Περιφέρεια : Κρήτη
Νομός : Ρεθύμνης
-- Δήμος Λάμπης
Η Λαμπινή ή Λαμπηνή είναι χωριό του δήμου Αγίου Βασιλείου, της περιφερειακής ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 116 κατοίκους. Απέχει 27 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και 4 από το Σπήλι και είναι κτισμένη σε υψόμετρο 460 μ.[2]
Ετυμολογία
Το όνομα προέρχεται από το Λαμπηνή, επίθετο που δείχνει συσχέτιση με την αρχαία πόλη Λάππα ή Λάμπη. Η παλιά εκκλησία του χωριού είναι γνωστή ως Παναγία Λαμπηνή, και μπορεί η ονομασία του χωριού να προέρχεται από εκεί. Ήταν στο παρελθόν έδρα της επισκοπής Λάμπης, όταν αυτή επανασυστάθηκε κατά την οθωμανική περίοδο.[3] Η Όλγα Γκράτσιου έχει επισημάνει ότι η ονομασία Παναγία Λαμπηνή μπορεί να οφείλεται σε κάποια χαμένη πλέον βυζαντινή εικόνα με το ίδιο όνομα, η οποία προερχόταν από την βυζαντινή Λάμπη.[4]
Ιστορικά στοιχεία
Στην περιοχή του χωριού έχουν βρεθεί κατάλοιπα οικιών της ρωμαϊκής εποχής.[5] Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Lambini στην επαρχία Αγίου Βασιλείου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Lambini με 74 κατοίκους, ενώ μνεία στο χωριό κάνει και ο Βασιλικάτα το 1630, με την ονομασία Lambini. Στην οθωμανική απογραφή του 1659 καταγράφονται 15 σπίτια.[2]
Το 1829 ένας γενίτσαρος από τη Λαμπινή γνωστός ως Αλμπάνης πυροβολήθηκε από ένα συγχωριανό του, αλλά χωρίς να σκοτωθεί. Ο Αλμπάνης ορκίστηκε εκδίκηση και στις 20 Ιανουαρίου 1829 περικύκλωσε το ναό της Παναγίας Λαμπηνής, όπου εκείνη την ώρα εκκλησιάζονταν οι χριστιανοί. Κάποιοι από τους χριστιανούς, οι οποίοι ήταν οπλισμένοι λόγω της επανάστασης έκλεισαν τις πόρτες ώστε να αμυνθούν. Τότε ο Αλμπάνης και οι άλλοι Τούρκοι άρχισαν να πετάνε καιόμενα κουρέλια μέσα στην εκκλησία και έκαψαν τη πόρτα του ναού και έπειτα πρότεινε σε όσους ήταν μέσα πως αν παραδοθούν δεν θα τους πειράξει. Οι πολιορκημένοι αν και αρχικά δεν τον πίστεψαν, τελικά πέταξαν τα όπλα απ'έξω. Τότε οι Τούρκοι εισέβαλαν στον ναό, σκότωσαν όλους άντρες και πήραν τα γυναικόπαιδα και τα πούλησαν σε σκλαβοπάζαρο στο Ρέθυμνο. Την ιστορία αυτή διηγήθηκε μια από τις γυναίκες στον Ρόμπερτ Πάσλεϊ, ο οποίος και την κατέγραψε.[2]
Στην απογραφή του 1834, η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Αιγυπτίους, απογράφεται μαζί με άλλα δέκα χωριά της περιοχής. Στην απογραφή του 1881 υπαγόταν στο δήμο Λάμπης και είχε 136 χριστιανούς και 51 Τούρκους κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 154 κατοίκους. Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως υπαγόμενη στον αγροτικό δήμο Δαριβιανών.[2] Η Λαμπινή το 1925 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Μυξόρρουμα, αλλά το 1931 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας, μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, όταν το χωριό προσαρτήθηκε στον Δήμο Λάμπης.[6]
Απογραφές πληθυσμού
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός[2] | 154 | 186 | 215 | 241 | 246 | 226 | 171 | 187 | 171 | 116 |
Σημεία ενδιαφέροντος
Στο χωριό βρίσκεται ο βυζαντινός ναός της Παναγίας. Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς με τρούλο. Τόσο οι εξωτερικοί τοίχοι όσο και ο κυλινδρικός τρούλος φέρουν τυφλά αψιδώματα. Στο εσωτερικό του σώζονται τοιχογραφίες σε πλαστικό στυλ, το οποίο εμφανίστηκε στις αρχές του 14ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες σε μεγάλο βαθμό είναι φθαρμένες και τα χρώματά τους έχουν ξεθωριάσει.[7]
Επίσης βορειοδυτικά της Λαμπινής βρίσκεται ο εγκαταλελειμμένος οικισμός Λοφιά, από τον οποίο σώζονται μόνο δύο ναοί, ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και ο ναός του Αγίου Γεωργίου, με τον δεύτερο να είναι τοιχογραφημένος.[8]
Παραπομπές
(Ελληνικά) Hellenic Statistical Authority databases.
Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 457–458.
Καλοκύρης, Κωνσταντίνος (1956). «Η επισκοπή Λάμπης και η Παναγία η Λαμπηνή». Κρητικά Χρονικά Ι: 305-316. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-12-16. Ανακτήθηκε στις 2019-12-16.
Γκράτσιου, Όλγα (2009). «Παναγία η Λαμπηνή. Στα ίχνη μιας χαμένης μεσοβυζαντινής εικόνας από την Κρήτη». Ψηφίδες. Μελέτες Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Τέχνης στη μνήμη της Στέλλας Παπαδάκη Oekland. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 247-248.
ΛΑΜΠΙΝΗ.
«Λαμπινή (Ρεθύμνης)». Διοικητικές Μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτων - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2019.
Σπαθαράκης, Ιωάννης (1999). Βυζαντινές τοιχογραφίες Νομού Ρεθύμνου. Ρέθυμνο: Μίτος. σελ. 95. ISBN 960-7857-02-X.
«Λαμπηνή - Ιστορικά Στοιχεία». www.agios-vasilios.gr. Δήμος Αγίου Βασιλείου. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2019.
| Δημοτική Ενότητα Λαμπής |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αγίας Γαλήνης |
| Αγία Γαλήνη, η |
| Ξηρόκαμπος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Ακουμίων |
| Ακούμια, τα |
| Βρύσαι, αι |
| Τριόπετρα, η |
| Τοπική Κοινότητα Αρδάκτου |
| Αγία Παρασκευή, η |
| Ακτούντα, τα |
| Άρδακτος, ο |
| Βάτος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Δριμίσκου |
| Δρίμισκος, η |
| Τοπική Κοινότητα Καρινών |
| Καρίναι, αι |
| Τοπική Κοινότητα Κεντροχωρίου |
| Κεντροχώρι, το |
| Πλατανές, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κεραμέ |
| Αγαλιανός, ο |
| Αγία Φωτεινή, η |
| Κεραμές, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κισσού |
| Κισσός, ο |
| Κισσού Κάμπος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κρύας Βρύσης |
| Κρύα Βρύση, η |
| Νέα Κρύα Βρύση, η |
| Τοπική Κοινότητα Λαμπινής |
| Λαμπινή, η |
| Τοπική Κοινότητα Μελάμπων |
| Άγιος Γεώργιος, ο |
| Μέλαμπες, αι |
| Τοπική Κοινότητα Μουρνές |
| Μουρνέ, η |
| Τοπική Κοινότητα Μυξόρρουμα |
| Αγία Πελαγία, η |
| Άνω Μυξόρρουμα, το |
| Μυξόρρουμα, το |
| Φρατίον, το |
| Τοπική Κοινότητα Ορνές |
| Ορνέ, η |
| Τοπική Κοινότητα Σακτουρίων |
| Άγιος Παύλος, ο |
| Κάτω Σακτούρια, τα |
| Παξιμάδια δύο, τα (νησίς) |
| Παξιμάδια ένα, τα (νησίς) |
| Σακτούρια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Σπηλίου |
| Δαριβιανά, τα |
| Σπήλιον, το |
|
Νομός Ρεθύμνης : Δήμος, Κοινότητα Ρεθύμνου | Ανωγείων | Αρκαδίου | Γεροποτάμου | Κουλούκωνα | Κουρήτων | Λάμπης | Λαππαίων | Νικηφόρου Φωκά | Σιβρίτου | Φοίνικα | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε: Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
