Νομαρχία Πειραιά

Η Γούβα του Βάβουλα, ή Λάκκα του Βάβουλα αποτελεί μία παλαιά λαϊκή συνοικία του Πειραιά κοντά και Β.ΒΑ. του κέντρου.

Πρόκειται για μικρή σχετικά σε έκταση συνοικία, (περιοχή) που βρίσκεται απέναντι από το καπνεργοστάσιο Κεράνης προς τον Πειραιά.
Η Γούβα του Βάβουλα ορίζεται βόρεια από την λεωφόρο Ομηρίδη Σκυλίτση, που είναι παράλληλη της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς - Φαλήρου, δυτικά από τη λεωφόρο 34ου Συντάγματος ΠΖ, που είναι η απαρχή της λεωφόρου Ηρώων Πολυτεχνείου, (πρώην Βασιλέως Κωνσταντίνου), νότια από την κάθετη (στην προηγούμενη) οδό Ε. Βενιζέλου και ανατολικά με την κάθετη σ΄ αυτή οδό Π. Κουντουριώτη. Κεντρικοί δρόμοι της συνοικίας αυτής είναι οι παράλληλοι μεταξύ τους οδοί Πύλης και Ευαγγελιστρίας, με κατεύθυνση από ΒΔ. προς ΝΑ. κατά το ρυμοτομικό σχέδιο του κέντρου του Πειραιά που βασίστηκε στο αρχαίο σύστημα του Ιπποδάμου.

Το τμήμα της οδού Πύλης μεταξύ των οδών Αλκιβιάδου και Πραξιτέλους παρουσιάζει το χαμηλότερο υψόμετρο της πόλης, πολλοί θεωρούν ότι φθάνει στο μηδέν ή και αρνητικό, παρουσιάζοντας έτσι την εικόνα μιας τεράστιας γούβας, λάκκου ανάμεσα σε δύο εγγύτατα βραχώδη υψώματα έναν ΒΔ. και έναν Α. ακριβώς στα όρια της συνοικίας. Από αυτή τη μορφολογία του εδάφους προέρχεται και η ονομασία Γούβα ή Λάκκα (λάκκος).

Ως προς το όνομα Βάβουλα αυτό προέρχεται από παροξύτονη παραφθορά του ονόματος παλαιού επιχειρηματία, του Δημητρίου Βαβούλα , γόνου σπουδαίου Χιώτη ναυμάχου στην Επανάσταση του 1821 του Ιωάννη Βαβούλα που είχε κτίσει μεγάλο διώροφο αρχοντικό στη κορυφή του ΒΔ. υψώματος που δέσποζε παλαιά της περιοχής. Το οικόπεδο του αρχοντικού κάλυπτε πολύ μεγάλη έκταση μεταξύ των οποίων και όλο το ύψωμα. Δίπλα από το αρχοντικό υπήρχε μεγάλη στέρνα που τα καλοκαίρια μετατρεπόταν σε πισίνα για τα παιδιά της περιοχής, καθώς και ένα κανόνι του 21 απ΄ όπου ρίπτονταν χαιρετιστήριες βολές κάθε φορά που περνούσαν από την περιοχή οι Βασιλείς. Σημειώνεται ότι το αρχικό «κτήμα του Βαβούλα» που είχε αγοράσει ο ναυμάχος μετά την απελευθέρωση, εξ ου και η ονομασία, ήταν μια τεράστια λωρίδα γης που εκτεινόταν από τη Μακρά Στοά (πλατεία Ιπποδαμείας) και κατέληγε στο Νέο Φάληρο. Οι απόγονοι του ναυμάχου σιγά σιγά άρχισαν να πωλούν τμήματα του κτήματος επί δημαρχίας Ομηρίδη Σκυλίτση όταν τότε περιήλθε στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης, και σχετικά με πολύ χαμηλές τιμές.

Από τότε άρχισε ν΄ αναπτύσσεται η περιοχή σε μια καθαρά λαϊκή συνοικία με μικρά ισόγεια και σπάνια διώροφα σπίτια, μεγάλες αποθήκες ξυλείας, βιοτεχνίες βαρελοποιίας, εργοστάσια και αποθήκες χημικών, συνεργεία μηχανών, αποθήκες χορτονομής αλόγων κ.ά. αλλά και με αρκετά ουζοκαφενομαγειρεία. Στις δεκαετίες του 1950 και 1960 ένα μεγάλο τμήμα του οικοπέδου της έπαυλης, νότια, που παρέμενε χέρσο αποτελούσε την αγαπημένη «αλάνα του Βάβουλα» όπου όλα τα παιδιά της συνοικίας κατέφευγαν εκεί για να παίξουν ποδόσφαιρο.

Η έπαυλη Βαβούλα κατεδαφίστηκε τελικά στη δεκαετία του 80 και όλο το οικόπεδο εντός του οποίου αποκαλύφθηκε σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος περιήλθε στην αρχαιολογική υπηρεσία για να το μετατρέψει σε αρχαιολογικό πάρκο. Στην περιοχή βρίσκονται ευρήματα της κεντρικής πύλης του λεγόμενου «Πειραϊκού Περιβόλου», όπου καλωσόριζε τους επισκέπτες στην είσοδο της πόλεως του αρχαίου Πειραιά.

Άλλα χαρακτηριστικά σημεία της Γούβας του Βάβουλα είναι τα "σκαλάκια" της οδού Διστόμου με αρκετά χαρακτηριστικά κτίσματα, το Δημοτικό Σχολείο του Κλειδά, επί της οδού Διστόμου και Ευριπίδου 5, κατασκευή δεκαετίας του 1870 όπου στεγάστηκαν τα πρώτα δημόσια πλυντήρια της πόλης, το "Γυμνάσιο της Συνοικίας Βάβουλα, επί της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου 39, κατασκευής 1899 σε σχέδια του Δημοτικού αρχιτέκτονα Εμμ. Παπακωνσταντίνου (το οποίο λειτούργησε αρχικά ως Δημοτικό Σχολείο Θηλέων, μετέπειτα ως Εμπορική Σχολή, Οικονομικό Γυμνάσιο και σήμερα στεγάζει το 10ο Γυμνάσιο Πειραιά), αλλά και η οικία του γνωστού συγγραφέα, σκηνοθέτη και στιχουργού Μίμη Τραϊφόρου επί της οδού Πύλης και Πραξιτέλους, κτίριο το οποίο σήμερα φέρει τιμητικά το όνομα του προαναφερόμενου και στο οποίο στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Πειραιά.

Ενοριακά η Γούβα του Βάβουλα υπάγεται στην ενορία του Ιερού ναού της Ευαγγελίστριας του Πειραιά. Στην αυτή περιοχή ήταν για πολλές δεκαετίες εγκατεστημένος ο Α΄ Πυροσβεστικός Σταθμός του Πειραιά καθώς και ο αρχικός Σταθμός πρώτων βοηθειών, πριν μεταφερθεί στη περιοχή της Τερψιθέας.
Πηγές

"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.3ος, σελ.1036
"Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα", Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος, Πειραιάς, 2004

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Πειραϊκό Τείχος στη συνοικία Γούβα του Βάβουλα
Αφιέρωμα στη Γούβα του Βάβουλα - Φωτογραφίες Σύγχρονες & Παλαιές - Αποκόμματα Εφημερίδων
Πλατεία Ιπποδάμειας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)