.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Δυτικής Ελλάδας
Νομός : Αχαΐας

Νομός Αχαΐας

-- Δήμος Λευκασίου --

Η Τουρλάδα είναι ένα μικρό ορεινό χωριό του νομού Αχαΐας σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων. Παλαιότερα αποτελούσε κοινότητα της Επαρχίας Καλαβρύτων. Από το 1988 είναι Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Κλειτορίας ή Λευκασίου, όπως ονομαζόταν ως το 2007.

View Larger Map

Θέση

Η Τουρλάδα βρίσκεται σε απόσταση 5 χλμ από την πρωτεύουσα του Δήμου, την Κλειτορία. Είναι κτισμένη στη βόρεια πλευρά του βουνού Κουρκουλίτσα του ευρύτερου συγκροτήματος του όρος Χελμός.

Απέχει από την Αθήνα 220 χλμ μέσω της σήραγγας του Αρτεμισίου κι από την Πάτρα 120 χλμ. Το πιο κοντινό μεγάλο αστικό κέντρο είναι η Τρίπολη, σε απόσταση 65 χλμ. Η οδική πρόσβαση στο χωριό είναι εύκολη και μέσω πολύ καλής βατότητας οδικού δικτύου. Επίσης, σε απόσταση 30 χλμ. βρίσκονται τα ιστορικά Καλάβρυτα.

Το καμπαναριό του Αγ. Ανδρέα Τουρλάδας

Πορεία στο χρόνο

Το όνομα

Η ονομασία του χωριού προφανώς προήλθε από τη μορφολογία του χαμηλού βουνού Κουρκουλίτσα ή του λόφου Τσούγκα που βρίσκονται δυτικά του χωριού, τα οποία μοιάζουν με τρούλους. Από κει προήλθε το τοπωνύμιο Τρουλάδα και κατά παραφθορά Τουρλάδα.

Η ίδρυση

Η γένεση του οικισμού δεν είναι εξακριβωμένη πλήρως. Πρώτη φορά αναφέρεται σε επίσημα κείμενα με τη λατινική λέξη TURLADA, στην απογραφή των Ενετών που συντάχθηκε τον Αύγουστο του 1699 και δημοσιεύθηκε στη Βενετία το έτος 1704. Η αναφορά του χωριού υπάρχει στο κεφάλαιο REGNO DEL PELOPONHSO – Terzo Terretorio di Calavri, δηλαδή «Βασίλειο της Πελοποννήσου – Τρίτη Περιοχή Καλαβρύτων».

Ιστορικές αναφορές

Το χωριό έχει σημαντική παράδοση στους εθνικούς αγώνες των Ελλήνων. Στην τοποθεσία Φροξυλιά στις 16 και 17 Μαρτίου του 1821 έλαβαν χώρα δυο σημαντικά ομαδικώς οργανωμένα ένοπλα επαναστατικά γεγονότα κατά του Βοεβόδα των Καλαβρύτων Αρναούτογλου και της ακολουθίας του από τους αγωνιστές Σωτήριο Παπαδαίο και τους συντρόφους του στην πρώτη περίπτωση και από τον ίδιο και τους Γιάννη Χονδρογιάννη και Ασημάκη Ντόλκα και τους συντρόφους τους στη δεύτερη, με αποτέλεσμα να φονεύσουν δυο Τούρκους μεταξύ των οποίων και τον καφετζή του Αρναούτογλου. Έκτοτε η συγκεκριμένη περιοχή ονομάζεται Καφετζής.

Ένα άλλο ιστορικό γεγονός συνέβη στις 12 Δεκεμβρίου 1943, εορτή του αγίου Σπυρίδωνος, μία ημέρα πριν από το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών αναζητούσε ομοεθνείς τους συλληφθέντες από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Όταν έφτασε στο χωριό, συγκέντρωσε τους άρρενες κατοίκους και ζήτησε να καταδώσουν το κρησφύγετο των ανταρτών αλλιώς θα τους οδηγούσαν προς εκτέλεση. Τελικά, αυτό αποφεύχθηκε έπειτα από προσπάθειες των χωριανών, που έπεισαν τους γερμανούς επικεφαλείς ότι το χωριό δεν είχε σχέση με τους αιχμαλώτους.

