Ελεούσα Άρτας

Η Ελεούσα είναι ένας οικισμός του Δήμου Αρταίων με 1.105 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011),[1] στον κάμπο της Άρτας. Το χωριό βρίσκεται δίπλα στην Εθνική οδό Άρτας - Ιωαννίνων, απέχει από την πόλη περίπου 2 χιλιόμετρα και αποτελεί τμήμα της δημοτικής κοινότητας Άρτας.

View Larger Map

Ιστορία

Το παλαιό όνομα του οικισμού ήταν Παναγία Ιμαρέτ και ανεπίσημα γνωστό και ως Παναγία στα περιβόλια. Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του οικισμού είναι τα αρχεία της Βενετίας, [2] στα οποία μας γίνεται γνωστό ότι το έτος 1697, η Παναγία στα περιβόλια μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλε φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών.

Σύμφωνα με την εργασία του Κων.Διαμαντή με τίτλο «Η Άρτα και τα περίχωρα αυτής κατά τους χρόνους της επανάστασης», η Παναγία Ιμαρέτ ήταν ένας μικρός οικισμός με 15 οικογένειες την περίοδο που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821.[3]

Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στην Παναγία Ιμαρέτ. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, την εποχή της επίσκεψης του Μητροπολίτη Άρτας, στο χωριό διέμεναν περίπου 25 οικογένειες. Οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στο ναό της Παναγίας, ο οποίος εόρταζε στις 23 Αυγούστου και σε αυτόν ιερουργούσε 1 εφημέριος. Κοντά στο χωριό υπήρχε ένας τετράγωνος ναός με αξιόλογες τοιχογραφίες, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1865. Ο Μητροπολίτης Άρτας αναφέρει επίσης ότι στο χωριό υπήρχε σχολείο όπου δίδασκε ο ιερέας και φοιτούσαν 20 μαθητές, οι οποίοι μελετούσαν γεωγραφία, ιστορία, αριθμητική και θρησκευτικά.[4]

Εξίσου σημαντική πηγή, είναι η Οθωμανική απογραφή του 1895 (Σαλναμές Ιωαννίνων για το οικονομικό έτος 1311[1895], έκδοση έβδομη).[5] Σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό νόμο, που ίσχυε από το 1864, η πρωτογενής διαίρεση της αυτοκρατορίας ήταν το βιλαέτι («νομαρχία» ή «γενική διοίκηση»). Κάθε βιλαέτι χωριζόταν σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Σύμφωνά με αυτή την απογραφή, το χωριό ανήκε στον Καζά Λούρου, ο οποίος βρισκόταν στο σαντζάκι Πρεβέζης, το οποίο με τη σειρά του, ανήκε στο βιλαέτι Ιωαννίνων. Με βάση λοιπόν αυτή την απογραφή, στην Παναγία κατοικούσαν 18 οικογένειες (χανέδες) με συνολικό πληθυσμό 116 άτομα (66 άνδρες, 50 γυναίκες).

Κατά τη διάρκεια του ατυχή Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, το χωριό απελευθερώθηκε προσωρινά. Όπως αναφέρεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», ο Ελληνικός στρατός μέχρι το βράδυ της 23ης Απριλίου 1897 είχε ελευθερώσει τα χωριά Κεραμάτες, Γαβριά, Ψαθοτόπι, Μύτικας, Ανέζα, Καλογερικό, Βίγλα, Ράχη, Καλόβατος, Πλησιοί, Κιρκιζάτες, Στρογγυλή, Ζαβάκα, Καλομόδια, Αγία Παρασκευή Άρτας, Κωστακιοί, Ακροποταμιά, Νεοχώρι, Ανθότοπος, Χαλκιάδες, Ρόκκα, Άγιος Σπυρίδωνας, Ελευθεροχώρι, Καμπή και την πόλη της Φιλιππιάδας.[6]. Τελικά με την μεσολάβηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων και της Ρωσίας, στις 20 Σεπτεμβρίου οι εχθροπραξίες σταμάτησαν και υπογράφηκε ειρήνη.

