Περιφέρεια : Κρήτης
Νομός : Ηρακλείου
Άποψη της Άνω Βιάννου (Πληροφορία για την φωτογραφία)
Η Άνω Βιάννος είναι χωριό στην ομώνυμη επαρχία του Νομού Ηρακλείου Κρήτης, έδρα του Δήμου Βιάννου. Κατά την απογραφή του 2001 βρέθηκε να έχει 878 κατοίκους. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά που σχηματίζουν οι πρόποδες της Δίκτης, σε υψόμετρο 560 μ., με θέα προς τον ελαιώνα της επαρχίας Βιάννου.Το χωριό ανάμεσα στα άλλα έχει τράπεζες, ΚΕΠ, ΚΑΠΗ, ΟΤΕ, ΔΕΗ, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο, ταβέρνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ενεργός είναι και ο πολιτιστικός σύλλογος, με το όνομα "Ο Πατούχας", ο οποίος ιδρύθηκε το 1957.
Είναι χτισμένη στα ερείπια της αρχαίας πόλης Βιάννου που ήταν ανεξάρτητη και αυτόνομη, και έκοβε δικά της νομίσματα που απεικόνιζαν κεφάλι γυναίκας από τη μία όψη και από την άλλη λουλούδι.[1].
Η απόστασή της από την Ιεράπετρα είναι 38 χιλιόμετρα. Συχνά η Άνω Βιάννος αναφέρεται μόνο με το όνομα Βιάννος, όπως π.χ. στις πληροφοριακές πινακίδες της Τροχαίας.
Τα σημαντικότερα προϊόντα είναι το λάδι, τα χαρούπια και τα γαλακτοκομικά.
Το χωριό ανάμεσα στα άλλα έχει Κέντρο Υγείας, τράπεζες, ΚΕΠ, ΚΑΠΗ, ΟΤΕ, ΔΕΗ, νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο, ταβέρνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ενεργός είναι και ο πολιτιστικός σύλλογος, με το όνομα "Ο Πατούχας", ο οποίος ιδρύθηκε το 1957. Το ίδιο όνομα έχει και η τοπική [2] ποδοσφαιρική ομάδα, η οποία αγωνίζεται στη Β΄ κατηγορία του Τοπικού Πρωταθλήματος.
Τοπικό Διαμέρισμα
Το Τοπικό διαμέρισμα της Άνω Βιάννου (Δ.δ. Άνω Βιάννου) περιλαμβάνει την έδρα (Άνω Βιάννος) και άλλους 5 οικισμούς.
Ιστορικά στοιχεία
Η Βιάννος βρίσκεται περίπου στη θέση της αρχαίας πόλης Βίαννος, η οποία βρισκόταν λίγο δυτικότερα. Οι κάτοικοί της ονομάζονταν Βιάννιοι ή Βιέννιοι. Σύμφωνα με το Στέφανο Βυζάντιο, η Βιέννος ήταν "πόλις Κρήτης, οι μεν από Βιέννου του των Κουρήτων ενός, οι δε από της περί τον Άρην γενομένης βίας, ην ενταύθα φασίν από Ώτου και Εφιάλτου των παίδων Ποσειδώνος, και μέχρι και νυν τα καλούμενα εκατομφόνια θύεται τω Άρει". Ο Pashley αναφέρει ότι κοντά στη Βιάννο βρέθηκε τάφος γίγαντα, ο οποίος πιστεύεται ότι ήταν του Ώτου. Η Βίαννος ήταν αυτόνομη, όπως πιστοποιούν τα νομίσματά της, τα οποία έφεραν στη μία όψη την κεφαλή της Αρτέμιδος ή Βιάννης και στην άλλη ένα λουλούδι με τη λέξη ΒΙΑΝΙ[3] . Η Βίαννος υφίστατο μέχρι τα τέλη του 9ου αιώνα μ. Χ. , καθώς αναφέρεται στο 9ο Τακτικό από τον επίσκοπο Βιέννης[4] . Φαίνεται ότι υπέκυψε έπειτα στην ισχυρή γείτονά της, την Ιεράπετρα. Ελάχιστα ίχνη της αρχαίας πόλης διασώζονται. Εντός κεντρικού δρόμου του χωριού ανακαλύφθηκε χριστιανικός τάφος, του οποίου ο πυθμένας ήταν στρωμένος με πλίνθους, με οπές για να τρέχουν τα υγρά του νεκρού στον κάτω κενό χώρο. Σε μαρμάρινη πλάκα ήταν η επιγραφή "ενθάδε κείται Αναστάσιος...".Κατά την Ενετοκρατία η Βιάννος ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Castellania Belveder. Ο τόπος ήταν πλούσιος και μεγάλος την περίοδο εκείνη. Αναφέρεται στον Καστροφύλακα (Κ97) με 1.006 κατοίκους το 1583. Το 1834 είχε 103 χριστιανικές και 90 τουρκικές οικογένειες. Το 1881 είχε 335 Τούρκους και 918 Χριστιανούς κατοίκους.