Τα γεγονότα της Φροξυλιάς

Η τοποθεσία

Η Φροξυλιά θεωρείται από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, ότι υπήρξε ο τόπος που έπεσε η πρώτη τουφεκιά του Εικοσιένα στις 16 και 17 Μαρτίου 1821 σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Παλαιών Πατρών Γερμανού, του Φωτάκου, υπασπιστή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και εγγράφων που ευρίσκονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και την Εθνική Βιβλιοθήκη.

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η επικοινωνία μεταξύ Καλαβρύτων και Τριπόλεως γινόταν μέσω δημόσιας οδού, που ακολουθούσε τη διαδρομή: Καλάβρυτα, Άνω Λουσοί, κάτω από τα Καστριά, γεφύρι του Αμπήμπαγα, Φροξυλιά, Πλατανιά, Χελωνοσπηλιά, Λάδωνας, Δάρας, Τρίπολη. Οι τοποθεσίες Φροξυλιά και Πλατανιά ανήκουν διοικητικά στην Τουρλάδα και βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τον οικισμό. Ο δρόμος αυτός υπάρχει μέχρι σήμερα, τουλάχιστον στην περιοχή της Τουρλάδας.

Οι δύο ενέδρες

Το απόγευμα της 16ης Μαρτίου 1821 ο Σωτήριος Παπαδαίος από τα Μαζέικα με τους συντρόφους του σε ενέδρα (χωσιά) στη θέση «Φροξυλιά» σκότωσαν τον Αράπη του βοεβόδα των Καλαβρύτων, Αρναούτογλου, που μετέβαινε στου Δάρα με εντολή του βοεβόδα να ειδοποιήσει τους εκεί κατοίκους να ετοιμάσουν την υποδοχή του.

Την επόμενη ημέρα 17 Μαρτίου 1821, ο Γιάννης Χοντρογιάννης από τα Μαζέικα, ο Σωτήριος Παπαδαίος και οι άνδρες του, μεταξύ των οποίων και ο Ασημάκης Ντόλκας από του Κάνι, έστησαν ενέδρα ομοίως στη θέση «Φροξυλιά», προκειμένου να επιτεθούν στους διερχόμενους Τούρκους.

Την ίδια ημέρα ο βοεβόδας των Καλαβρύτων, μη γνωρίζοντας τα γεγονότα της προηγούμενης ημέρας, αναχώρησε από τα Καλάβρυτα για να μεταβεί στην Τρίπολη, με σκοπό να ενημερώσει τον καϊμακάμη της Τριπόλεως για τις κινήσεις των οπλαρχηγών στα Καλάβρυτα. Όταν οι προπορευόμενοι της συνοδείας έφθασαν στην τοποθεσία «Φροξυλιά», έπεσαν στην ενέδρα των προαναφερόμενων αγωνιστών. Στη μάχη που ακολούθησε, φονεύθηκε ο καφετζής, δηλαδή ο καταλυματίας, ο υπεύθυνος για τη διαμονή της αποστολής του βοεβόδα Αρναούτογλου, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να αναγκασθεί κακήν κακώς να επιστρέψει στα Καλάβρυτα και να μη μεταβεί στην Τρίπολη.

Ο εορτασμός

Τα δύο αυτά προεπαναστατικά γεγονότα, που ήταν οργανωμένα και ένοπλα, θορύβησαν πολύ τους Τούρκους και ενθάρρυναν τους Έλληνες προκρίτους των Καλαβρύτων. Για την τοπική ιστορία και παράδοση υπήρξαν πολύ σπουδαία και στην τοποθεσία που έγιναν τα γεγονότα έμεινε το τοπωνύμιο Καφετζής.

