Καστέλλι Πεδιάδας Ηρακλείου

Περιφέρεια : Κρήτης
Νομός : Ηρακλείου

- Δήμος Καστελλίου --

Το Καστέλλι (και Καστέλι) είναι κωμόπολη της επαρχίας Πεδιάδας και έδρα ομώνυμου δήμου, στο Νομό Ηρακλείου. Έχει 1.692 κατοίκους, σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2001. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία όπως και άλλα επαγγέλματα. Στην κωμόπολη υπάρχουν ανάμεσα στα άλλα Ταχυδρομείο, Ειρηνοδικείο, ΔΟΥ, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο, αστυνομικό τμήμα .

Ο Δήμος, οι σχολικές κοινότητες και ο πολιτιστικός σύλλογος διοργανώνουν αξιόλογες πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά την διάρκεια του χρόνου. Οι σημαντικότερες [1] πραγματοποιούνται τον Αύγουστο με την ονομασία "Γιορτή του Ξενιτεμένου" και περιλαμβάνουν συναυλίες, φολκλορική μουσική, εκθέσεις θεατρικά δρώμενα, καθώς επίσης το Καρναβάλι την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.

Τ.δ. Καστελλίου

Το τοπικό Διαμέρισμα Καστελλίου περιλαμβάνει εκτός από την έδρα, που είναι το Καστέλλι και το μικρότερο χωριό, Λαγός. Ο Λαγός έχει 99 κατοίκους (2001) και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 400μ. Συνολικά, το Δημοτικό διαμέρισμα έχει 1791 κατοίκους.

Ιστορικά στοιχεία

To Καστέλλι αναφέρεται το 1583 στον Καστροφύλακα (Κ95) με το όνομα Pediada Proprio με 543 κατοίκους.

Παλαιότερα το Καστέλλι ήταν κοινότητα και σε αυτήν υπάγονταν οι οικισμοί:

* το Διαβαϊδέ, σε υψόμετρο 355μ. Είχε 180 κατοίκους το 1971 και 127 κατοίκους το 1583 (Diavaidé, Καστροφύλακας Κ 94) .Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό πήρε την ονομασία του από έναν κάτοικο που ονομαζόταν Διαβανός (διήγηση Καρυωτάκη Γεωργίου τ. Δημητρίου 1981) ή από την αγριότητα των κατακτητών οι οποίοι κρεμούσαν τους Χριστιανούς στην πλατεία του χωριού [2] και έπειτα έγραφαν σε επιγραφή «διάβα και ιδές» προς παραδειγματισμό και υποταγή των άλλων κατοίκων. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού ιδρύθηκε το 1980.

* το Καρδουλιανώ, με 143 κατοίκους το 1961 και 96 το 1971, σε υψόμετρο 330 μ. Σε παλιές απογραφές δεν αναφέρεται. Απαντά στην απογραφή του 1881 με 72 Τούρκους και 18 Χριστιανούς κατοίκους. Το τοπωνύμιο προέρχεται από το επώνυμο των πρώτων οικιστών, το οποίο θα ήταν Καρδουλιανός [3]. Σήμερα διασώζεται στην ίδια περιοχή το επώνυμο Καρδουλάκης. Υπάρχει παλαιός ναός του Αγίου Ιωάννη με υπολείμματα τοιχογραφιών.

* Ο Λαγός, που δεν αναφέρεται σε παλαιές απογραφές των Βενετών αλλά αναφέρεται στην τουρκική απογραφή του 1671 με το όνομα Lagú. Έλαβε την ονομασία του από τον πρώτο οικιστή του, το Λαγό, όπως και το φερώνυμο χωριό στο Λασίθι. Σε έγγραφα του 1583 αναφέρεται ο Θωμάς Λαγός, οφειλέτης ως ενοικιαστής δημοσίων κτημάτων του οροπεδίου Λασιθίου (Στέργιου Σπανάκη, Συμβολή εις την ιστορίαν του Λασιθίου, σελ. 67). Συνεπώς, το τοπωνύμιο πρέπει να εκφέρεται στη γενική, δηλαδή το χωριό του Λαγού, όχι ο Λαγός.Η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική των λιγοστών σπιτιών συντέλεσαν στην ιδέα αναπαλαίωσης και διατήρησης του χωριού.Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε με πρωτοβουλία του πολιτιστικού συλλόγου, ώστε ο οικισμός [4] να χαρακτηριστεί παραδοσιακός.

Βιβλιογραφία

* Το Ηράκλειον και ο Νομός του, Έκδοση Νομαρχίας Ηρακλείου.

Δημοτική Ενότητα Καστελλίου
Τοπική Κοινότητα Αμαριανού
Αμαριανόν, το
Τοπική Κοινότητα Αποστόλων
Απόστολοι, οι
Τοπική Κοινότητα Αρχαγγέλου
Αρχάγγελος, ο
Γαλενιανόν, το
Σκλαβεροχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Ασκών
Ασκοί, οι
Τοπική Κοινότητα Γερακίου
Αρμάχα, η
Γεράκιον, το
Τοπική Κοινότητα Ευαγγελισμού
Ευαγγελισμός, ο
Τοπική Κοινότητα Καρουζανών
Άγνος, η
Άνω Καρουζανά, τα
Κάτω Καρουζανά, τα
Μπιτζαριανό, το
Τοπική Κοινότητα Κασταμονίτσης
Κασταμονίτσα, η
Τοίχος, ο
Τοπική Κοινότητα Καστελλίου
Καστέλλιον, το
Λαγός, ο
Τοπική Κοινότητα Λιλιανού
Αγία Παρασκευή, η
Λιλιανόν, το
Τοπική Κοινότητα Λυττού
Λυττός, η
Τοπική Κοινότητα Μαθιάς
Μαθιά, η
Τοπική Κοινότητα Πολυθέας
Πολυθέα, η
Τζίγκουνα, η
Τοπική Κοινότητα Σμαρίου
Σμάριον, το