.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Δυτικής Ελλάδας
Νομός : Αχαΐας

Ο Άγιος Βασίλειος είναι κωμόπολη στη βόρεια ακτή της Πελοποννήσου, αποτελεί οικισμό και δημοτικό διαμέρισμα του πρώην Δήμου Ρίου και προάστιο της πόλης της Πάτρας. Μάλιστα είναι το δεύτερο σε σπουδαιότητα και πληθυσμό δημοτικό διαμέρισμα του εν λόγω δήμου.Σήμερα ανήκει στον Δήμο Πατρέων. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε 2.662 κατοίκους[1]. Αποτελεί παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο και τόπο εξοχικής αλλά και μόνιμης κατοικίας για πολλούς Πατρινούς. Στην κωμόπολη λειτουργεί μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και δημοτικό ενώ αθλητικά ενεργός είναι η ποδοσφαιρική ομάδα του "Κεραυνού Αγίου Βασιλείου"[2]. Επίσης, στην είσοδο του χωριού υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Κυριακής που γιορτάζει κάθε καλοκαίρι στις 7 Ιουλίου.

Η δημοτική κοινότητα Αγίου Βασιλείου είναι χαρακτηρισμένη ως αστικός πεδινός οικισμός, με έκταση 2,434 χμ² (2011).[3]

Πληθυσμός
Μόνιμος [4][5][6]
Έτος Πληθυσμός
1991 1.378
2001 2.013
2011 2.662

Πραγματικός (de facto) [3][7][8] Έτος Πληθυσμός
1961 473
1971 532
1981 640
1991 1.491
2001 2.045
2011 2.633
Ιστορικά στοιχεία

Στην αρχαιότητα στην ανατολική του πλευρά (περιοχή Χατζαίικα-Πράσινο Λιμανάκι) ήταν κτισμένη η πόλη Πάνορμος όπως αναφέρεται από τον Παυσανία στα «Αχαϊκά». Συμπληρωματικά η αρχαία Πάνορμος, κατά τον Παυσανία τοποθετείται γεωγραφικά ανάμεσα στο ακρωτήριο Ρίου και το ακρωτήριο Δρέπανο απέχουσα ισόποσα 10 στάδια (αρχαία μονάδα μέτρησης αντιστοιχούσα με 192 μέτρα περίπου)[9].

Η αρχαία Πάνορμος φαίνεται στους χάρτες των αποικιών της αρχαίας Ελλάδας στη νότια Ιταλία (Magna Greccia - Paestum). Το σημερινό Παλέρμο στη Σικελία μεταφράζεται ως Πάνορμος. Η Πάνορμος χαρτογραφείται και μεταγενέστερα στη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου. Επίσης στη ναυμαχία της Ναυπάκτου που έγινε στις 17 Οκτωβρίου του 1571 με τους Οθωμανούς, με αφορμή τον έλεγχο των στενών Ρίου - Αντιρρίου αναφέρεται και η Πάνορμος ως το απάνεμο λιμάνι όπου οι συμμαχικές δυνάμεις επιδιόρθωσαν τα πλοία τους από τις ζημιές που είχαν υποστεί.

Η πρώτη γνωστή ναυμαχία που έγινε στον Πατραϊκό Κόλπο (Καλυδώνιος Κόλπος) καταγράφηκε από το Θουκυδίδη και φέρεται να έγινε το τρίτο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου και συγκεκριμένα το 429 π.χ. Στη ναυμαχία αυτή, που έγινε μεταξύ της Πανόρμου και της Ναυπάκτου, αντικρούσθηκε ο Πελοποννησιακός στόλος, ο οποίος ήταν συγκεντρωμένος στο φυσικό λιμάνι της Πανόρμου, τη σημερινή περιοχή "Τεκές" αποτελούμενος από πλοία της Σπάρτης και των αποικιών της Κορίνθου, εναντίον ενός στόλου αποτελούμενου από πλοία της Αθηναϊκής Συμμαχίας με νίκη του στόλου της Αθηναϊκής Συμμαχίας.

Οι πρώτοι κάτοικοί του κατάγονταν από τα Γουναριάνικα (έναν από τους οικισμούς της περιοχής της Νωνάκριδας). Οι κάτοικοι κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Ρίου στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μετέφεραν από τη Νωνάκριδα την εικόνα της Αγίας Κυριακής και έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Βασιλείου από όπου πήρε το όνομα το χωριό, που αρχικά ονομαζόταν Γουναριάνικα. Ως ιδρυτής του χωριού φέρεται ο ιατρός Φαίδωνας Διαμαντόπουλος, το όνομα του οποίου φέρει η ομώνυμη κεντρική πλατεία όπου στεγάζεται και το σημερινό κοινοτικό γραφείο. Από τις αφηγήσεις των παλαιών κατοίκων, ο προαναφερόμενος είχε συγγενική σχέση (γαμπρός) με τον Νικόλαο Σολιώτη, οπλαρχηγό της επανάστασης του 1821 που δρούσε στην περιοχή των Κλουκινών, όπως αλλιώς ονομαζόταν η ευρύτερη περιοχή της Νωνάκριδος[10].
Το παλιό κτίριο του Σ.Σ. στον Άγιο Βασίλειο Αχαΐας (31/3/2016).
Τοπωνύμια

