Η Γαία προϋπήρχε με το Χάος και τον Έρωτα-Φάνη στη δημιουργία του Κόσμου. Κατά άλλους αυτές οι τρεις κοσμικές υπάρξεις γεννήθηκαν, κατά αντίστροφη σειρά, από το Κοσμικό Αυγό, το οποίο προήλθε από το μηδέν, το τίποτα ή από τη Νύχτα. Η Γαία, στο επίπεδο της Κοσμογονίας, συμβολίζει την υλική πλευρά του Κόσμου και όχι τη Γη. Το Χάος συμβολίζει τον Χώρο του Σύμπαντος. Ο Έρωτας συμβολίζει την κινητήρια δύναμη που ενώνει, μεταλλάσσει και μεταμορφώνει (μορφή, αυτό που φαίνεται, ο Φάνης) το Παν.

Γαία

Σύμφωνα με τον Ησίοδο η Γαία με το Χάος, με μεσολάβηση του Έρωτα, γεννούν τον Ουρανό. Μια άλλη εκδοχή ταυτίζει το Χάος με τον Ουρανό και οριοθετεί έτσι τη Γαία και τον Ουρανό ως το πρώτο Κοσμικό Ζευγάρι της Δημιουργίας.

Η Γαία ενώθηκε με τον Ουρανό και δημιούργησε του Γίγαντες, τους Τιτάνες, τον Ωκεανό ή Πόντο και όλη την πλάση που περιβάλλει τον κόσμο. Ο Ουρανός, θέλοντας να ανακόψει την συνεχή δημιουργία της Γαίας, αποφασίζει να στείλει τα παιδιά του στα σπλάχνα της. Εξαιτίας αυτής της σκληρότητας η Γαία συμμαχεί με έναν από τους Τιτάνες γιους της, τον Κρόνο, και καθαιρεί από την εξουσία του κόσμου τον Ουρανό.

Όμως η αδικία και η σκληρότητα του Κρόνου, θα την οδηγήσει να βοηθήσει τον Δία, δίνοντάς του το φάρμακο που θα αναγκάσει τον Κρόνο να βγάλει από μέσα του τα παιδιά - θεούς, που έφαγε από φόβο μην χάσει την εξουσία κατά τα πρότυπα του Ουρανού.

Τέλος υπάρχει μια εκδοχή, κατά την οποία ή Γαία, μετά την πτώση του Ουρανού, ενώθηκε με τον Ωκεανό και γέννησε θεούς και θεές του υγρού στοιχείου.