Σε ανάμνηση των γεγονότων το 1930 η τότε κοινότητα Μαζέικων (Κλειτορίας) ονόμασε το δρόμο που οδηγεί από την Κλειτορία στην Τρίπολη: Οδό Φροξυλιάς-Τριπόλεως. Επίσης έγινε μια πρώτη προσπάθεια για τη διάνοιξη αμαξιτού δρόμου προς την περιοχή και την ανέγερση μνημείου, όμως το ξέσπασμα του παγκοσμίου πολέμου ανέστειλε αυτή τη διαδικασία.

Πριν από μερικά χρόνια ο Σύλλογος των Απανταχού Τουρλαδαίων «Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ» , που εδρεύει στην Αθήνα, αποφάσισε να ανεγείρει μνημείο στο λόφο ακριβώς επάνω από τη «Φροξυλιά», στη θέση που από τις αρχές του 19ου αιώνα υπάρχει το εξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου ώστε να διατηρηθεί άσβεστη η μνήμη των γεγονότων αυτών στις επερχόμενες γενεές. Επίσης, κάθε χρόνο σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές διοργανώνει εορτασμό της επετείου με επιμνημόσυνη δέηση, ομιλία, κατάθεση στεφάνων, χορευτικές εκδηλώσεις κλπ.

Η καθημερινή ζωή

Οι κάτοικοι της Τουρλάδας ασχολούνταν ανέκαθεν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι συνθήκες ζωής ήταν πάντα δύσκολες και η παραγωγή αγαθών της φύσης μόλις που επαρκούσε για τα προς το ζην.

Η διασκέδαση γινόταν σε τοπικές γιορτές και πανηγύρια. Σημαντικές ήταν και οι κοινωνικές στιγμές που αφορούσαν σε γάμους, βαφτίσια κλπ, οι οποίες σήμερα έχουν εκλείψει εξαιτίας της μείωσης και της γήρανσης του πληθυσμού.

Σήμερα οι κοινωνικές εκδηλώσεις περιορίζονται στις μεγάλες γιορτές, οπότε οι μετανάστες έρχονται στα πάτρια εδάφη και το χωριό πλημμυρίζει από ζωή.

Οι ναοί

Στην Τουρλάδα υπάρχουν δύο εκκλησίες εντός του χωριού, ενώ στη γύρω περιοχή υπάρχουν έξι εξωκλήσια.

Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Ανδρέας. Χτίστηκε το 1880 και είναι ρυθμού βασιλικής. Αξιόλογο είναι το καμπαναριό της εκκλησίας το οποίο διακρίνει η έξοχη μαστοριά των ντόπιων πετροχτιστάδων.

Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, χτισμένη το 1912. Πρόσφατα ανακαινισμένη, αποτελεί κόσμημα τοπικής αρχιτεκτονικής. Γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής και το δεκαπενταύγουστο.

Τα εξωκλήσια βρίσκονται διάσπαρτα στην αγροτική περιφέρεια της Τουρλάδας. Το παλιότερο είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Υπολογίζεται ότι πρωτοχτίστηκε στα 1700 περίπου και αποτελούσε την εκκλησία του παλαιότερου οικισμού, που ονομαζόταν Ζευγολατιό. Σημαντικά ακόμα είναι τα εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου πλησίον του μνημείου της Φροξυλιάς και του Αγίου Στεφάνου λίγο πριν την είσοδο στο χωριό.

Τα υπόλοιπα, νεώτερα, εξωκλήσια του χωριού είναι: η Αγία Παρασκευή, οι Άγιοι Κωνσταντίνος & Ελένη και ο Προφήτης Ηλίας.

Η λαϊκή αρχιτεκτονική

Οι κατοικίες

Στην Τουρλάδα διακρίνονται τα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που απαντώνται σε όλη την περιοχή των Καλαβρύτων. Παρά τις δυσκολίες διαβίωσης που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι, υπάρχουν εξαίσια αρχιτεκτονικά στοιχεία, πολλά από τα οποία διασώζονται ως σήμερα. Όμως πρέπει να σημειωθεί, ότι εξαιτίας της ανυπαρξίας στην περιοχή και ειδικότερα στο χωριό, θεσμικού πλαισίου προστασίας της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς οι καταστροφές από ιδιωτικές πρωτοβουλίες είναι μεγάλες.