Κατά την Ενετοκρατία η Βιάννος ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Castellania Belveder. Ο τόπος ήταν πλούσιος και μεγάλος την περίοδο εκείνη. Αναφέρεται στον Καστροφύλακα (Κ97) με 1.006 κατοίκους το 1583. Το 1834 είχε 103 χριστιανικές και 90 τουρκικές οικογένειες. Το 1881 είχε 335 Τούρκους και 918 Χριστιανούς κατοίκους.
Το 1822 και το 1866 καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους. Είναι γενέτειρα του λογοτέχνη Ιωάννη Κονδυλάκη, που είναι γνωστός για τα έργα του "Ο Πατούχας" και "Όταν ήμουν Δάσκαλος". Μάλιστα, η προτομή του δημοσιογράφου και συγγραφέα, έργο του Γιάννη Κανακάκη, βρίσκεται σε σημείο του χωριού.
Στη Βιάννο και τα γύρω χωριά στη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής έγιναν μαζικές εκτελέσεις, το 1943[5]. Περίπου 400 άνθρωποι συνολικά εκτελέστηκαν.
Ένα από τα θρηνητικά τραγούδια, λέει μεταξύ άλλων:
Διαβάτες σαν θα πάτε
στης Βιάννου τα χωριά
μνήματα μην πατάτε
μην πάρουνε φωτιά.
Τα μνήματα εκείνα
που τόσο λυπηρά
ετάφησαν αδέρφια
για την ελευθεριά.
Σκοτώσανε μανάδες
εσφάξανε παιδιά
των Γερμανών ο νόμος
αθώους δεν ψηφά.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου στη Βιάννο.
Η Αγία Μονή, ανδρώο μοναστήρι στη Βιάννο.
Αξιοθέατα
Η κωμόπολη αποτελείται από τις συνοικίες Σωρός, Πετρούνι και Παναγία η Λαουταριανή.
Στη Βιάννο υπάρχουν αξιόλογοι ναοί. Ο ναός της Αγίας Πελαγίας έχει τοιχογραφίες και χρονολογείται από τα μέσα του 14ου αιώνα (1360), όπως φαίνεται και από την επιγραφή στην είσοδό του. Εξίσου αξιόλογος είναι και ο ναός του Αγίου Γεωργίου, με τοιχογραφίες του ζωγράφου Ιωάννη Μουσούρου (1401). Ο εν λόγω ναός οικοδομήθηκε με δαπάνες του Γεωργίου του Νταμορώ. Στα βορειοδυτικά του χωριού υπάρχει ύψωμα με το όνομα Νταμορό.
Εξάλλου, υπάρχουν ακόμα ο ναός Μιχαήλ Αρχάγγελος (με κατεστραμμένες τοιχογραφίες) και η Αγία Μαρίνα.
H περιοχή έχει πολλές φυσικές ομορφιές, όπως το οροπέδιο στον Ομαλό όπου είχε τα λημέρια του ο περίφημος Πατούχας, το φαράγγι Βιάννου- Αμιρά που ξεκινά λίγο έξω από το χωριό.
