Βασιλάδα Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Η Βασιλάδα[4] είναι οικισμός κοντά στην Ανδρούσα και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Η Βασιλάδα βρίσκεται νότια από την Ανδρούσα από την οποία απέχει περίπου 3 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 88[1][5] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 14 χιλιόμετρα. Κοντά στην Βασιλάδα βρίσκονται, προς τα ανατολικά της η Αμφιθέα σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νοτιοανατολικά της το Σπιτάλι και η Πιλαλίστρα σε απόσταση 3 και 4,5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νότιά της η Μυρτοποταμιά σε απόσταση 6 περίπου χιλιομέτρων και προς τα βορειοδυτικά της ο Πολύλοφος σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Επίσης η Βασιλάδα βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, την Μεσσήνη, από την οποία απέχει 8 περίπου χιλιόμετρα.
Ιστορία

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Ανδρούσας κατά την μεσαιωνική εποχή. Το χωριό υπάρχει, τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν Βασιλάδα.
Β΄ Ενετοκρατία

Κύριο λήμμα: Τερριτόριο Ανδρούσας

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως η Βασιλάδα (Vassilada[6]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.

Το χωριό, στα τέλη του 17ου αιώνα και τις αρχές του 18ου αιώνα, αναφέρεται σε διάφορες ενετικές πηγές-απογραφές, ως οικισμός ο οποίος ανήκε στην επαρχία της Ανδρούσας (Territorio d'Androussa).
Νεότερη ιστορία

Τον 19ο αιώνα αναφερόταν ως Vassilada σύμφωνα με τον Pouqueville, το 1815, ο οποίος αναφέρει το χωριό στον κατάλογο με τα ονόματα των χωριών της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa), τα οποία ήταν εξαρτημένα στην επισκοπική έδρα που είχε ιδρυθεί στο Νησί (Nisi: η Μεσσήνη).[7] Στη συνέχεια αναφέρεται επίσης ως Vasilada, έδρα και οικισμός της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa), που έμεναν σε αυτόν 7 οικογένειες με εκτιμώμενο σύνολο 28 κατοίκων,[8] σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν με το όνομα η Βασιλάδα.
Διοικητική ιστορία

Η Βασιλάδα[9] προσαρτήθηκε, το 1835,[10] στον παλαιό Δήμο Εύας,[11] που είχε ως έδρα αρχικά το Ναζήρι (σήμερα η Εύα), όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος αυτός καταργήθηκε. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, ως η Βασιλάδα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Εύας της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 76 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[12] Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως έδρα του Δήμου Εύας το Ναζίρι (σήμερα η Εύα). Από το 1867[13] ως το 1868,[14] που έγινε πρόσκαιρα έδρα του δήμου το Καρτερόλι και από το 1879[15] ως το 1912 η έδρα του Δήμου Εύας μεταφέρεται, δυο φορές, από το Ναζήρι και το Καρτερόλι αντίστοιχα, στην Ανδρούσα. Το 1912[16] το χωριό προσαρτάται στην Κοινότητα Ανδρούσης.[17] Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης, το 1912, οι οικισμοί Καλογερόρραχι και Ανδρούσα ως έδρα. Η Βασιλάδα παρέμεινε ως οικισμός της Κοινότητας Ανδρούσης, ως το 1948,[18] που η κοινότητα αυτή καταργήθηκε και αναγνωρίσθηκε ως ο Δήμος Ανδρούσης, ενώ και μετά το 1997, με τις αλλαγές που επήλθαν τότε στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Βασιλάδα συνέχισε να παραμένει οικισμός ενταγμένος στον κατηργημένο Δήμο Ανδρούσας,[19][20] με έδρα την Ανδρούσα, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Βασιλάδα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης.[21][22] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Η Βασιλάδα σήμερα είναι η οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Ανδρούσης του Δήμου Μεσσήνης,[4] στην οποία κοινότητα υπάγεται επίσης η Ανδρούσα ως έδρα.
Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 83 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, την ελαιοκαλλιέργεια και την αμπελουργία.
Εξέλιξη Πληθυσμού της Βασιλάδας Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1844 96[23]
1851 76[12]
1879 177[24]
1889 203[25]
1896 215[26]
1907 203[27]
1920 211[28]
1928 226[29]
1940 265[30]
1951 251[31]
1961 261[32]
1971 195[33]
1981 133[34]
1991 125[35]
2001 95[36]
2011 83[37]
Κτίρια

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, και το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου υπάρχει και η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός της Αγίας Κυριακής, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας,
Δείτε επίσης

Ανδρούσα
Δήμος Μεσσήνης
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Ανδρούσας

Παραπομπές

Βασιλάδα, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας Βασιλάδα Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Μεσσήνη: 27220
Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας - Βασιλάδα, από την ιστοσελίδα www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
Βασιλάδα, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 111 (Quarto Territorio d' Andrussa - Vassilada), p. 127 (Provincia di Messenia).
François Charles Hugues Laurent Pouqueville, "Voyage de la Grece; Avec cartes, vues et figures", tome 6, Didot, 1827, p.45, Noms des villages du canton d'Androussa qui dépendent du siége épiscopal établi à Nisi: Vassilada.
Bory de Saint-Vincent, Expédition Scientifique de Morée: Section des Sciences physiques, Tome II, 1ere Partie: Géographie", tome II, 1ere Partie: Geographie. F. G. Levrault, Paris 1834, p. 64: Éparchie d'Androusa - Vasilada.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Βασιλάδα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
21-04-1835.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Εύας (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 570.
ΦΕΚ 25Α - 22/04/1867.
ΦΕΚ 32Α - 29/07/1868.
ΦΕΚ 50Α - 25/07/1879.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Ανδρούσης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 326Α - 27/12/1948.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Ανδρούσας (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Μεσσήνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 49.
Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 118.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 84.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 101.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 392.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 228.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 265.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 296.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951", σελ. 145.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 140.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 136.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 147.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 179.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 180.

"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Μεσσήνης, από την ιστοσελίδα: www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ
Τοπική Κοινότητα Αγριλιάς Μεσσήνης
Αγριλιά, η
Τοπική Κοινότητα Αμφιθέας
Αμφιθέα, η
Τοπική Κοινότητα Ανδρούσης
Ανδρούσα, η
Βασιλάδα, η
Τοπική Κοινότητα Ελληνοεκκλησίας
Ελληνοεκκλησία, η
Τοπική Κοινότητα Εύας
Αμπελόραχη, η
Εύα, η
Τοπική Κοινότητα Καλαμαρά
Καλαμαράς, ο
Τοπική Κοινότητα Καλογερόρραχης
Καλογερόρραχη, η
Τοπική Κοινότητα Μαγγανιακού
Μαγγανιακόν, το
Τοπική Κοινότητα Πολυλόφου
Πολύλοφος, ο