Τα πλέον αξιόλογα στοιχεία των κατοικιών, οι οποίες είναι όλες πέτρινες, παρατηρούνται στα παράθυρα και στις πόρτες. Η τέχνη που διακρίνει κάθε σπίτι ως προς αυτά, αντικατόπτριζε στο παρελθόν την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των ιδιοκτητών.

Γενικότερα, οι κατοικίες ήταν μικρές τετράγωνες ή ορθογώνιες, ισόγειες ή διώροφες με κατώι. Μπροστά από την κεντρική είσοδο υπήρχε το χαγιάτι. Οι σκεπές είναι ως επί το πλείστον τετράρριχτες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των ενωμένων οικιών που τις χωρίζει μεσοτοιχία, οι οποίες προέρχονται από «αδερφομοίρια» και στεγάζουν κατά κύριο λόγο συγγενείς, απογόνους της ίδιας οικογένειας.

Οι βρύσες

Ένα από τα βασικά στοιχεία του χωριού είναι το νερό! Τόσο μέσα στο χωριό όσο και στις γύρω περιοχές, ανάμεσα στους πολλούς ήχους της φύσης ξεχωρίζει αυτός των τρεχούμενων νερών!

Μέσα στο χωριό υπάρχουν δυο πέτρινες βρύσες. Η πρώτη, αρκετά καινούργια, βρίσκεται στην πλατεία του χωριού. Η άλλη βρίσκεται ενσωματωμένη στη μάντρα του παλιού δημοτικού σχολείου στην είσοδο του χωριού. Ένας ογκώδης «κούτουλας», συγκρατεί το νερό και προσκαλεί τον ταξιδιώτη να ξεδιψάσει!

Εκτός του χωριού υπάρχουν άλλες δύο πετρόχτιστες βρύσες δείγματα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η μια εξ αυτών υπάρχει από την περίοδο της τουρκοκρατίας και αποτελούσε την πηγή ύδρευσης του μητρικού οικισμού της Τουρλάδας, του Ζευγολατιού.

Η δεύτερη βρίσκεται στη θέση «Καλύβι», πλησίον του εξωκλησιού της Αγ. Παρασκευής. Και της δύο αυτές πηγές σκεπάζουν υπεραιωνόβια πλατάνια, των οποίων η περίμετρος ξεπερνά τα 10 μέτρα.

Εκτός των παραπάνω κρηνών σε διάφορα σημεία υπάρχουν πηγές, με συνεχή ροή δροσερού νερού. Συγκεκριμένα κοντά στο χωριό υπάρχουν οι πηγές στις θέσεις: Χριστός, Πόρος, Κάνταλος, Κρόριζα κά.

Πεζοπορικές διαδρομές

Η Τουρλάδα μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για αρκετές πεζοπορικές διαδρομές με στόχο την αναψυχή και τη γνωριμία με τη γύρω φύση.

Από το χωριό διέρχεται το ευρωπαϊκό μονοπάτι ορεινών διαδρομών Ε4, το οποίο ξεκινάει από την Ισπανία, διασχίζει όλη την Ευρώπη και καταλήγει στην Κρήτη. Από την Τουρλάδα οι επιλογές στο Ε4 είναι είτε νότια προς τα χωριά Κρινόφυτα, Λυκούρια κλπ είτε βόρεια προς Άγιο Νικόλαο και Πλανητέρο, όπου οι βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Αροάνιου. Από το Πλανητέρο είναι δυνατή η ανάβαση στο όρος Χελμός, το μυθικό βουνό με τις ψηλές κορυφές και τα μυθικά Ύδατα της Στυγός.

