Το Καταφύγιο Ναυπακτίας είναι ένα ορεινό χωριό στo δήμο Ναυπακτίας[1] στην περιφερειακή ενότητα Αιτωλοακαρνανίας. Παλαιότερα ανήκε στο δήμο Αποδοτίας. Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 620 μέτρων στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Μακρύορο[2]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 276 κατοίκους[3].

Γεωγραφική Περιγραφή - Αξιοθέατα

Το χωριό είναι αμφιθεατρικά κτισμένο σε υψόμετρο 620 μέτρων[1] στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Μακρύορο, το οποίο είναι γυμνό και ιδιαίτερα απόκρημνο. Συνορεύει βόρεια με την Αναβρυτή, βορειοανατολικά με την Κεντρική και τον Ασπριά, νοτιοανατολικά με το Χρύσοβο, βορειοδυτικά με το Γαύρο και νοτιοδυτικά με το Ανθόφυτο. Απέχει 33 χλμ. από τη Ναύπακτο και η πρόσβαση γίνεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο μέσω της διαδρομής Ναύπακτος – Ανθόφυτο - Γαύρος - Γολέμι και αφού διέλθει τα Αμορανίτικα βράχια φτάνει στο Καταφύγιο.
Αμόρανη - Καταφύγιο Ναυπακτίας

Το χωριό περικλείεται από 2 λόφους στις άκρες των οποίων βρίσκονται τα ξωκλήσια του Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίου Αθανασίου. Το έδαφος του οικισμού χωρίζεται σε 4 τμήματα από 4 ισάριθμα ρέματα που ενώνονται στο κάτω μέρος του χωριού. Επίσης χαρακτηρίζεται για την κατωφέρειά του και είναι ευπαθές σε καθιζήσεις. Το 1878 εξαφανίστηκαν 25 κατοικίες λόγω καθίζησης του εδάφους. Τα σπίτια και τα χωράφια ενισχύονται περιφερειακά με τοιχεία (δέματα) ώστε να επιτυγχάνεται η συγκράτηση του εδάφους.

Στο κέντρο του χωριού υπάρχει η πλατεία με τα 2 καφενεία και τον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στο χωριό υπάρχουν 2 γήπεδα μπάσκετ, παιδική χαρά, ενώ στην κορυφή του χωριού στη θέση "Δέση" υπάρχει ο παραδοσιακός ξενώνας Δέση , και στη είσοδο του χωριού στην θέση "Άγιος Δημήτριος" υπάρχει ο ξενώνας Πέτρινο Καταφύγιο[2].

Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί από μόνο του αξιοθέατο. Αξίζει να διασχίσετε το φαράγγι του Φονιορέματος, να επισκεφτείτε τους παλιούς μύλους, τα σπήλαια τα δύο παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια τα οποία βρίσκονται σε πολύ γραφικές τοποθεσίες αλλά και τον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που χτίστηκε περίπου τον 13ο αιώνα βρίσκεται κοντά στο Χρύσοβο και είναι ότι έχει απομείνει από το ιστορικό μοναστήρι του Σωτήρος που την εποχή εκείνη υπαγόταν στην Αμόρανη (Καταφύγιο) και διαλύθηκε το 1834[2].

Ιστορία

Το παλιό όνομα του χωριού ήταν Αμόρανη και το 1928 μετονομάστηκε σε Καταφύγιο. Το νέο όνομα του χωριού προήλθε από το γεγονός ότι κατά την Τουρκοκρατία η περιοχή υπήρξε πραγματικό καταφύγιο. Η πληθώρα των σπηλαίων, το βραχώδες και το απόκρημνο της περιοχής την καθιστούσε εξαιρετικά δυσπρόσιτη.

Ιστορικά δεν είναι εξακριβωμένο πότε ιδρύθηκε, σίγουρα όμως υπάρχει σαν συγκροτημένο χωριό γύρω στο 1550 - 1575 οπότε και το βρίσκουμε καταγεγραμμένο σε τουρκικό φορολογικό έγγραφο για την περιοχή των Κραββάρων. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε ένα από τα κεφαλοχώρια της περιοχής, ενώ λόγω του βραχώδους και απόκρυμνου εδάφους υπήρξε πραγματικό καταφύγιο για τους σκλαβωμένους Έλληνες. Γύρω στο 1700 δύο οικογένειες κτηνοτρόφων μετοίκησαν στη δυτική πλευρά του Μακρυόρους και δημιούργησαν ένα μικρό συνοικισμό, το Γολέμι. Η ιστορική αυτή σχέση καθιστά το Γολέμι αναπόσπαστο τμήμα του Καταφυγίου.

