ART

Γεγονότα, Hμερολόγιο

Grafik1

Ο Ευριπίδης (480 π.Χ. - 406 π.Χ.), υπήρξε τραγικός ποιητής και ένας από τους τρεις μεγάλους διδάσκαλους του αττικού δράματος στο αρχαίο ελληνικό θέατρο. Καταγόμενος από τη Φλύα, δήμος της Κεκρωπίας (σημ. Χαλάνδρι) λέγεται ότι γεννήθηκε στην Σαλαμίνα την ημέρα της ναυμαχίας όταν ο Αισχύλος αγωνίζονταν ως πρόμαχος άνδρας ο δε Σοφοκλής ως έφηβος που έσερνε το χορό των επί το τρόπαιο επινικίων. Το γένος του ποιητού δεν ήταν επιφανές όπωςτων άλλων τραγικών. Γονείς του φέρονται ο Μνήσαρχος και η Κλειτώ την οποία ο Αριστοφάνης σκώπτει ως λαχανοπώλη (Αχαρν.480, Ιππ.19). Ο Ευριπίδης έζησε σε εποχή ακμάζουσα, τον χρυσό αιώνα του Περικλέους. Κατά τον Φιλόχορο ο ποιητής έτυχε επιμελημένης αγωγής, σε συμμετοχή του σε εορτές του δήμου του, έγινε πυρφόρος του εκεί λατρευομένου Ζωστηρίου Απόλλωνα σε δε αγώνες έλαβε μέρος στο παγκράτιο και στη πυγμήν όπου και ενίκησε ακόμη και στους Παναθήναιους γυμνικούς αγώνες. Γρήγορα όμως απαρνήθηκε τον αθλητισμό και εμίσησε τους αθλητές διότι κατά τον ίδιον "κακών γαρ μυρίων όντων καθ΄ Ελλάδα, ουδέν κάκιον έστιν αθλητών γένος" (Αποσπ.284).

Ακμή

Ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική έργα του οποίου παρουσιάσθηκαν στα Μέγαρα, την δε επ΄ αυτού ιδιοφυΐα μαρτυρούν και πλείστες εικόνες στις τραγωδίες του. Για λίγο ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία και την ποίηση. Υπήρξε ακουστής (ακροατής) του Αναξαγόρα, Προδίκου, Πρωταγόρα αλλά και του Σωκράτη με τον οποίο διατηρούσε μακρά φιλία. Θαυμαστής των φιλοσόφων Δημόκριτου και Ηράκλειτου διότι δεν ήταν μόνο μελετηρός αλλά διέθεται μια από τις ποιό πλούσιες βιβλιοθήκες (Αθην.Ι,3).


Με την πολιτική δεν ασχολήθηκε όπως οι άλλοι τραγικοί αλλά τη δική του θέση, γνώμη και θεωρία τις παρουσίαζε μέσα από τα έργα του κρίνοντας την άκρατη οχλοκρατία αλλά και κατακρίνοντας με σφοδρότητα τους δημαγωγούς που με ιταμότητα παρέσερναν στον όλεθρο τα πλήθη ενώ την μεσαία τάξη των πολιτών θεωρούσε σωτήρες της πόλης και φύλακες της τάξης "Τριών δε μοιρών η εν μέσω σώζει πόλεις,κόσμον φυλάττουσ΄ όντιν αν τάξη πόλις" (Ικετ.244-247). Αλλά και η φιλοπατρία του ποιητή είναι φλογερή και ενθουσιώδης όπως φαίνεται στα έργα του που δεν διστάζει και να καυτηριάσει τους νικητές του Πελοποννησιακού πολέμου τους Λακεδαιμονίους για τους οποίους λέγει:

"Ώ πάσιν ανθρώποισιν έχθιστοι βροτών
Σπάρτης ένοικοι, δόλια βουλευτήρια,
ψευδών άνακτες, μηχανορράφοι κακών
ελικτά κουδέν υγιές, αλλά παν πέριξ
φρονούντες αδίκως ευτυχείτ΄ αν Ελλάδα" (Ανδρομ. 444 κ.εξ).


Ήταν σύγχρονος των σοφιστών και γι' αυτόν τον λόγο άλλωστε πολλές απο τις απόψεις τους είτε δεν τις δεχόταν είτε τις παραποιούσε σύμφωνα με την δική του σκέψη. Ο Ευριπίδης με τις τραγωδίες του προβληματίζει τους πάντες ακόμη και σήμερα. Η τραγωδία του "Ελένη" παρουσιάζει στοιχεία πρωτοφανή για την εποχή εκείνη καθώς ο Ευριπίδης δίνει λόγο σε ρόλους ως τότε "βουβούς", όπως ο ρόλος το δούλου. Αρκετές φορές μέσα απο τα έργα του αμφισβητεί τα πάντα, ακόμη και την ύπαρξη των Θεών, χωρίς ωστόσο να είναι άθεος.



Ιδιωτικός βίος

Ο ιδιωτικός του όμως βίος του ποιητή δεν ήταν ευτυχής. Τη πρώτη του γυναίκα την Χοιρίνη απέπεμψε για ακολασία. Η δεύτερη η Μελιτώ, ακολαστότερη της πρώτης εγκατέλειψε αυτόν. Από την πρώτη απέκτησε τρεις γιους τον Μνησαρχίδη - έμπορος, τον Μνησίλοχο έγινε υποκριτής και τον Ευριπίδη τον νεότερο που δίδαξε (ανέβασε και παίχθηκαν) δράματα του πατέρα του μετά τον θάνατο εκείνου.



