Χαλκί Νάξου

Περιφέρεια : Νότιο Αιγαίο
Νομός : Κυκλάδων

-- Δήμος Δρυμαλίας --

Το Χαλκί ( ή επίσημα Χαλκείον ή λανθασμένα Τραγαία[Σημ 1]) είναι χωριό στο οροπέδιο της Τραγαίας στην κεντρική Νάξο, που αποτελείται από τους οικισμούς Χαλκί, Ακάδημους, Καλόξυλο και Κεραμί, λίγο-πολύ απομακρυσμένους μεταξύ τους (και παλαιότερα διαφορετικοί οικισμοί-χωριά).[2] Ο κεντρικός οικισμός (το Χαλκί) βρίσκεται 15-16 χλμ από τη Χώρα της Νάξου, σε σε υψόμετρο 270-280 μέτρων. Στην τελευταία απογραφή (2011) το σύνολο των τεσσάρων οικισμών είχε 368 μονίμους κατοίκους.[3] Είναι έδρα της τοπικής κοινότητας Χαλκείου και της Δημοτικής Ενότητας Δρυμαλίας και υπάγεται στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.

Είναι ένα ιδιαίτερα όμορφο και εύφορο χωριό που ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική των σπιτιών του, τα οποία είναι χαρακτηριστικά δείγματα του νεοκλασικισμού, που μαρτυρούν την οικονομική ευρωστία που γνώρισε το χωριό σε παλαιότερες εποχές. Το χωριό εκτός από δημοτικό σχολείο έχει και γυμνάσιο και γενικό λύκειο που εξυπηρετούν τους μαθητές και των γύρω ορεινών χωριών.
Κτίριο στο Χαλκί

Στην τοπική κοινότητα του Χαλκείου ανήκουν τα χωριά Ακάδημοι, ο Καλόξυλος, το Κεραμί, η Ράχη ( ή Μονοίτσια ), το Μετόχι, το Κουτσοχεράδο, το Τσικαλαριό και το Χαλκί. Ακριβώς προ της εισόδου στο Χαλκί, από τη Χώρα, υφίσταται παλαιό στενό γεφύρι (διατηρητέο) που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Συνεχίζοντας προς την έξοδο, προς τα ορεινά χωριά, υφίσταται οδική διασταύρωση προς Φιλώτι - Απείρανθο - Σταυρό Κεραμωτής και Μονή Νάξου - Σταυρό Κεραμωτής απ΄ όπου και συνεχίζει ενιαίος οδικός άξονας προς Απόλλωνα Νάξου. Στη διασταύρωση αυτή του Χαλκίου βρίσκεται το ηρώο του χωριού, το κλειστό πλέον Ειρηνοδικείο καθώς και ο πυροσβεστικός σταθμός της Νάξου. Εδώ λειτουργεί το Γενικό Λύκειο Τραγαίας Νάξου ,που συγκεντρώνει μαθητές από όλη την ορεινή Νάξο

