Ιέρων Α΄ ο Συρακούσιος

Ο Ιέρων ήταν τύραννος της πόλης των Συρακουσών από το 477 έως το 466 π.Χ.. Ήταν δευτερότοκος γιος του Δεινομένη από την Γέλα, αδελφός και διάδοχος του πρωτότοκου Γέλωνα.

Πολέμησε σε αρκετές μάχες στο πλευρό του μεγαλύτερου αδελφού του Γέλωνα και όταν αυτός έγινε τύραννος των Συρακουσών, του ανέθεσε την διακυβέρνηση της Γέλας. Λίγο πριν το θάνατό του, το 478 π.Χ., ο Γέλων τον όρισε ως διάδοχό του σε όλη την επικράτειά του. [1] Ο τρίτος αδελφός Πολύζηλος, ο οποίος είχε αναλάβει κυβερνήτης της Γέλας, αντιτάχθηκε στην εξουσία του Ιέρωνα και κατέφυγε στον τύραννο του Ακράγαντα Θήρωνα, ενώ και άλλες σικελικές πόλεις αναμείχθηκαν στην έριδα αυτή.[2] Η σύγκρουση φαινόταν αναπόφευκτη αλλά με την παρέμβαση του ποιητή Σιμωνίδη οι δύο μερίδες συμφιλιώθηκαν (477). Την ίδια χρονιά ο Ιέρων έστειλε αποτελεσματική βοήθεια στους Επιζεφυρίους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας, που δέχονταν επίθεση από τον τύραννο του Ρηγίου Αναξίλα. [3]

Για να εξασφαλίσει την εξουσία του, ο Ιέρων μετέφερε το 476 τους κατοίκους της Νάξου και της Κατάνηςστους Λεοντίνους, μετονόμασε την Κατάνη σε Αίτνα και εγκατέστησε σ’ αυτήν 5.000 Συρακουσίους και 5.000 Πελοποννήσιους μισθοφόρους, [4] αναθέτοντας την διακυβέρνησή της στον γιο του Δεινομένη με δωρικούς θεσμούς. [5] Τότε επίσης πήρε τον τίτλο του βασιλιά. Το 474 ήρθε σε επικουρία των κατοίκων της Κύμης της Ιταλίας, νίκησε τους Ετρούσκους σε ναυμαχία και κατέλυσε οριστικά την θαλασσοκρατία τους. [6] Για τη νίκη του αυτή αφιέρωσε ετρουσκικό κράνος στην Ολυμπία με αναθηματική επιγραφή πάνω του. [7] Λίγο αργότερα νίκησε και εκθρόνισε τον Θρασυδαίο, γιο και διάδοχο του τυράννου του Ακράγαντα Θήρωνα. [8]

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του οι Συρακούσες γνώρισαν μεγάλη ακμή. Τον πλούτο του φανερώνουν τα πολλά ωραιότατα νομίσματα που κόπηκαν επί της βασιλείας του. Υποστήριξε τους ποιητές, τους μουσικούς και γενικά τους καλλιτέχνες. Στην αυλή του προσκλήθηκαν και διέμειναν πολλοί λαμπροί άνδρες της εποχής όπως ο Σιμωνίδης, ο Ξενοφάνης, ο Επίχαρμος, ο Αισχύλος (που έγραψε το, μη σωζόμενο, δράμα «Αιτναίαι» για τους εορτασμούς των αλλαγών στην Κατάνη), ο Πίνδαρος, ο Βακχυλίδης και άλλοι [9] ενώ γύρω στο 470 π.Χ. πιθανόν να φιλοξένησε τον εξόριστο από την Αθήνα, Θεμιστοκλή.

Ο Διόδωρος χαρακτηρίζει τον Ιέρωνα φιλάργυρο και βίαιο και αντιδιαστέλλει τον χαρακτήρα του προς αυτόν του αδελφού του Γέλωνα που ήταν ήπιος και απλός. [10] Ήταν ο πρώτος ηγεμόνας ο οποίος οργάνωσε δίκτυο κατασκοπείας, χρησιμοποιώντας τους λεγόμενους «ωτακουστάς». [11] Κατά Λεκατσάν «οι κακίες των αυταρχικών ηγεμόνων δεν του απολείπανε, μα στάθηκε δέξιος πολιτικός, που κορύφωσε την ακμή της πολιτείας». [12]