Η δύση

Ο Ευριπίδης τον περισσότερο χρόνο της ζωής του τον πέρασε στην Αθήνα αλλά τα τελευταία τα πέρασε στη Μακεδονία προσκεκλημένος στην βασιλική αυλή στη Πέλλα από τον ίδιο τον φιλόμουσο Βασιλιά τον Αρχέλαο που συνήθιζε να καλεί μεγάλους καλλιτέχνες προκειμένου να λαμπρύνει αλλά και να αναπτύξει στη χώρα του καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Εκεί ο Ποιητής μετά ολιγόχρονη παραμονή στη Μαγνησία όπου τιμήθηκε τα μέγιστα μέχρι προξενίας και ατέλειας, έγινε δέκτης επίσης μεγάλων τιμών από τον ίδιο τον Βασιλιά. Εκεί ποίησε δράμα με τον τίτλο «Αρχέλαος» στο οποίο εγκωμίαζε τον Βασιλιά καθώς και το έργο «Βάκχαι που όμως δεν αξιώθηκε να το παρουσιάσει αλλά ούτε και την πατρίδα του να ξαναδεί λόγω του πρόωρου θανάτου του. Ο Βασιλεύς πένθησε και μέγα τάφο ανήγειρε που αργότερα έγινε τόπος προσκυνήματος των θαυμαστών του.


Αλλά και οι Αθηναίοι, όταν έμαθαν το θάνατό του πένθησαν. Ο δε Σοφοκλής με μαύρο χιτώνα παρουσιάσθηκε και εισήγαγε αστεφάνωτους τους υποκριτές και τον χορό κατά την είσοδό τους στο Θέατρο. Αλλά και μετά την άρνηση του Μακεδόνα Βασιλιά να τους παραδώσει τα οστά του Ευριπίδη, εκείνοι ανήγειραν μέγα κενοτάφιο στην άγουσα προς Πειραιά οδό (Παυς. 1,2,2) με το υπό Θουκυδίδη επίγραμμα:

«Μνήμα μεν Ελλάς άπασ΄ Ευριπίδου. οστέα δ΄ ίσχει

γή Μακεδών. η γαρ δέξατο τέρμα βίοο.

πατρίς δ΄ Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι. Πλείστα δε Μούσα:

τέρψας εκ πολλών και τον έπαινον έχει»


Κατόπιν οι Αθηναίοι με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου έστησαν χάλκινο ανδριάντα του ποιητή στο θέατρο του Διονύσου. Κατά τον βιογράφο ο τραγικός ποιητής φαίνονταν σκυθρωπός, αυστηρός και αγέλαστος, εικόνα θεόπνευστου ποιητή.



Σύνολο έργων

Ο Ευριπίδης εκτός ενός επινίκιου προς τιμή του Αλκιβιάδη που νίκησε στο άρμα και μιας ελεγείας προς τιμή των πεσόντων Αθηναίων στις Συρακούσες εποίησε 92 δράματα ή 23 τετραλογίες αλλά στα χρόνια των βιογράφων του σώζονταν μόνο τα 78 εκ των οποίων τα 8 ήταν σατυρικά. (Στην πίσω πλευρά του εις Λούβρο ανδριάντα αναγράφονται σε αλφαβητική σειρά 37 δράματα μέχρι του Ορέστη). Σήμερα είναι γνωστοί 81 τίτλοι έργων εκ των οποίων έχουν διασωθεί «πλήρη» 19 εξ ων 1 σατυρικό. Σε αγώνες ποιητικούς κέρδισε μόλις 5 φορές. Για πρώτη φορά συμμετείχε σε ποιητικό αγώνα το 455 π.Χ. διδάσκοντας το έργο «Πελιάδας» με το οποίο και έλαβε τις «τριτείες» και εφεξής δίδασκε μέχρι το τέλος του βίου του. Κατά το Πάριο μάρμαρο το 441 π.Χ. σε αγώνα αξιώθηκε των πρωτείων σε ηλικία μόλις 39 ετών.


«σοφός Σοφοκλής, σοφότερος Ευριπίδης, ανδρών δ΄ απάντων Σωκράτης σοφότατος»

(ο παρά του Πλάτωνα χρησμός, υπό τινός σχολιαστή μνημονευόμενος).



Πλήρη έργα

Τα διασωθέντα 19 πλήρη έργα από τους 81 γνωστούς τίτλους, κατ΄ αλφαβητική σειρά με το έτος παρουσίασης


 

Ευριπίδης
Σωζόμενες Τραγωδίες
Άλκηστις • Ανδρομάχη • Βάκχαι • Εκάβη • Ελένη • Ηλέκτρα • Ηρακλείδαι • Ηρακλής μαινόμενος • Ικέτιδες • Ιππόλυτος • Ιφιγένεια εν Αυλίδι • Ιφιγένεια εν Ταύροις • Ίων • Mήδεια • Ορέστης • Ρήσος • Τρωάδες • Φοίνισσαι

Σωζόμενες αποσπασματικώς
Αρχέλαος • Βελλεροφών
Σωζόμενα σατυρικά δράματα
Κύκλωψ

Δείτε επίσης
Αρχαίο ελληνικό θέατρο • Αρχαία ελληνική λογοτεχνία • Τραγωδία • Σατυρικό δράμα • Αισχύλος • Σοφοκλής

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

 HellenicaWorld News