Οι Κεραμάτες είναι ένα χωριό του Δήμου Αρταίων με 409 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011),[1] στον κάμπο της Άρτας. Το χωριό βρίσκεται δίπλα στον ποταμό Άραχθο και απέχει από την πόλη περίπου 3 χιλιόμετρα.

Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, οι Κεραμάτες εντάχθηκαν στο Δήμο Αρταίων όπου και παρέμειναν μετά τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης.[2]

Ιστορία

Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του χωριού είναι τα αρχεία της Βενετίας, [3] στα οποία μας γίνεται γνωστό ότι το έτος 1697, οι Κεραμάτες μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλαν φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών.

Ο Φρανσουά Πουκεβίλ στο έργο «Ταξίδι στην Ελλάδα», το οποίο εκδόθηκε το 1820 κάνει αναφορά στον στις Κεραμάτες και μας πληροφορεί ότι σε απόσταση δύο μιλίων από τα Καλομόδια υπήρχε μία διασταύρωση και από εκείνο το σημείο, σε απόσταση μισού μιλίου μπορούσε κανείς να φθάσει στον Ανθότοπο και στις Κεραμάτες.[4]

Σύμφωνα με το έργο του Σπυρίδωνος Αραβαντινού, «Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή», οι Κεραμάτες υπήρξαν τσιφλίκι του πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος είχε στην κατοχή του το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου ενώ με βάση την εργασία του Κων.Διαμαντή με τίτλο «Η Άρτα και τα περίχωρα αυτής κατά τους χρόνους της επανάστασης», οι Κεραμάτες ήταν ένας μικρός οικισμός με 20 οικογένειες την περίοδο που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821.[5][6]

Ο Παναγιώτης Αραβαντινός στο έργο του «Χρονογραφία της Ηπείρου» μας ενημερώνει ότι, με βάση τον κατάλογο της απογραφής του 1845, οι Κεραμάτες, από πλευρά ιδιοκτησίας, ανήκαν στην κατηγορία «μουατζέλι» και κατοικούσαν σε αυτό 8 χριστιανικές οικογένειες.[7] Η έκθεση του Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτας, το 1877, μας πληροφορεί ότι στις Κεραμάτες κατοικούσαν 16 χριστιανικές οικογένειες και το χωριό αποτελούσε ιδιοκτησία του Κ.Καραπάνου.[8]

Αναφορά στο χωριό κάνει και ο Ιφικράτης Κοκκίδης στο έργο του «Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας» που εξέδωσε το ελληνικό Υπουργείο Στρατιωτικών (Αθήνα 1880) και μας δίνει την πληροφορία ότι στο χωριό κατοικούσαν περίπου 35 άνθρωποι. Ο Ι. Κοκκίδης μας ενημερώνει ότι η επαρχία Άρτας χωριζόταν σε 2 περιοχές: την περιοχή Άρτας και την περιοχή Πρεβέζης. Η περιοχή της Άρτας χωριζόταν με τη σειρά της σε 7 τμήματα: τμήμα Ποταμιάς, τμήμα Βρύσεως, τμήμα Ραδοβυζίου, τμήμα Τζουμέρκων, τμήμα Κάμπου, τμήμα Καρβασαρά και τμήμα Λάκκας. Οι Κεραμάτες αποτελούσαν μέρος του τμήματος Ποταμιάς.[9]

Οι Κεραμάτες και τα γειτονικά χωριά σε χάρτη του 1878.

Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στις Κεραμάτες. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, την εποχή της επίσκεψης του Μητροπολίτη Άρτας, στο χωριό διέμεναν περίπου 15 οικογένεις ενώ το χειμώνα κατέβαιναν και 40 βλαχοποιμένες. Οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στο ναό της Αγίας Τριάδας, στον οποίο ιερουργούσαν 1 εφημέριος. Κοντά στο χωριό υπήρχε ένας τετράγωνος ναός με αξιόλογες τοιχογραφίες, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1865. Ο Μητροπολίτης Άρτας αναφέρει επίσης ότι στο χωριό υπήρχε σχολείο όπου δίδασκε ο ιερέας και φοιτούσαν 20 μαθητές, οι οποίοι μελετούσαν γεωγραφία, ιστορία, αριθμητική και θρησκευτικά.[10]

