.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Νότιο Αιγαίο
Νομός : Κυκλάδων

Η Τήνος είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων (Έκταση 194 τ. χμ.) μετά την Άνδρο, τη Νάξο και την Πάρο. Εχει 8.574 κατοίκους (απογραφή 2001) μοιρασμένους σε 62 οικισμούς. Ανήκει στις βόρειες Κυκλάδες και βρίσκεται νοτιοανατολικά της Άνδρου και βορειοδυτικά της Μυκόνου. Η απόσταση από την Άνδρο είναι μόλις (στο σημείο που ονομάζεται Στενό) 1/2 μίλι ενώ η κοντινότερη απόσταση απο τις ακτές της Μύκονου απέχουν περίπου 5 μίλια και 9 μίλια απο λιμάνι σε λιμάνι. Νοτιοδυτικά του νησιού και σε απόσταση 12 μιλίων βρίσκεται η πρωτεύουσα του νόμου, η Σύρος. Ο Τσικνιάς που βρίσκεται στα ανατολικά είναι το ψηλότερο βουνό του νησιού με 726 μ. ύψος. Στο κεντρικό τμήμα δεσπόζει ο απόκρημνος βράχος του Εξώμβουργου με 641 μ ύψος με την Αρχαία και Ενετική πόλη, το δε υψίπεδο του "Πατέλα ή Πολέμου ο κάμπος" φαίνεται πως κρύβει πολλά μυστικά, τα οποία περιμένουν αυτόν που θα τα αποκαλύψει. Το συνολικό μήκος της ακτογραμμής της υπολογίζεται, σε 114 χμ. και ο περίπλους των παραλίων της σε μικρή απόσταση από την ακτή απαιτεί πλου 37 περίπου ν. μιλίων.

View Larger Map

Κλίμα

Το κλίμα είναι γενικά εύκρατο. Ο χειμώνας είναι ήπιος και το καλοκαίρι με τη θαλάσσια αύρα δροσερό. Το θερμόμετρο το χειμώνα σπάνια κατεβαίνει στο μηδέν και το καλοκαίρι σπάνια ξεπερνά τους 37ο Κελσίου.

Μορφολογία

Το έδαφος γενικά είναι ορεινό με υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 720 μέτρα. Δεν υπάρχουν δάση και μεγάλες πεδινές εκτάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το επικλινές του εδάφους στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού έτσι ώστε οι αγροί να παρουσιάζουν εικόνα μεγάλων σκαλοπατιών διαχωριζομένων από χαμηλούς μανδρότοιχους "ξερολιθιές". Πεδινή έκταση συναντάται στον κάμπο της Κολυμπίθρας ,βόρεια του νησιού όπου καλλιεργούνται οπωροκηπευτικά,εσπεριδοειδή.

Το νησί σχηματίζει στις ακτές του πολλά ακρωτήρια, όρμους και κολπίσκους. Κυριότερα ακρωτήρια είναι η Περατή, η Βίγλα, ο Ζέφυρος, το Ούριο, ο Άγιος Ιωάννης, η Καμένη Σπηλιά κ.ά. Κυριότεροι όρμοι είναι ο Άγιος Πέτρος, ο Άγιος Ρωμανός, ο Άγιος Νικόλαος που βρίσκεται και το λιμάνι της Τήνου, η Λιβάδα κ.ά. Κοντά στις βόρειες ακτές του νησιού υπάρχουν πολλές νησίδες όπως το Δύσβατο, ο Καλόγερος και η Πάνορμος.

Το έδαφος της Τήνου είναι ορεινό και πετρώδες. Το νησί διασχίζεται από μακριά και απότομη οροσειρά που έχει κατεύθυνση από τα βορειοδυτικά προς τα βορειοανατολικά. Η οροσειρά αυτή αποτελείται κυρίως από γρανίτη, μάρμαρα σχιστόλιθους και σερπεντινίτη. Η ψηλότερη κορυφή της οροσειράς είναι ο Τσικνιάς που έχει ύψος 713 μ. Σχηματίζονται επίσης πολλά φυσικά, γραφικά σπήλαια, από τα οποία πιο ονομαστό είναι της Γαστριάς για το οποίο πολλοί λένε ότι εκεί ήταν το "Άντρο του Αιόλου".