Η οριστική απελευθέρωση της περιοχής της Ελεούσας έλαβε χώρα το διάστημα ανάμεσα στις 6 και 9 Οκτωβρίου 1912, όπου τα πρώτα ελληνικά τάγματα, πέρασαν τη γέφυρα της Άρτας και στις 2 το μεσημέρι απώθησαν τους Τούρκους και εδραιώθηκαν στους Κωστακιούς και την περιοχή Μαρατιού. Τις επόμενες 2 ημέρες, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε και οχύρωσε τα γύρω χωριά Πλησιούς, Ρόκκα, Χαλκιάδες.
Άγιος Βασίλειος της Γέφυρας

Ο Άγιος Βασίλειος της Γέφυρας είναι ένας μικρός Βυζαντινός ναός στην περιοχή της Ελεούσας. Ο ναός είναι σταυροειδής με τρούλλο. Με βάση στοιχεία τεχνοτροπίας, οι τοιχογραφίες είναι του δευτέρου μισού του 13ου αιώνα με χαρακτηριστικό δείγμα εκείνο της Παναγιάς της Βρεφοκρατούσας στην κόγχη του ιερού. Περίπου ίδιας χρονολογίας είναι και οι υπόλοιπες τοιχογραφίες με εξαίρεση την τοιχογραφία του Αγίου Βασιλείου που χρονολογείται στο 16ο αιώνα. [7]
Διοικητικές μεταβολές

Το 1919, ο οικισμός Παναγία Ιμαρέτ προσαρτήθηκε στην κοινότητα Κωστακιών ενώ το 1927 μετονομάστηκε σε Ελεούσα και το 1928 ο οικισμός αποσπάσθηκε από το Τμήμα Υποδιοικήσεως Φιλιππιάδος και εντάχθηκε στην επαρχία Άρτης. Το 1961 ο οικισμός καταργήθηκε και εντάχθηκε στην τοπική κοινότητα Άρτας.[8][9]
Τοποθεσία και πρόσβαση

Η Ελεούσα γειτνιάζει με τα χωριά: Κωστακιούς, Ρόκκα, Χαλκιάδες, Κιρκιζάτες και την πόλη της Άρτας.
Αθλητισμός

Ο ΑΟ Γέφυρα είναι η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού και έχει έδρα το γήπεδο της Γαβριάς.[10]
Παραπομπές

Ελληνική Στατιστική Αρχή (2012) Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας ΦΕΚ 3465/Β΄/28 Δεκεμβρίου 2012 (pdf)
Η Άρτα στ' αρχεία της Βενετίας, περιοδικό “Σκουφάς” της Άρτας, τεύχη του 1955-56.
Η Αρτα και τα περίχωρα αυτής κατα τους χρόνους της επανάστασης, Περιοδικό Σκουφάς/ Ετος 5ον/ 1960 – Τοµος Β΄ σελ.266
Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884).
Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο σαλναμέ του 1895,Μ.Κοκολάκης
Ιστορία του Ελληνοτουρκικού πολέμου : από της ενάρξεως της τελευταίας Κρητικής επαναστάσεως μέχρι του πέρατος του πολέμου, γραφείσα επί τη βάσει των επισήμων εγγράφων και των ασφαλεστέρων πληροφοριών μετά πολλών εικόνων και τοπογραφικών χαρτών / Ηλία Ι. Οικονομοπούλου,1897, σελ.462.
Άγιος Βασίλειος της Γέφυρας.
Διοικητικές μεταβολές Οικισμών, Παναγία Ιμαρέτ Άρτας.[1]
Διοικητικές μεταβολές Οικισμών, Ελεούσα Άρτας.[2]
Ομάδες Ε.Π.Σ Άρτας.[3]

---

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΤΑΙΩΝ
Δημοτική Κοινότητα Αρταίων
Αγία Τριάδα, η
Άγιοι Ανάργυροι, οι
Άγιος Γεώργιος Γλυκορρίζου, ο
Άρτα, η
Γλυκόρριζο, το
Ελεούσα, η
Μαραθοβούνι, το
Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου ή Κάτω Παναγίας, η
Τοπική Κοινότητα Κεραματών
Κεραμάτες, αι
Τοπική Κοινότητα Κωστακιών
Θανασαίικα, τα
Κωστακιοί, οι
Συγγουνέικα, τα
Τοπική Κοινότητα Λιμίνης
Λιμίνη, η

---

Ελεούσα Ιωαννίνων
Ελεούσα Άρτας
Ελεούσα Θεσσαλονίκης
Ελεούσα Ρόδου

Νομός Άρτας: Δήμος, Κοινότητα Αρταίων | Αγνάντων | Αθαμανίας | Αμβρακικού | Αράχθου | Βλαχέρνας | Γεωργίου Καραϊσκάκη | Ηράκλειας | Κομποτίου | Ξηροβουνίου | Πέτα | Τετραφυλίας | Φιλοθέης Θεοδωριάνων | Κομμένου | Μελισσουργών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Άρτας.