Εξίσου σημαντική πηγή, είναι η Οθωμανική απογραφή του 1895 (Σαλναμές Ιωαννίνων για το οικονομικό έτος 1311[1895], έκδοση έβδομη).[11] Σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό νόμο, που ίσχυε από το 1864, η πρωτογενής διαίρεση της αυτοκρατορίας ήταν το βιλαέτι («νομαρχία» ή «γενική διοίκηση»). Κάθε βιλαέτι χωριζόταν σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Σύμφωνά με αυτή την απογραφή, το χωριό ανήκε στον Καζά Λούρου, ο οποίος βρισκόταν στο σαντζάκι Πρεβέζης, το οποίο με τη σειρά του, ανήκε στο βιλαέτι Ιωαννίνων. Με βάση λοιπόν αυτή την απογραφή, στις Κεραμάτες κατοικούσαν 7 οικογένειες (χανέδες) με συνολικό πληθυσμό 51 άτομα (25 άνδρες, 26 γυναίκες).

Κατά τη διάρκεια του ατυχή Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, το χωριό απελευθερώθηκε προσωρινά. Όπως αναφέρεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», ο Ελληνικός στρατός μέχρι το βράδυ της 23ης Απριλίου 1897 είχε ελευθερώσει τα χωριά Κεραμάτες, Γαβριά, Ψαθοτόπι, Μύτικας, Ανέζα, Καλογερικό, Βίγλα, Ράχη, Καλόβατος, Πλησιοί, Κιρκιζάτες, Στρογγυλή, Ζαβάκα, Καλομόδια, Αγία Παρασκευή Άρτας, Κωστακιοί, Ακροποταμιά, Νεοχώρι, Ανθότοπος, Χαλκιάδες, Ρόκκα, Άγιος Σπυρίδωνας, Ελευθεροχώρι, Καμπή και την πόλη της Φιλιππιάδας.[12]. Τελικά με την μεσολάβηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων και της Ρωσίας, στις 20 Σεπτεμβρίου οι εχθροπραξίες σταμάτησαν και υπογράφηκε ειρήνη.

Η απελευθέρωση των Κεραματών έλαβε χώρα το διάστημα ανάμεσα στις 6 και 9 Οκτωβρίου 1912, όπου τα πρώτα ελληνικά τάγματα, πέρασαν τη γέφυρα της Άρτας και στις 2 το μεσημέρι απώθησαν τους Τούρκους και εδραιώθηκαν στους Κωστακιούς και την περιοχή Μαρατιού. Τις επόμενες 2 ημέρες, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε και οχύρωσε τα γύρω χωριά Πλησιούς, Ρόκκα, Χαλκιάδες.

Το 1910, η Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης δημοσιοποιεί τα στοιχεία της απογραφής που πραγματοποίησε το ίδιο έτος σε όλη την εκκλησιαστική περιφέρεια και μας πληροφορεί ότι οι Κεραμάτες υπαγόταν στο τμήμα Λούρου και στο χωριό κατοικούσαν 57 άτομα.[13]

Διοικητικές μεταβολές

Το 1919, οι Κεραμάτες ενώθηκαν με την γειτονική κοινότητα Αγίας Παρασκευής.[14] Η αναγνώριση των Κεραματών ως αυτόνομη κοινότητα έγινε το 1946.[15] Το 1997 η κοινότητα καταργήθηκε και σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, οι Κεραμάτες αποτέλεσαν δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αρταίων όπου και παρέμειναν με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης.[16]
Τοποθεσία και πρόσβαση

Το χωριό γειτνιάζει με τα χωριά: Κωστακιούς, Αγία Παρασκευή, Ανθότοπος και Καλομόδια.