Το Χαλκί είναι ένα μικρό, αλλά μοναδικό κεφαλοχώρι. Ξεχωρίζει με τα παλιά του αρχοντικά με τα κεραμίδια, τα κλασσικά μπαλκόνια με τα ωραία κάγκελα, γιρλάντες στις στέγες και πλακόστρωτες αυλές. Βρίσκεται δίπλα στο ρέμα, με τα πανύψηλα δέντρα και το τρεχούμενο νερό, τις γούρνες που έπλεναν τα ρούχα τους άλλες εποχές και τα μικρά συμπαθητικά καταπράσινα περιβολάκια. Χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, βιώνουν μια διαφορετική αίσθηση ανεμελιάς, απόλαυσης και εξερεύνησης ενός χώρου που παντρεύει με επιτυχία το χθες με το σήμερα. Τα περισσότερα σπίτια ανακαινισμένα και καλαίσθητα μας πληροφορούν περήφανα, για την ευημερία των λιγοστών κατοίκων του σε μια εποχή που η ζωή στα υπόλοιπα χωριά ήταν πολύ σκληρή. Αυτό συνέβαινε γιατί η θέση του Χαλκείου είναι σε σημείο που ενώνει οδικά όλα τα χωριά και για το λόγο αυτό είχε εξελιχθεί σε σπουδαίο εμπορικό κέντρο. Μέσα στο χωριό και τριγύρω του υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά μνημεία, βυζαντινές εκκλησίες γεμάτες τοιχογραφίες και ψηλοί ενετικοί πύργοι.Γενικά υπάρχουν πολλές εκκλησίες από τη Βυζαντινή περίοδο στην περιοχή. Σημαντικά μνημεία είναι η Παναγία η Πρωτόθρονος (6ος αιώνας μ.Χ.), αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, ο Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης (11ος αιώνας μ.Χ.), ο Ταξιάρχης στα Μονοίτσια (πρώτη χιλιετία) και ο πύργος του Μπαρότση (ν. βεν. Barozzi), ή Γρατσία μετέπειτα, μεγαλόπρεπο κτίριο που κτίστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα από την ενετική οικογένεια Οικογένεια Μπαρότσι (ν. βεν. Barozzi), καθώς και του Παπαδάκη (Μαρκοπολίτη) στους Ακαδήμους.

Το Χαλκί,λόγω της θέσης του (στην κεντρική Νάξο) υπήρξε στα βυζαντινά χρόνια και, κυρίως, κατά τη μέση περίοδο, ένα αξιόλογο διοικητικό κέντρο. Αποτελεί ένα μέρος, επίσης, που κρατάει δυνατή στους αιώνες την πνοή των χρόνων του παρελθόντος καθώς συνθέτει μέσα από τα βυζαντινά μνημεία την εικόνα που είχε το νησί κατά τη παλαιοχριστιανική και βυζαντινή εποχή (Ποταμιάνου- Αχειμάστου, 2016).

Τα τελευταία χρόνια έχει μεγάλη ανάπτυξη το Χαλκί. Έχει την ορεινή έδρα του Δήμου και διάφορα μαγαζιά που εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή. Επίσης, καφέ και γλυκοπωλεία, καθώς και εστιατόρια με ενδιαφέρουσες και ξεχωριστές γεύσεις περιμένουν τον επισκέπτη να τον φιλοξενήσουν στις καρέκλες τους το καλοκαίρι, κάτω απ' τον ίσκιο και τη δροσιά των δέντρων τους.

Η ποτοποιία «Βαλληνδρά», προσφέρει στους φιλοξενούμενους και περαστικούς το εξαιρετικό της ποτό, το κίτρο, από απόσταγμα φύλλων κιτριάς, το οποίο δίνει την ευκαιρία σ' αυτόν που το παίρνει να ταξιδέψει νοερά και ν' αναπολήσει τον τόπο της παραγωγής του, όταν θα βρίσκεται μακριά.
Πληθυσμιακή εξέλιξη

Επειδή από την απογραφή του 1981 οι πληθυσμοί των οικισμών Ακάδημοι, Καλόξυλος και Κεραμί συναθροίζονται στον πληθυσμό του Χαλκείου, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται για τα προηγούμενα έτη αναλυτικά με το σύνολο για να υπάρχει μια διαχρονική εικόνα (βλ. παρακάτω στις «Διοικητικές μεταβολές» έτος 1981).
Έτος 1835 1879 1889 1896 1907 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Χαλκείο 170 143 144 147 169 269 232 209 188 185 136 351 323 466 368
Ακάδημοι 117 103 79 89 99 90 83 77 67 67 51
Καλόξυλος 306 321 294 327 294 289 297 262 245 210 140
Κεραμί 205 152 131 104 103 121 126 137 147 129 96
ΣΥΝΟΛΟ 798 719 648 667 665 769 732 685 647 591 423 351 323 466 368
Πηγές [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [3]
Διοικητικές μεταβολές