Την Τήνο την πιάνουν βόρειοι άνεμοι πολύ επικίνδυνοι για τους ναυτικούς, γι' αυτό και η αρχαία μυθολογία αναφέρει ότι ο Αίολος, ο θεός των ανέμων, είχε για κατοικία του την Τήνο.

Πολλοί χείμαρροι διασχίζουν το νησί και στα παλιά χρόνια την έλεγαν Υδρούσα, γιατί σχετικά με τις άλλες Κυκλάδες είχε πολλά νερά. Οι χείμαρροι το χειμώνα γίνονται αδιάβατοι, αλλά τα νερά τους είναι πολύτιμα γιατί βοηθούν την καλλιέργεια του εδάφους. Έχει πολλές κοιλάδες από τις οποίες μεγαλύτερη είναι αυτή που βρίσκεται στα ανατολικά του νησιού. Αν και τα παλιά δάση της Τήνου έχουν εξαφανιστεί, είναι γεμάτη από θάμνους και πολλά οπωροφόρα δέντρα όπως μουριές, συκιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, αχλαδιές και ελιές. Τα κυριότερα προϊόντα της είναι λάδι, κρασί, δημητριακά, κηπευτικά, όσπρια, φρούτα και σκόρδα. Τα σκόρδα της ήταν ονομαστά από την αρχαιότητα και πολλοί συγγραφείς την αποκαλούσαν "Σκοροδοφόρο". Έχει επίσης αναπτυγμένη κτηνοτροφία και σημαντικό ορυκτό πλούτο. Φημίζεται μάλιστα για τα μάρμαρά της, κυρίως τα χρωματιστά.

Τα υψηλότερα βουνά είναι κατά σειρά ο ΤΣΙΚΝΙΑΣ (727μ.) στο Ν.Α. τμήμα της νήσου,ΠΑΤΕΛΑ ή ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΜΠΟΣ (616μ.) στο δυτικό τμήμα της νήσου και το ΚΕΧΡΟΒΟΥΝΙ (604μ.) με τη Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και το ΟΡΟΣ (375μ.). Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού είναι οι πολλοί και με αξιοθαύμαστη αρχιτεκτονική περιστεριώνες και τα 1200 εξωκλήσια του.

Χλωρίδα - πανίδα

Η χλωρίδα παρουσιάζεται σε μικρά θαμνώδη φυτά όπως οι κέδροι, μυρτιές, πουρνάρια, σπάρτα και θαμνολιβαδικά κατάλληλα για αφέψημα και μαγειρική όπως φασκόμηλο, τσάι βουνού, αγριομέντα, ρίγανη, κάπαρη, θυμάρι κ.α.

Από πλευράς πανίδας υπάρχουν αγριοπερίστερα, λαγοί, αγριοκούνελα, πέρδικες και διάφορα αποδημητικά πουλιά (τρυγόνια, ορτύκια, αγριόπαπιες κ.α) με πέρασμα τους μήνες ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ μέχρι και ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ.

Ιστορία.

Η Τήνος, σύμφωνα με την παράδοση, οφείλει την ονομασία της στον πρώτο οικιστή της Τήνο. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν και Οφιούσα γιατί είχε πολλά φίδια και κυρίως οχιές και σύμφωνα με την παράδοση, την έσωσε από αυτά ο Απόλλωνας.

Είχε κατοικηθεί από Ίωνες όπως προκύπτει από τα αρχαιολογικά ευρήματα παλιότερων και νεότερων ανασκαφών. Κατά τον 6ο αιώνα βρισκόταν κάτω από την εξουσία της Ερέτριας. Στους περσικούς πολέμους, αρχικά υποτάχτηκε στους Πέρσες, αλλά πριν τη ναυμαχία της Σαλαμίνας ο τριήραρχος Παναίτιος έδωσε πολύτιμες πληροφορίες για την κίνηση των Περσών κι έτσι βοήθησε στη νίκη της Σαλαμίνας. Μετά τους περσικούς πολέμους η Τήνος πέρασε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και στο τέλος του 5ου αι. το πολίτευμά της μεταβλήθηκε σε ολιγαρχικό. Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας, περιήλθε στους Μακεδόνες (338 π.Χ.), έπειτα στους Ροδίους (200 π.Χ.) και τέλος στους Ρωμαίους, οπότε άρχισε να παρακμάζει. Στα βυζαντινά χρόνια έπαθε πολλές καταστροφές από τους Άραβες, τους Σαρακηνούς και τους πειρατές που αλώνιζαν το Αιγαίο. Στην περίοδο της Ενετοκρατίας είχε μεγάλη άνθηση στην Τήνο η μεταξοσκωληκοτροφία. Στην κατοχή των Ενετών παρέμεινε ως τον τουρκοενετικό πόλεμο του 1715, οπότε το νησί περιήλθε στους Τούρκους. Από την εποχή αυτή ως την Επανάσταση του 1821 το νησί είχε ορισμένα προνόμια και αυτοδιοίκηση. Τον πληθυσμό της Τήνου αποτελούσαν όχι μόνο ορθόδοξοι χριστιανοί, αλλά και καθολικοί. Κατά την Επανάσταση πολλοί Τήνιοι του ορθόδοξου δόγματος πήραν μέρος σε διάφορες μάχες. Μετά την εθνική απελευθέρωση η Τήνος συμπεριλήφθηκε στο ελληνικό κράτος ακολουθώντας την τύχη των υπόλοιπων Κυκλάδων.