Αθλητισμός

Ο Ερμής Κεραματών είναι η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού.[17]
Σημαντικά πρόσωπα

Κωνσταντίνος Κατέρος : καταδρομέας, ο οποίος έχασε τη ζωή του στις 22 Ιουλίου 1974, στο καταρριφθέν αεροσκάφος «Νίκη 4», Νοράτλας 52-13, κατά τη διάρκεια της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.[18]

Παραπομπές

Ελληνική Στατιστική Αρχή (2012) Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας ΦΕΚ 3465/Β΄/28 Δεκεμβρίου 2012 (pdf)
Διοικητική διαίρεση Δήμου Αρταίων με το Σχέδιο Καλλικράτης
Η Άρτα στ' αρχεία της Βενετίας, περιοδικό “Σκουφάς” της Άρτας, τεύχη του 1955-56.
« Si on côtoie l'Inachus eti descendant sa rive droite pendant trois quarts d'heure , on passe à Calamotia, en laissant un quart de lieue au sud-ouest Badoûla. A deux milles du premier de ces villages , que le sentier traverse, on découvre une demi - lieue à l'occident Kyrnicolo et Kyramatès. Enfin à deux lieues et demie du pont de l'Arta , on trouve Néochori, village environné de rizières, à travers lesquelles l'Inachus coule pendant un mille avant de se rendre à la mer. Tel est le signalement de cette contrée, que je prie le lecteur de ne pas dédaigner , puisqu'avec ces noms barbares il va nouns rèvèler l'existence d'une des villes le plus vaguement indiqueès dans la gèographie malgrè son importance historique.», Voyage dans la Grèce, François Charles Hugues Laurent Pouqueville, 1820.
Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή / Σπ. Π. Αραβαντινού. Συγγραφείσα επί τη βάσει ανεκδότου έργου του Παναγιώτου Αραβαντινού, 1895, σελ.601
Η Αρτα και τα περίχωρα αυτής κατα τους χρόνους της επανάστασης, Περιοδικό Σκουφάς/ Ετος 5ον/ 1960 – Τοµος Β΄ σελ.266
Χρονογραφία της Ηπείρου : των τε ομόρων ελληνικών και ιλλυρικών χωρών διατρέχουσα κατά σειράν τα εν αυταίς συμβάντα από του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. / Συντεταγμένη υπό Παναγιώτου Αραβαντινού, σελ.320, εκδ.1856.
Αρχεία Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτης – Πρεβέζης περιόδων 1858 – 1881
Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας / υπό του παρά τω Υπουργείω των Στρατιωτικών Επιτελικού Γραφείου, Ι.Κοκίδης, Αθήνα 1880.
Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884).
Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο σαλναμέ του 1895,Μ.Κοκολάκης
Ιστορία του Ελληνοτουρκικού πολέμου : από της ενάρξεως της τελευταίας Κρητικής επαναστάσεως μέχρι του πέρατος του πολέμου, γραφείσα επί τη βάσει των επισήμων εγγράφων και των ασφαλεστέρων πληροφοριών μετά πολλών εικόνων και τοπογραφικών χαρτών / Ηλία Ι. Οικονομοπούλου,1897, σελ.462.
Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι : χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820-1913), Μιχάλης Κοκολάκης,σελ.492 [1]
Ο οικισμός προσαρτάται στην κοινότητα Αγίας Παρασκευής, ΦΕΚ 181Α - 14/08/1919.[2]
Ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Αγίας Παρασκευής και ορίζεται έδρα της κοινότητας Κεραματών,ΦΕΚ 275Α - 09/09/1946.[3]
Διοικητική διαίρεση Δήμου Αρταίων με το Σχέδιο Καλλικράτης
Ομάδες Ε.Π.Σ Άρτας.[4]
Οι Τριάντα Τρεις των 2 Νοράτλας.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΤΑΙΩΝ
Δημοτική Κοινότητα Αρταίων
Αγία Τριάδα, η
Άγιοι Ανάργυροι, οι
Άγιος Γεώργιος Γλυκορρίζου, ο
Άρτα, η
Γλυκόρριζο, το
Ελεούσα, η
Μαραθοβούνι, το
Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου ή Κάτω Παναγίας, η
Τοπική Κοινότητα Κεραματών
Κεραμάτες, αι
Τοπική Κοινότητα Κωστακιών
Θανασαίικα, τα
Κωστακιοί, οι
Συγγουνέικα, τα
Τοπική Κοινότητα Λιμίνης
Λιμίνη, η

Νομός Άρτας: Δήμος, Κοινότητα Αρταίων | Αγνάντων | Αθαμανίας | Αμβρακικού | Αράχθου | Βλαχέρνας | Γεωργίου Καραϊσκάκη | Ηράκλειας | Κομποτίου | Ξηροβουνίου | Πέτα | Τετραφυλίας | Φιλοθέης Θεοδωριάνων | Κομμένου | Μελισσουργών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Άρτας.