Διοικητικά το Καταφύγιο από το 1836 έως το 1912 ανήκε στο δήμο Αποδοτίας. Με το βασιλικό διάταγμα στις 31/08/1912 ΦΕΚ 261/Α/1912 αναγνωρίστηκε ως κοινότητα Αμόρανης. Σε κοινότητα Καταφυγίου μετονομάστηκε με το διάταγμα 09/09/1927 ΦΕΚ 206/Α/1927.Στην κοινότητα ανήκε και ο συνοικισμός Γολεμίου. Με την εφαρμογή του νόμου Καλλικράτης αποτελεί πλέον την Τοπική κοινότητα Καταφυγίου του Δήμου Ναυπακτίας και καταλαμβάνει έκταση 23.429 στρεμάτων.Στην απογραφή του 1991 καταγράφηκαν 340 άτομα ενώ στην απογραφή του 2001 256 άτομα καθιστώντας το ένα από πιο ζωντανά χωριά της Ορεινής Ναυπακτίας. Ιστορικά οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία διατηρώντας σημαντικό αριθμό ζώων, δραστηριότητα την οποία διατηρούν έως σήμερα οι εναπομείναντες κάτοικοι.
Εξέλιξη πληθυσμού Κοινότητας Καταφυγίου

Έτος απογραφής Κάτοικοι
1907 678
1920 613
1928 629
1940 757
1951 743
1961 857
1971 350
1981 300
1991 340
2001 256

Νίκος Παπαγιαννόπουλος

Πηγές

Δικτυακός τόπος για τη Ναυπακτία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δικτυακός τόπος της Αδελφότητος των εν Αθήναις και Απανταχού Καταφυγιωτών Ναυπακτίας
Δικτυακός τόπος Καταφύγιο-Αμόρανη
Δικτυακός τόπος για το δήμο Αποδοτίας

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΤΙΑΣ
Τοπική Κοινότητα Αμπελακιωτίσσης
Αμπελακιώτισσα, η
Τοπική Κοινότητα Αναβρυτής
Αναβρυτή, η
Τοπική Κοινότητα Άνω Χώρας
Άνω Χώρα, η
Τοπική Κοινότητα Ασπριάς
Ασπριά, η
Τοπική Κοινότητα Γραμμένης Οξυάς
Γραμμένη Οξυά, η
Τοπική Κοινότητα Γρηγορίου
Γρηγόριο, το
Τοπική Κοινότητα Ελατόβρυσης
Ελατόβρυση, η
Τοπική Κοινότητα Ελατούς
Ελατού, η
Τοπική Κοινότητα Καλλονής
Καλλονή, η
Τοπική Κοινότητα Καταφυγίου
Γολέμιο, το
Καταφύγιο, το
Τοπική Κοινότητα Κάτω Χώρας
Κάτω Χώρα η
Τοπική Κοινότητα Κεντρικής
Κεντρική, η
Σέλλος, ο
Τοπική Κοινότητα Κοκκινοχωρίου
Κοκκινοχώρι, το
Σωτήρω, η
Χρίσοβον, το
Τοπική Κοινότητα Κρυονερίων
Κρυονέρια, τα
Τοπική Κοινότητα Κυδωνέας
Κυδωνέα, η
Τοπική Κοινότητα Λεύκας
Λεύκα, η
Τοπική Κοινότητα Λιμνίτσης
Λιμνίτσα, η
Τοπική Κοινότητα Μανδρινής
Μανδρινή, η
Τοπική Κοινότητα Πόδου
Πόδος, ο
Τοπική Κοινότητα Τερψιθέας
Τερψιθέα, η

Νομός Αιτωλοακαρνανίας: Δήμος Αγγελοκάστρου | Αγρινίου | Αιτωλικού | Αλυζίας | Αμφιλοχίας | Ανακτορίου | Αντιρρίου | Αποδοτίας | Αρακύνθου | Αστακού | Θέρμου | Θεστιέων | Ινάχου | Κεκροπίας | Μακρυνείας | Μεδεώνος | Μενιδίου | Μεσολογγίου | Ναυπάκτου | Νεάπολης | Οινιάδων | Παναιτωλικού | Παραβόλας | Παρακαμπυλίων | Πλατάνου | Πυλλήνης | Στράτου | Φυτειών | Χάλκειας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αιτωλοακαρνανίας