Στην Τήνο, στις 15 Αυγούστου 1940, οι Ιταλοί τορπίλισαν το ελληνικό καταδρομικό "Έλλη", λίγο πριν τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Κάθε καλοκαίρι στις 15 Αυγούστου γιορτάζει η ονομαστή εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγελίστριας και γίνεται πανελλήνιο προσκύνημα. Μέσα στο ναό βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Ευαγγελίστριας.

Άνθρωποι – Ενασχόληση – Οικονομία

Οι Τηνιακοί είναι ένας λαός φιλήσυχος, πράος, εργατικός και φιλόξενος.

Δήμοι και χωριά

Διοικητικά η Τήνος περιελάμβανε δύο δήμους και μία κοινότητα (οι οποίοι ενοποιήθηκαν στον Δήμο Τήνου σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης) οι οποίοι ήταν:

1. ο Δήμος Εξωμβούργου που καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νησιού με πληθυσμό 2.692 κατοίκους. Στον δήμο αυτό περιλαμβάνονται τα ακόλουθα δημοτικά διαμερίσματα με τα υπαγόμενα αντίστοιχα χωριά και πληθυσμούς: α) Δ.δ. Κάμπου [ 312 ], υπαγόμενα χωριά: η Ξινάρα [ 43 ], ο Άγιος Ρωμανός [ 42 ], ο Κάμπος [ 81 ], τα Λουτρά [ 35 ], το Σμαρδάκι [ 57 ]και ο Ταραμπάδος [ 54 ].

β) Δ.δ. Αγάπης [ 180 ], υπαγόμενα χωριά: η Αγάπη [ 173 ] και το Σκλαβοχωριό ή Σκλαβοχώρι [ 7 ]
γ) Δ.δ. Καλλονής [ 354 ], υπαγόμενα χωριά: η Καλλονή [ 226 ], η Αετοφωλιά [ 59 ], το Κάτω Κλείσμα [ 69 ] και ο Καρκάδος (συμπεριλαμβάνεται στην Καλλονή)
δ) Δ.δ. Καρδιανής [ 138 ], υπαγόμενα χωριά: η Καρδιανή [ 105 ] και ο Όρμος Καρδιανής [ 33 ]
ε) Δ.δ. Κτικάδου [ 346 ], υπαγόμενα χωριά: ο Κτικάδος [ 81 ], τα Κιόνια [ 152 ], ο Σπεράδος [ 15 ], ο Τριπόταμος [ 56 ] και ο Χατζιράδος [ 42 ].
στ) Δ.δ. Κώμης [ 374 ], υπαγόμενα χωριά: η Κώμη [ 222 ], η Κολυμπήθρα [ 19 ], ο Κρόκος [ 36 ], η Περάστρα [ 19 ] και ο Σκαλάδος [ 78 ]
ζ) Δ.δ. Στενής [ 538 ], υπαγόμενα χωριά: η Στενή [ 270 ], ο Κέχρος [ 52 ], η Λιβάδα [ 15 ], η Μέση [ 41 ], η Μυρσίνη [ 53 ], η Ποταμιά [ 43 ] και ο Τζάδος [ 64 ].