Εκτός από το Ε4, υπάρχουν και άλλες επιλογές πάνω σε μονοπάτια που είχαν χαραχτεί κατά το παρελθόν βάσει των αναγκών που είχαν οι κάτοικοι. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η διαδρομή προς τις τοποθεσίες Παλιοχώρι και Αράχωβα. Η Αράχωβα είναι ένα υπέροχο μικρό και καταπράσινο οροπέδιο, το οποίο περικυκλώνεται από ελατοδάση. Ανατολικά της Αράχωβας μπορεί κανείς να προχωρήσει προς την πεδιάδα του Φενεού στην Κορινθία.

Επίσης, επιλογές πεζοπορίας σε πιο κοντινά μέρη. Όπως, η βόλτα στη βρύση στο Ζευγολατιό, στην πηγή στο Καλύβι ή στις πηγές του Χριστού.

Καλό είναι, ο ενδιαφερόμενος πριν ξεκινήσει να συμβουλεύεται τους ντόπιους, οι οποίοι γνωρίζουν κάθε σπιθαμή του τόπου, διότι σήμανση υπάρχει μόνο για το μονοπάτι Ε4.

Εξωκλήσι Αγίου Στεφάνου Τουρλάδας

Διαδρομές με αυτοκίνητο

Τα αξιοθέατα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την Τουρλάδα και μπορεί κάποιος να τα επισκεφτεί με αυτοκίνητο είναι πάρα πολλά. Ενδεικτικά αναφέρονται τα ακόλουθα:

* Καλάβρυτα: απέχουν μόλις μισή ώρα από το χωριό. Γνωστά για την ιστορία τους τόσο κατά την επανάσταση του 1821 όσο και για το ολοκαύτωμά τους από τους ναζί στις 13-12-1943, όταν εκτελέστηκαν περίπου 1300 άτομα.
* Μονή Μεγάλου Σπηλαίου: Το παλαιότερο μοναστήρι στην Ελλάδα φυτεμένο κυριολεκτικά στην κοιλότητα ενός θεόρατου βράχου.
* Μονή Αγίας Λαύρας: Το ιστορικό μοναστήρι, όπου φυλάσσεται το Λάβαρο στο οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους Έλληνες επαναστάτες το Μάρτιο του 1821.
* Χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων.
* Οδοντωτός σιδηρόδρομος: λειτουργεί από το τέλος του 19ου αιώνα και διασχίζει το φαράγγι του Βουραϊκού.
* Λίμνη Λάδωνα: τεχνητή λίμνη με υπέροχα φιόρδ σε καταπράσινο τοπίο.
* Πηγές Λάδωνα: βρίσκονται στο δρόμο προς Λυκούρια και είναι εντελώς αναξιοποίητες. Η θέα των κατάμαυρων από το βάθος νερών, προκαλεί δέος και φόβο.
* Λίμνη Δόξα (ή λίμνη Φενεού): δημιουργήθηκε πρόσφατα και το τοπίο είναι από τα ομορφότερα. Περιστοιχίζεται από ελατοδάση ενώ λίγο ψηλότερα υπάρχει η παλιά Μονή Αγίου Γεωργίου.
* Πλανητέρο και πηγές Αροανίου ποταμού: το Πλανητέρο, με τα πετρόχτιστα σπίτια, είναι από τα πιο όμορφα χωριά των Καλαβρύτων καθώς διέθετε ντόπιους μαστόρους. Κάτω από το χωριό πηγάζει ο Αροάνιος ποταμός, η ροή του οποίου δημιουργεί πανέμορφα, καταπράσινα τοπία πνιγμένα σε υπεραιωνόβια πλατάνια. Στις πηγές του ποταμού σώζονται νερόμυλοι και υδροτριβές.

Εξωτερικές συνδέσεις

*http://homepages.pathfinder.gr/tourlada/ του Συλλόγου των Απανταχού Τουρλαδαίων "Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ".

Νομός Αχαΐας : Δήμος, Κοινότητα

Καλεντζίου | Λεοντίου |

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αχαΐας.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Τουρλάδα Αχαΐας

.