Πέθανε στην Κατάνη το 466 π.Χ. μετά από βασιλεία δώδεκα περίπου ετών και τιμήθηκε εκεί σαν να ήταν ο οικιστής της πόλης. Τον διαδέχτηκε ο αδελφός του Θρασύβουλος για ένα μόνο χρόνο. [13] Ο τάφος όμως του Ιέρωνα στην Κατάνη καταστράφηκε από τους παλαιούς κατοίκους της πόλης όταν αυτοί επέστρεψαν από την εξορία και έδιωξαν τους εποίκους του Ιέρωνα. [14]

Για τον Ιέρωνα ο Πίνδαρος συνέθεσε

τον Α΄ Ολυμπιονίκη για τη νίκη του στην ιπποδρομία το 476
τον Α΄ Πυθιονίκη για τη νίκη του στην αρματοδρομία το 470 (όπου τον αποκαλεί όχι Συρακούσιο αλλά Αιτναίο και αναφέρεται στην νίκη του κατά των Ετρούσκων του 474)
τον Β΄ Πυθιονίκη, που αμφισβητείται αν όντως αφορά νίκη του Ιέρωνα στους Δελφούς [15] και που αναφέρεται στην βοήθειά του προς τους Επιζεφυρίους Λοκρούς του 477
τον Γ΄Πυθιονίκη, που κι αυτός δεν είναι κατά κυριολεξίαν επίνικος αλλά αναφέρει εν παρόδω δύο παλιές νίκες του Ιέρωνα στα Πύθια το 482 και 478 [16]

Αναφορά στον Ιέρωνα έχουν και ο ΣΤ’ Ολυμπιονίκης και οι Α΄ και Θ΄ Νεμεονίκες, αφιερωμένοι σε άλλους Συρακούσιους νικητές.

Υπ’ όψιν ότι νίκη σε ιπποδρομία ή σε αρματοδρομία δεν σήμαινε ότι ο νικητής ίππευε ο ίδιος ή ότι οδηγούσε το άρμα αλλά ότι πρώτευσαν τα άλογα του ιπποτροφείου του. Εξαίρεση ενδεχομένως αποτελεί ο Β΄Πυθιονίκης [17]

Ο Βακχυλίδης συνέθεσε τον τρίτο, τέταρτο και πέμπτο επίνικους ύμνους του για τον Ιέρωνα.

Ύστερα από τον θάνατο του Ιέρωνα, ο γιος του Δεινοκράτης έστησε στην Ολυμπία μνημείο για τις νίκες του πατέρα του με σχετικό επίγραμμα. [18]

Ο Ξενοφών έγραψε το έργο Ιέρων ή τυραννικός, ένα διάλογο μεταξύ Σιμωνίδη και Ιέρωνα για τα αδιέξοδα και τις ανασφάλειες των τυράννων.

Παραπομπές

Διόδωρος ΧΙ 38
Διόδωρος ΧΙ 48
Λεκατσάς, σελ. 143
Διόδωρος ΧΙ 49, Στράβων, 6.2.3
Λεκατσάς, σελ. 136
Διόδωρος ΧΙ 51
Σήμερα στο Βρεταννικό Μουσείο [1]
Διόδωρος ΧΙ 53
Λεκατσάς, σελ. 143
Διόδωρος ΧΙ 67
Αριστοτέλης Πολιτικά, βιβλίο Ε΄ 1313b : «καὶ οὓς ὠτακουστὰς ἐξέπεμπεν Ἱέρων»
Λεκατσάς, σελ. 63
Διόδωρος ΧΙ 38 και 66
Στράβων, 6.2.3
Λεκατσάς, σελ. 143
Λεκατσάς, σελ. 148
Λεκατσάς, σελ. 143

Παυσανίας, Αρκαδικά,42,9

Πηγές

Διόδωρος ο Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη ιστορική, βιβλίο ΙΑ΄, 38, 48, 49, 51, 53, 66, 67
Παναγής Λεκατσάς, Πίνδαρος, μετάφραση και ερμηνευτικά, β΄έκδοση, ΔΙΦΡΟΣ, Αθήνα 1960

Βιβλιογραφία

Σ. Δ. Βυζάντιος και Α. Ρ. Ραγκαβής, επιμ. (1853). Ελληνική Χριστομάθεια. Αθήνα: Ανδρέας Κορομηλάς, Τυπογραφείο Ανδρέα Κορομηλα. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2010.
Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τόμος 12ος, σελ. 684.