η) Δ.δ. Υστερνίων (τ. Ιστερνίων) [ 150 ], υπαγόμενα χωριά: τα Υστέρνια (τ. τα Ιστέρνια) [ 119 ] και ο Όρμος Υστερνίων (τ. ο Όρμος Ιστερνίων) [ 31 ]
θ) Δ.δ. Φαλατάδου [ 300 ], υπαγόμενα χωριά: ο Φαλατάδος [ 240 ], ο Βώλαξ [ 33 ] και ο Κουμάρος [ 27 ]

2. Ο Δήμος Τήνου που καταλαμβάνει το νότιο τμήμα του νησιού με πληθυσμό 5.203 κατοίκους. Στον δήμο αυτό περιλαμβάνονται τα ακόλουθα δημοτικά διαμερίσματα με τα υπαγόμενα αντίστοιχα χωριά και πληθυσμούς: α) Δ.δ. Τήνου [ 4.615 ], υπαγόμενα χωριά: η Τήνος (Χώρα) [ 4.394 ], ο Άγιος Φωκάς [ 164 ], η Καρυά [ 13 ] και ο Μουντάδος [ 44 ].

β) Δ.δ. Δύο Χωριών [ 249 ], υπαγόμενα χωριά: τα Δύο Χωριά [ 51 ], ο Αρνάδος [ 55 ], η Λυχναφτιά [ 3 ], η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Κεχροβουνίου [ 34 ], ο Όρμος Αγίου Ιωάννου [ 103 ] και το Φερό Χωριό [ 3 ].
γ) Δ.δ. Τριαντάρου [ 339 ], υπαγόμενα χωριά: ο Τριαντάρος [ 54 ], η Αγία Βαρβάρα [ 203 ], ο Άγιος Σώστης [ 35 ], η Λαούτη [ 32 ] και ο Μπερδεμιάρος [ 15 ]

3. Η Κοινότητα Πανόρμου που καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νησιού με πληθυσμό 673 κατοίκους. Στη κοινότητα αυτή περιλαμβάνονται τα ακόλουθα χωριά και πληθυσμούς:

Κ.δ. Πανόρμου 679 ], υπαγόμενα χωριά: ο Πάνορμος [ 383 ], ο Βεναρδάδος [ 18 ], ο Κουμελάς [ 4 ], ο Μαμάδος [ 9 ], ο Μαρλάς [ 40 ]
, ο Όρμος Πανόρμου [ 176 ], τα Πλατιά [ 36 ] και ο Ρόχαρης [ 13 ]

Σύμφωνα με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» οι δύο δήμοι συγχωνεύτηκαν σε ένα, που λέγεται Δήμος Τήνου.

Παναγία της Τήνου

Πιστεύει στην Παναγία την οποία θεωρεί προστάτιδα του και εκτελεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα ευσυνείδητα και με πίστη. Πανηγυρίζει στα πάρα πολλά ξωκλήσια και εκκλησίες των χωριών και σε κάθε πανηγύρι στρώνεται πλούσια τράπεζα με φαγητά και άφθονο κρασί για όλους τους προσκυνητές που συρρέουν από τα γύρω χωριά και την πόλη της Τήνου.

Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται βασικά με την γεωργία, ναυτιλία, αλιεία και τον τουρισμό. Η οικονομία στηρίζεται βασικά στον τουρισμό που κατά τους θερινούς μήνες βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο.

Κορίτσι από την Τήνο. J. Collins,

Grafik1

Παραλίες Τήνου

Συνολικά υπάρχουν 39 παραλίες, 19 στη Νότια-Νοτιοδυτική πλευρά, 7 στη ΝοτιοΑνατολική και 13 στη Βόρεια - ΒορειοΑνατολική πλευρά.

Νότια - ΝοτιοΔυτική Πλευρά

19 παραλίες, από το Βορρά προς το Νότο:

Βαθύ
Άσπρος Γυαλός
Υστέρνια
Σχοινάκι
Όρμος Γιαννάκη
Καλύβια
Άγιος Πέτρος
Καντάνη
Απηγανιά
Αγ. Ρωμανός
Πανούσα
Πίσω Διαλυσκάρ
Εμπρός Διαλυσκάρ
Πλατιά Άμμος
Κιόνια
Σταυρού
Καλάμια
Αγκάλη
Άγ. Φωκάς

Νοτιο Ανατολική Πλευρά

7 παραλίες από το Βορρά προς το Νότο:

Άγιος Δημήτριος
Σάντα Μαργαρίτα
Λυχναφτιά
Παχιά Άμμος
Άγ. Ιωάννης
Αγ. Κυριακής
Αγ. Σώστης