Το 1835, με 170 κατοίκους (45 οικογένειες), Ο οικισμός με την ονομασία «Χαλκί», ορίζεται έδρα του δήμου Τραγαίας.[4][18]
Το 1912, ο δήμος Τραγαίας καταργείται (βλ. λήμμα: Δήμος Τραγαίας) και ο οικισμός ορίζεται έδρα της κοινότητας Χαλκίου.[19]
Το 1940, στην απογραφή, το όνομα του οικισμού διορθώνεται σε «Χαλκείον» από «Χαλκί».[11][20]
Το 1981, στην απογραφή, οι οικισμοί Ακάδημοι, Καλόξυλος και Κεραμί, καταργούνται σαν «ανεξάρτητοι οικισμοί» και προσαρτώνται (και απογράφονται) στον οικισμό του Χαλκείου.[21]
Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα του Χαλκείου καταργείται και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Δρυμαλίας με έδρα τον οικισμό Χαλκείο.[22] Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Χαλκείου, του Δήμου Δρυμαλίας, του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.[17]
Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Δρυμαλίας και το οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.[23]

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Ζωοδόχο Πηγή ( 174 κ.) και Ράχη ( 1 κ.) την Τοπική Κοινότητα Χαλκείου ( 543 κ.). Η τ.κ. Χαλκείου υπάγεται στη δημοτική ενότητα Δρυμαλίας, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.[3]
Συλλογή φωτογραφιών

Η κεντρική πλατεία του Χαλκείου το χειμώνα
Το ροζ σπίτι στο Χαλκί
Χαλκί
Η οικία Βερώνη στο Χαλκί
Μαγαζί στον πεζόδρομο Χαλκείου
Οικία στον πεζόδρομο Χαλκείου

Δείτε επίσης

Δήμος Τραγαίας

Σημειώσεις

Τραγαία ονομάζεται η ευρύτερη περιοχή, γνωστή και ως λεκανοπέδιο της Τραγαίας ή οροπέδιο της Τραγαίας. Από εκεί πήρε και το όνομά του ο Δήμος της Τραγαίας (με έδρα το Χαλκείο) που εξυπηρετούσε τα χωριά της περιοχής.

Παραπομπές

(Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
«Δορυφορική εικόνα της γεωγραφικής έκτασης του χωριού (των οικισμών) του Χαλκείου» από google map. Υπάρχει και πλούσιο φωτογραφικό υλικό του κεντρικού οικισμού.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10849 (pdf σελ. 375), και σε μορφή Excel «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017. Ανακτήθηκε 09/01/2018.
ΦΕΚ Α4/1835 σελ. 31 και 38 (σελ. 3 και 10 του pdf ) από ΕΕΤΑΑ. Δημοσιεύθηκε 26 Φεβρ.1835. Αρχειοθετήθηκε 08/03/2018. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
«Πληθυσμός 1879», Μέρος τρίτον σελ. 97 (pdf σελ. 182), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 25/04/2017, Ανακτήθηκε 08/01/2018
«Πληθυσμός: απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889», σελ. 110 (στο pdf σελ. 133), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 07/11/2017, Ανακτήθηκε 08/01/2018
«Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896», σελ. 125 (σελ. 232 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 07/11/2017, Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Στατιστικά αποτελέσματα της γενικής απογραφής του πληθυσμού κατά την 27 Οκτωβρίου 1907», σελ. 409 (στο pdf σελ. 412), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 07/11/2017, Ανακτήθηκε 08/01/2018
«Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφή της 19 Δεκεμβρίου 1920», σελ. 183 (pdf σελ. 204), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 07/06/2015, Ανακτήθηκε 08/01/2018
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 15-16 Μαϊου 1928», σελ. 217 (pdf σελ. 237), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 4/3/2016, Ανακτήθηκε 8/1/2018
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940», σελ. 244 (pdf σελ. 268), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 25/4/2017, Ανακτήθηκε 8/1/2018
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογαφήν της 7ης Απριλίου 1951», σελ. 121 (pdf σελ. 121), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 4/3/2017, Ανακτήθηκε 8/1/2018
«Αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 19ης Μαρτίου 1961», Πίνακας 1, σελ. 276 (pdf σελ. 346), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 6/3/2017, Ανακτήθηκε 8/1/2018
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971», σελ. 115 (pdf σελ. 115), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 24/10/2014, Ανακτήθηκε 8/1/2018
«Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981», σελ. 449 (σελ. 449 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 8/1/2018. Ανακτήθηκε 8/1/2018
«Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991 κατά νομούς, επαρχίες, δήμους, κοινότητες και οικισμούς», σελ. 149 (σελ. 151 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 20/08/2017, Ανακτήθηκε 08/01/2018
«Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης Μαρτίου 2001», σελ. 268 (σελ. 270 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ, Αρχειοθετήθηκε 29/07/2017, Ανακτήθηκε 08/01/2018
«1835 σχηματισμός Δήμων Νάξου»από orinosaxotis.blogspot.gr. Δημοσιεύθηκε 02/01/2015. Αρχειοθετήθηκε 09/03/2018. Ανακτήθηκε 09/03/2018.
«ΦΕΚ 261Α 31/8/1912» σελ. 1514 (σελ. 2 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 16/06/2012. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
«16/10/1940. Το όνομα του οικισμού διορθώνεται σε Χαλκείον» από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 18/03/2018. Ανακτήθηκε 18/03/2018.
«5/4/1981. Στον οικισμό προσαρτάται ο καταργούμενος οικισμός Ακάδημοι της κοινότητας Χαλκείου, κλπ» από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 18/03/2018. Ανακτήθηκε 18/03/2018.
«ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997»σελ. 8815 (σελ. 27 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 30/03/2017. Ανακτήθηκε 27/02/2018.

«ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010»σελ. 1791 (σελ. 7 του pdf ), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 27/02/2018. Ανακτήθηκε 27/02/2018.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολιτιστικός Σύλλογος Τραγαίας Νάξου

Δημοτική Ενότητα Δρυμαλίας
Δημοτική Κοινότητα Απεράθου
Αζάλας Νάξου, ο
Απέραθος Νάξου, ο
Κανάκι Νάξου, το
Κλειδώ Νάξου, η
Λυγαρίδια Νάξου, τα
Μουτσούνα Νάξου, η
Πάνερμος Νάξου, ο
Δημοτική Κοινότητα Φιλοτίου
Καλαντός Νάξου, ο
Φιλότι Νάξου, το
Τοπική Κοινότητα Δαμαριώνος
Αγιασσός Νάξου, η
Βουρβουριά Νάξου, η
Δαμαλάς Νάξου, ο
Δαμαριώνας Νάξου, ο
Πυργάκι Νάξου, το
Τοπική Κοινότητα Δανακού
Δανακός Νάξου, ο
Τοπική Κοινότητα Κεραμωτής
Κεραμωτή Νάξου, η
Τοπική Κοινότητα Κορωνίδος
Αγιά Νάξου, η
Απόλλων Νάξου, ο
Κάμπος Νάξου, ο
Κορωνίς Νάξου, η
Μυρίσης Νάξου, ο
Ταξιάρχης Νάξου, ο
Φαρακλό Νάξου, το
Χίλια Βρύση Νάξου, η
Τοπική Κοινότητα Κορώνου
Αργοκοιλιώτισσα Νάξου, η
Ατσιπάπη Νάξου, η
Κόρωνος Νάξου, η
Λιώνας Νάξου, ο
Τοπική Κοινότητα Μέσης
Μέση Νάξου, η
Τοπική Κοινότητα Μονής
Μονή Νάξου, η
Σίφωνες Νάξου, οι
Τοπική Κοινότητα Σκαδού
Σκαδόν Νάξου, το
Τοπική Κοινότητα Χαλκείου
Ζωοδόχος Πηγή Νάξου, η
Ράχη Νάξου, η
Χαλκείο Νάξου, το

Νομός Κυκλάδων : Δήμος, Κοινότητα

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης: Διοικητική διαίρεση νομού Κυκλάδων

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License