Νάξος

Περιφέρεια : Νότιο Αιγαίο
Νομός : Κυκλάδων

Η Νάξος ή Αξιά είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων και το παραγωγικότερο. Ο περίπλους της Νάξου είναι 44 ναυτικά μίλια και η έκτασή της φθάνει περίπου τα 442 τ.χλμ. Βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του Αιγαίου, ανατολικά των Κυκλάδων έχοντας προς Β. τη Μύκονο, Α. τη Δονούσα, ΝΑ. την Αμοργό, προς Ν. την Ίο και Δ. τη Πάρο. Η ακτογραφία της Νάξου δεν παρουσιάζει κολπώσεις ανεπτυγμένες ούτε ασφαλείς φυσικούς λιμένες και εξ αυτού οι κάτοικοι ασχολούνται με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες και πολύ λίγο με αλιευτικές. Στο Β. άκρο της νήσου υπάρχει ο ορμίσκος του Απόλλωνα που παρέχει μερική ασφάλεια στα πλοία από ΝΔ ανέμους. Προς Δ. η χερσόνησος Στυλίς σχηματίζει τον όρμο του Αγ. Προκοπίου προς τα βόρεια του οποίου βρίσκεται η ομώνυμη πόλη Χώρα και λιμένας της νήσου. Τα πρώτα λιμενικά έργα ξεκίνησαν το 1919 με την ένωση της νησίδας Παλάτια ή Στρογγύλης ή Βάκχου. Τέλος προς Ν. υφίσταται ο ορμίσκος Πάνορμος που εξασφαλίζει τα πλοία από βορείους ανέμους. Γενικά η Νάξος έχει σχήμα ωοειδές και γεωφυσικά διακρίνεται στην ορεινή Νάξο (βόρεια) και στη πεδινή Νάξο (νότια).

View Larger Map

Ο κάτοικος της Νάξου καλείται: Νάξιος ή Ναξιώτης ή Αξιώτης ή Αξώτης (Ναξιώτισσα ή Αξιώτισσα ή Αξώτισσα)

Μυθολογία

O Δίας, ο πατέρας "ανδρών τε Θεών" κατά τους αρχαίους Έλληνες, λέγεται ότι γεννήθηκε στην Κρήτη, στη σπηλιά Ίδεον, αλλά μεγάλωσε στη Νάξο, και έτσι το ψηλότερο βουνό του νησιού πήρε το όνομά του (Ζευς ή, για τους ντόπιους, Ζας, 1003 μ.). Στη Νάξο εγκατέλειψε κατά τον μύθο ο Θησέας την Αριάδνη, η οποία τον είχε βοηθήσει προηγουμένως στην Κρήτη να σκοτώσει τον Μινώταυρο με τον όρο να την πάρει μαζί του.

Ιστορία

Εποχή του χαλκού

Η Νάξος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον κυκλαδικό πολιτισμό, που φαίνεται να ξεκίνησε το 5500 π.Χ. και άνθησε το 3000 π.Χ. Μεταξύ των σημαντικών αλλαγών που προέκυψαν εκείνη την εποχή ήταν η εξέλιξη της ναυσιπλοΐας (εξ ανάγκης), η κατασκευή και χρήση του χαλκού, η κεραμική και η επεξεργασία μαρμάρων. Στην περιοχή Γρότα στη χώρα της Νάξου αλλά και σε άλλες τοποθεσίες στο νησί έχουν βρεθεί πολλά κυκλαδικά ειδώλια καθώς και άλλα ευρήματα της περιόδου του κυκλαδικού πολιτισμού (σκεύη, εγχάρακτες παραστάσεις), τα οποία εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου και στο αρχαιολογικό μουσείο στην Απείρανθο. Το αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου διαθετει τη δεύτερη μεγαλύτερη συλλογή σε κυκλαδικά ευρήματα μετά το αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας.

1, 2, 3,

4, 5, 6,

7,

Μυκηναϊκά χρόνια

Ένα μέρος της πρωτεύουσας της Νάξου στη μυκηναϊκή εποχή (1300 π.Χ.) ανακαλύφθηκε κάτω από την ορθόδοξη καθεδρική πλατεία, στη Χώρα, εκεί όπου είναι σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος Γκρότα. Στην πλατεία υπάρχει το μοναδικό στην Ελλάδα επιτόπιο μουσείο. Το μουσείο έχει γυάλινο δάπεδο και υπερυψωμένους διαδρόμους, οι οποίοι περνούν ανάμεσα στα ερείπεια (τείχος, σπίτια και εργαστήρια) της μυκηναϊκής Νάξου (1400 - 1100 π.Χ.). Μυκηναϊκά ευρήματα (διακοσμημένα με χρώμα αγγεία, όπλα, σκεύη) εκτίθενται επίσης στο αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου.

Η Πορτάρα, η γιγαντιαία πύλη του ναού που ήταν αφιερωμένος στον θεό Απόλλωνα, 1775.

