταλα». Δήμος Κύμης-Αλιβερίου. Ανακτήθηκε στις 2013-07-16.
Ευαγγελία Μπαλτά, «L'Eubee a la fin du Xve siecle», Αθήνα 1989
Ευαγγελία Μπαλτά, «Ενδείξεις για την κίνηση πληθυσμού και εισοδήματος. Το παράδειγμα της Εύβοιας στα τέλη του 15ου και αρχές 16ου αιώνα», Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών 26 (1984-85), σελ.291-352
Μιχάλης Ποντίκης, «Τοπωνυμικό της περιοχής Κύμης», Κύμη 1998, σελ.34
Βασίλειος Γανώσης, «Τα γεωργικά βιβλία στην Αρχαία Ελλάδα, τη Ρώμη και το Βυζάντιο», Αθήνα 1949, σελ.28 σημείωση
Περιοδικό Κύμης "ΑΣΤΕΡΟΣ" (2005). «Η ονομασία Βίταλο». Ανακτήθηκε στις 2013-07-16.
Σταμάτης Καρατζάς, «Η έρευνα των διαλέκτων, της τοπωνυμίας και ανθρωπονυμίας της Εύβοιας και των Βόρειων Σποράδων», ΑΕΜ τόμος 8, 1961, σελ.17
Σύλλογος Βιταλιωτών ‘’Τα Κοτύλαια’’ / Ιστορία
Κλιματικός Άτλας της Ελλάδας - ΙΤΙΑ
«Μεγάλες οι καταστροφές από την κακοκαιρία». Ριζοσπάστης. 2 Απριλίου 1998. Ανακτήθηκε στις 2013-07-16.
Ευαγγελία Μπαλτά, «L'Eubee a la fin du Xve siecle», Αθήνα 1989, σελ.253-254
Νικόλαος Σέττας, «Τα αίτια της αστυφιλίας κλπ», Αθήνα 1965, σελ.118
«Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική», τόμος 1 (Ανατολικό Αιγαίο, Σποράδες, Επτάνησα, Αθήνα 1982
«Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική», τόμος 6 (Θεσσαλία-Ήπειρος, Αθήνα 1988
«Επιθεώρησις Δημοτικής Εκπαίδευσης Κύμης, Συνοπτική Ιστορία Εκπαίδευσης Περιφέρειας Κύμης», Κύμη 1975
Σύλλογος Βιταλιωτών ‘’Τα Κοτύλαια’’ / Ευεργέτες
| Δημοτική Ενότητα Κύμης |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Κύμης |
| Αγία Μαρίνα, η |
| Κύμη, η |
| Μισόκαμπος, ο |
| Μονή Σωτήρος, η |
| Παραλία Κύμης, η |
| Πετισούνας, ο |
| Πρασούδα, η (νησίδα) |
| Σχολή Εμποροπλοιάρχων Κύμης, η |
| Χηλή, η |
| Τοπική Κοινότητα Ανδρωνιάνων |
| Ανδρωνιάνοι, οι |
| Δένδρα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Άνω Ποταμιάς |
| Άνω Ποταμιά , η |
| Τοπική Κοινότητα Βιτάλων |
| Βίταλα, τα |
| Κάμπος, ο (Τ.Κ.Βιτάλων) |
| Χαροκόπος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Ενορίας |
| Ενορία, η |
| Τοπική Κοινότητα Καλημεριάνων |
| Γραμματικιάνοι, οι |
| Καλημεριάνοι, οι |
| Μεντούλης, ο |
| Τοπική Κοινότητα Μαλετιάνων |
| Καζάρμα, η |
| Μαλετιάνοι, οι |
| Τοπική Κοινότητα Μετοχίου Διρφύων |
| Άγιοι Απόστολοι, οι |
| Κούτουρλα, τα |
| Μετόχι, το |
| Παραλία Μετοχίου, η |
| Τοπική Κοινότητα Οξυλίθου |
| Κάμπος, ο (Τ.Κ.Οξυλίθου) |
| Κληματάρι, το |
| Μεσονήσι, το |
| Μονή Μάντζαρη, η |
| Οξύλιθος, ο |
| Παραλία, η |
| Τοπική Κοινότητα Πλατάνας |
| Πλατάνα, η |
| Τοπική Κοινότητα Πύργου |
| Καλλιανοί, οι |
| Πύργος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Ταξιαρχών |
| Ταξιάρχαι, οι |
|
Νομός Εύβοιας : Δήμος, Κοινότητα Χαλκιδέων | Αιδηψού | Αμαρυνθίων | Ανθηδώνος | Αρτεμισίου | Αυλίδος | Αυλώνος | Διρφύων | Διστύων | Ελυμνίων | Ερέτριας | Ιστιαίας | Καρύστου | Κηρέως | Κονιστρών | Κύμης | Ληλαντίων | Μαρμαρίου | Μεσσαπίων | Νέας Αρτάκης | Νηλέως | Σκύρου | Στυραίων | Ταμιναίων | Ωρεών | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ευβοίας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