Η σημερινή γνωστή τοποθεσία "Πράσινο Λιμανάκι", ονομαζόμενη και «Ντεκές», φέρει την ονομασία της από παλαιό Οθωμανικό ησυχαστήριο (μοναστήρι) της περιοχής. Αρκετά γνωστή τοποθεσία που ανήκει στην Κοινότητα είναι επίσης ο/η «Πάνορμος» (ή το Πάνορμο). Άλλα τοπωνύμια της περιοχής είναι τα «Γολέμια» (ή Γολέμι), το «Σαλιάνι», το «Τραγάνι», η «Παλιόλακα», ο «Βορρός», η «Αγραπηδούλα», ο «Περιστερόβραχος», του «Κεφαλά», του «Αλέξη», η «Σμερτούλα», τα «Παναγαίικα», το «Ξηρολάγκαδο», το «Ξηρόρεμα», του «Μούσκουρα», τα «Χατζαίικα», τα «Τσελαίικα», τα «Ζορζικά», ο «Βάλτος», του «Καλυβοκά» κ.ά.
Παραπομπές και υποσημειώσεις

«ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2016.
Αθλητικοί σύλλογοι σε όλη την Ελλάδα, fa3.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.
https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
ΠΛ 1:169
ΠΛΜ 1:450
"... σταδίους [δὲ] Πατρῶν πεντήκοντα ἀπέχουσα, λιμὴν δὲ ὁ Πάνορμος σταδίοις πέντε καὶ δέκα ἀπωτέρω τῆς ἄκρας. τοσούτους δὲ ἀφέστηκεν ἑτέρους ἀπὸ Πανόρμου τὸ Ἀθηνᾶς καλούμενον τεῖχος..." - Παυσανίας, Αχαϊκά 2.20

Ανηφορίζοντας προς τη σημερινή Ζαρούχλα και λίγο πριν το χωριό Αγρίδι στα αριστερά μας υπάρχει Τύμβος αφιερωμένος στον οπλαρχηγό Ν. Σολιώτη κάνοντας μνεία στην πρώτη επαναστατική πράξη κατά των Τούρκων στις 14 Μαρτίου του 1821. Μέχρι πρόσφατα (1971) τα Γουναριάνικα εξακολουθούσαν να υπάρχουν ως οικισμός του Μεσορρουγίου. Η νεότερη εκκλησία (η παλαιότερη είχε καεί από τους Τούρκους), η οποία κτίστηκε με δωρεές από μετοικίσαντες κατοίκους του Αγίου Βασιλείου, των Καμαρών, και της Ροδοδάφνης, εξακολουθεί να «λειτουργείται», στις 7 Ιουλίου Εορτή της Μεγαλομάρτυρος Κυριακής, έθιμο, το οποίο ακολουθείται και στον σημερινό Άγιο Βασίλειο με αντίστοιχο «πανηγύρι».

Γεωγραφία
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Δήμος	Πατρέων
Δημοτική Ενότητα	Ρίου
Δημοτική Κοινότητα	Αγίου Βασιλείου
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοποννήσου
Νομός	Αχαΐας
Υψόμετρο	19
Πληθυσμός
Μόνιμος	2.889
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Γουναριάνικα
Ταχ. κώδικας	265 00
Τηλ. κωδικός	2610

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ)
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
Αλέξιος Παναγόπουλος, Ιστορικό λεξικό περιοχής Δήμου Ρίου Νομού Αχαΐας (από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα), Εκδόσεις «περί τεχνών», Πάτρα 2003. ISBN 960-8260-32-9.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Αγίου Βασιλείου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.
Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Αγίου Βασιλείου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΡΙΟΥ
Δημοτική Κοινότητα Αγίου Βασιλείου
Άγιος Βασίλειος, ο
Δημοτική Κοινότητα Ρίου
Ρίο, το
Τοπική Κοινότητα Ακταίου
Ακταίο, το
Τοπική Κοινότητα Άνω Καστριτσίου
Άνω Καστρίτσι, το
Τοπική Κοινότητα Αραχοβίτικων
Αραχοβίτικα, τα
Κάτω Αραχοβίτικα, τα
Τοπική Κοινότητα Αργυράς
Αργυρά, η
Τοπική Κοινότητα Δρεπάνου
Δρέπανο, το
Τοπική Κοινότητα Κάτω Καστριτσίου
Κάτω Καστρίτσι, το
Μαγούλα, η
Τοπική Κοινότητα Πιτίτσης
Πιτίτσα, η
Τοπική Κοινότητα Πλατανίου
Πλατάνι, το
Τοπική Κοινότητα Σελλών
Σελλά, τα
Τοπική Κοινότητα Ψαθόπυργου
Κάτω Ροδινή, η
Ψαθόπυργος, ο

----

Νομός Αχαΐας : Δήμος, Κοινότητα

Καλεντζίου | Λεοντίου |

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αχαΐας.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Άγιος Βασίλειος Αχαΐας

.