Βόρεια-ΒορειοΑνατολική Πλευρά

13 παραλίες από το Βορρά προς το Νότο:

Μαλλί
Κουμελάς
Καβαλουρκό
Αγ. Θάλασσα
Πάνορμος
Ρόχαρη
Βαθύ
Πλατύ Γυαλός
Μαντρακλήσι
Κολυμπήθρα
Αποθήκες
Παλιός Άγ. Φύλακτος
Λιβάδας

Ακτή της Τήνου,

Προϊόντα

Προϊόντα της Τήνου είναι τα λαχανικά και τα οπωροκηπευτικά, με κύριο εκπρόσωπο την άγρια αγκινάρα που καλλιεργείται στην κοιλάδα της Κώμης (λιβάδι). Είναι φημισμένα από την αρχαιότητα τα τηνιακά σκόρδα (βλέπε αναφορά του Αριστοφάνη στον Πλούτο: χαρακτηρίζει τα τηνιακά σκόρδα ως «φάρμακο των ματιών»). Στο νησί αναπτύσσονται αυτοφυή θαμνώδη φυτά, όπως κάπαρη, μανιτάρια, αλιφόνοι, δίκταμο, θυμάρι, ρίγανη, φραγκόσυκα, φασκόμηλο, χαµομήλι και όλων των ειδών τα αφεψήματα. Γαλακτοκομικά όπως το τηνιακό τυρί (τυράκι Τήνου), το πέτρωμα (τυρί ανάλατο), η κοπανιστή και η γραβιέρα Τήνου (προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης), το ανθότυρο, το μαλαθούνι και παστεριωμένο γάλα παράγονται στο τυροκομείο της Τήνου. Επίσης το θυμαρίσιο μέλι και το «ροζακί» σταφύλι. Το τοπικό ρακί, ελαφρύ και εξαιρετικής ποιότητας, συνοδεύει απαραίτητα τις κοινωνικές εκδηλώσεις των κατοίκων. Ξεχωριστοί μεζέδες του γιορτινού τραπεζιού είναι η λούζα -χοιρομέρι ψημένο στο κόκκινο κρασί και μπαχαρικά, το τηνιακό λουκάνικο, το σκορδάτο. Οι λιαστές ντομάτες και η κάπαρη, δε λείπουν ποτέ από το Τηνιακό τραπέζι, αποτελώντας βασικά υλικά σε αρκετές παραδοσιακές συνταγές. Τελευταίο απόκτημα είναι το ελαιοτριβείο το οποίο δίνει στους Τήνιους αγνό παρθένο ελαιόλαδο. Επίσης, κυρίως κατά τη διάρκεια του Πάσχα, τα ζαχαροπλαστεία του νησιού παρασκευάζουν αμυγδαλωτά, τις γνωστές γλυκές τυρόπιτες, ξεροτήγανα (δίπλες), «ψαράκια» (σκαλτσούνια), μπεζέδες, λουκούμια κ.ά.

Εκδηλώσεις

Σκυλαντάρια, πρωτάθλημα τάβλι που διεξάγεται στην παραλία Σκυλαντάρ της Τήνου, η οποία δίνει και το όνομά της στο θεσμό. Ξεκίνησε το 2004.
Κολυμπήθρες, πρωτάθλημα Beach Volley διεξάγεται στην παραλία Κολυμπήθρα, η μια από τις 2 παραλίες που ονομάζονται Κολυμπήθρες, κάθε χρόνο απο το 1994
Κάμπος, γιορτή μελιού στις αρχές του Σεπτέμβρη με πολύ χορό, τραγούδι και κεράσματα με βάση το ντόπιο μέλι.
Κώμη, Γιορτή της Αγγινάρας που διεξάγεται κάθε χρόνο από το 2005 στο χωριό παραγωγής της την πανέμορφη Κώμη. Το μήνα Μάιο η Κώμη περιμένει τους εκατοντάδες επισκέπτες να δοκιμάσουν διάφορα φαγητά με κύριο συστατικό την αγγινάρα. Γλέντι και πολύς χορός με παραδοσιακά τοπικά τραγούδια.

Πανηγύρια

Μονοπάτια

Έλλη

Εξωτερικές συνδέσεις

Νομός Κυκλάδων : Δήμος, Κοινότητα

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης: Διοικητική διαίρεση νομού Κυκλάδων

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License