Κλασική αρχαιότητα

Κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων η Νάξος κατοικήθηκε από τους Ίωνες, που σηματοδότησαν μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδο για το νησί, κατά την οποία ξεκινάει και φτάνει στην κορύφωσή της η κλασική περίοδος (7ος-6ος αιώνας π.Χ.), με παράλληλη άνθηση των τεχνών, και ειδικά της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής. Η Πορτάρα, η μεγάλη μαρμάρινη πύλη που στέκεται ψηλά στη νησίδα Παλάτια, που σήμερα είναι ενωμένη με τη Χώρα της Νάξου, είναι ό,τι απέμεινε από το ναό του Απόλλωνα, που ξεκίνησε να χτίζεται εκείνη την περίοδο. Το 490 π.Χ. η Νάξος καταστράφηκε από τους Πέρσες. Μετά από την τελική ήττα των Περσών από τους Έλληνες, η Νάξος εξαναγκάστηκε να γίνει μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, αφού προηγουμένως καταστράφηκε (ό,τι είχε απομείνει από την προηγούμενη καταστροφή) και πυρπολήθηκε από τον αθηναϊκό στόλο (466 π.Χ.), ενώ ο Περικλής εγκαθίδρυσε φρουρά εκ 500 κληρούχων υπό το στρατηγό Τολμίδη (453 π.Χ.) προκειμένου να την αφαιμάζει οικονομικά προς όφελος της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Μετά το τέλος της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ύστερα από περίπου ενάμιση αιώνα, η Νάξος υπήρξε έρμαιη των εκάστοτε θαλασοκρατούντων και ουσιαστικά δεν κατάφερε ποτέ να ανακάμψει και να ξανακερδίσει την παλιά της δόξα και σημασία.

Κορίτσι απο την Νάξο. J. Collins,

Από την εποχή εκείνη σώζεται το ιερό της Δήμητρας κοντά στο χωριό Σαγκρί, το οποίο έχει εν μέρει αναστηλωθεί. Ο ναός θεωρείται πολύ σημαντικός για την αρχαιολογία, επειδή έχει σωθεί σε καλή κατάσταση και δίνει πολλές πληροφορίες για τον τρόπο κατσκευής και την αρχιτεκτονική των αρχαίων ναών. Κοντά της έχει ανεγερθεί μουσείο, στο οποίο εκτίθενται ευρήματα από τον ναό που δε χρησιμοποιήθηκαν κατά την αναστήλωση καθώς και τα ευρήματα από την μετέπειτα επί του ναού ανεγερθείσα παλαιοχριστιανική βασιλική. Το μουσείο και ο αρχαιολογικός χώρος έχουν βραβευθεί με το βραβείο Europa Nostra για την ευαίσθητη ανασκαφή, την αναστήλωση και την επιτυχημένη ενσωμάτωσή τους στο φυσικό περιβάλλον[1].

Βυζαντινά χρόνια

Η Νάξος ανήκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους στο Θέμα (Βυζάντιο) του Αιγαίου. Στη Νάξο βρίσκονται πολλές βυζαντινές εκκλησίες. Η κοιλάδα της Τραγαίας ονομάζεταικαι "μικρός Μυστράς" λόγω των πολλών εκκληισών που είναι σπαρμένες παντού. Υπάρχουν παλαιοχριστιανικές εκκλησίες που χρονολογούνται από τον 7ο-11ο αι. Πιο γνωστή είναι η Παναγία η Δροσιανή, η οποία διέθετε 3 στρώσεις τοιχογραφιών με την παλαιότερη να ανάγεται στον 7ο αιώνα. Κάποιες από αυτές τις εκκλησίες χτίστηκαν κατά την περίοδο της Εικονομαχίας και φέρουν τοιχογραφίες με "ανεικονικό διάκοσμο", τοιχογραφίες δηλαδή που δεν απεικονίζουν αγίους, αλλά γεωμετρικά σχήμτα και φυτά. Τα τελευταία χρόνια οι διάσπαρτες αυτές εκκλησίες είναι ανοικτές τα πρωινά και μπορεί κανείς να τις επισκεφτεί.

Ενετοκρατία

Το 1207 το νησί κατελήφθη από τον Ενετό Μάρκο Σανούδο, ο οποίος ίδρυσε το Δουκάτο της Νάξου.

Δήμος Νάξου

Δήμος Δρυμαλίας

Χωριά Νάξου

Τα χωριά και οι οικισμοί Νάξου κατ΄ αλφαβητική σειρά:

• Αγγίδια
• Αγερσανί ή Άγιος Αρσένιος
• Αγιά
• Αγία Άννα
• Αγιάσσος
• Άγιος Θαλέλαιος
• Άγιος Προκόπιος
• Άμπραμ
• Άνω Ποταμιά
• Απείρανθος
• Απόλλωνας
• Βίβλος
• Γαλανάδο
• Γαλήνη
• Γλυνάδο
• Δαμαλάς
• Δαμαριώνας
• Δανακός
• Εγγαρές
• Καλόξυλος
• Κάμπος
• Καστράκι
• Κάτω Ποταμιά
• Κεραμωτή
• Κόρωνος
• Κουρουνοχώρι
• Κυνίδαρος
• Κωμιακή
• Λυώνας
• Μέλανες
• Μέση
• Μέση Ποταμιά
• Μονή
• Μουτσούνα
• Μύλοι
• Πατρική
• Σανγκρί
• Σίφωνες
• Σκαδό
• Σκεπόνι
• Τρίποδες
• Τσικαλαριό
• Φιλώτι
• Χαλκί ή Χαλκείο ή Τραγαία
• Χείμαρος
• Χίλια

Παναγία η Αργοκοιλιώτισσα

Ο Νίκος Καζαντζάκης για τη Νάξο

"Γλύκα μεγάλη είχε το νησί ετούτο, ησυχία πολλή, αγαθά τα πρόσωπα των ανθρώπων ... κι η θάλασσα ήμερη ". Αναφορά στον Γκρέκο

Νάξος - ταξιδιωτικός οδηγός

Παραπομπές

1. Άρθρο της Γιώτας Συκκά στην Καθημερινή, 9 Σεπτεμβρίου 2004

Τ.δ. Νάξου [ 6.727 ]

η Νάξος [ 6.533 ]
τα Αγκίδια [ 190 ]
η Μονή Χρυσοστόμου [ 4 ]