Από πολιτιστική άποψη πρέπει να αναφερθούν οι τριήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις με το όνομα "Κονδυλάκεια". Επίσης, στις 14 Σεπτεμβρίου γίνεται μνημόσυνο και επίσημη τελετή μνήμης των εκτελεσθέντων κατοίκων της Βιάννου και των γύρω χωριών από τους Ναζί κατακτητές.
Βιβλιογραφία
* Ο Νομός Ηρακλείου,Έκδοση Νομαρχίας Ηρακλείου.
Μαρτυρικά χωριά και πόλεις της Ελλάδας
Παραπομπές και σημειώσεις
- ↑ Creta Info.gr
- ↑ ΕΠΣ Ηρακλείου
- ↑ "Σβορώνος Ι., Numismatique de la Crete ancienne" p. 42
- ↑ "Κονιδάρη Γερ., Αι επισκοπαί Κρήτης μέχρι Ι΄ αιώνος, Κρ. Χρονικά Ζ΄, πιν. Β΄ "
- ↑ Πατρίς
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Βασιλείου |
|---|
| Άγιος Βασίλειος, ο |
| Λατόμια, τα (Τ.Κ.Αγίου Βασιλείου) |
| Νέα Άρβη, η |
| Ξερόκαμπος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Αμιρά |
| Αμιράς, ο |
| Άρβη, η |
| Κολύμποι, οι |
| Πατέλες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Άνω Βιάννου |
| Αγία Μονή, η |
| Άγιος Νικόλαος, ο |
| Άνω Βιάννος, η |
| Καψάλη, η |
| Κερατόκαμπος, ο |
| Λουτράκιον, το (Τ.Κ.Άνω Βιάννου) |
| Μονομπούκα, η |
| Τοπική Κοινότητα Αφρατίου |
| Αφράτιον, το |
| Τοπική Κοινότητα Βαχού |
| Βαχός, ο |
| Βαχουδιανός Ξερόκαμπος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Εμπάρου |
| Έμπαρος, η |
| Θωμαδιανόν, το |
| Τοπική Κοινότητα Καλαμίου |
| Αγία Παρασκευή, η |
| Καλάμιον, το |
| Κάτω Βίγλες, οι |
| Σκαφίδια, τα |
| Σταυριά, η |
| Συνδονία, η |
| Φαφλάγκος, ο |
| Ψαρή Φοράδα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κάτω Βιάννου |
| Κάτω Βιάννος, η |
| Μέση, η |
| Τοπική Κοινότητα Κάτω Σύμης |
| Κάτω Σύμη, η |
| Λουτράκιον, το (Τ.Κ.Κάτω Σύμης) |
| Τοπική Κοινότητα Κεφαλοβρυσίου |
| Κεφαλοβρύσιον, το |
| Κρεββατάς, ο |
| Τοπική Κοινότητα Μάρθας |
| Μάρθα, η |
| Τοπική Κοινότητα Μιλλιαράδων |
| Μιλλιαράδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Ξενιάκου |
| Κατωφύγιον, το |
| Ξενιάκος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Πεύκου |
| Άγιος Δημήτριος, ο |
| Άνω Κόρνιας, ο |
| Κοκκαλαρά, η |
| Λατόμια, τα (Τ.Κ.Πεύκου) |
| Πεύκος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Συκολόγου |
| Άνω Βίγλα, η |
| Συκολόγος, ο |
| Τέρτσα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Χόνδρου |
| Άγιος Ιωάννης, ο |
| Δέρματος, η |
| Καστρί, το |
| Περβόλα, η |
| Φασκομηλιά, η |
| Χόνδρος, ο |
|
Νομός Ηρακλείου : Δήμος Ηρακλείου | Αγίας Βαρβάρας | Αρκαλοχωρίου | Αρχανών | Αστερουσίων | Βιάννου | Γαζίου | Γοργολαΐνη | Γόρτυνας | Γουβών | Επισκοπής | Ζαρού | Θραψανού | Καστελλίου | Κόφινα | Κρουσώνα | Μαλίων | Μοιρών | Νέας Αλικαρνασσού | Νίκου Καζαντζάκη | Παλιανής | Ρούβα | Τεμένους | Τυλίσου | Τυμπακίου | Χερσονήσου Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Ηρακλείου. |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
