.
Περιφέρεια : Ηπείρου
Νομός : Ιωαννίνων
-- Δήμος Μαστοροχωρίων --
Η Πλαγιά είναι ορεινό χωριό της περιοχής της Κόνιτσας στα Μαστοροχώρια της Ηπείρου σε υψόμετρο 980 μέτρα[1][2].
Γεωγραφία - Αξιοθέατα
Η Πλαγιά βρίσκεται στα βορειοδυτικά του νομού Ιωαννίνων στα όρια με το νομό Καστοριάς. Είναι αμφιθεατρικά κτισμένη στη τοποθεσία "Κρουσιανά" στις βουνοπλαγιές Μπουχέτσι του Γράμμου[3], βόρεια του ποταμού Σαραντάπορου και κοντά στην ΕΟ Κοζάνης - Ιωαννίνων. Απέχει 104 χλμ. (μέσω Κόνιτσας) Β.-ΒΔ. από τα Ιωάννινα και 43 χλμ. ΒΔ. από τη Κόνιτσα[4]. Το σημερινό χωριό μετακινήθηκε τη δεκαετία του 1960 από το γειτονικό και έρημο πλέον παλιό χωριό Ζέρμα (σε απόσταση 3 χλμ.) κοντύτερα προς την ιστορική Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Ζέρμας. Η παλιά Ζέρμα εγκαταλήφθηκε λόγω καθίζησης των εδαφών και οι κάτοικοί της έκτισαν νέα σπίτια σε καταλληλότερα και ασφαλέστερα εδάφη που παραχωρήθηκαν από τη Νομαρχία Ιωαννίνων[5]. Ασχολούνται με την κτηνοτροφία και αρκετοί από αυτούς το χειμώνα μετακινούνται με τα κοπάδια τους σε ζεστότερα μέρη[2].
Ιερά Μονή Παναγίας Ζέρμας
Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στη Κοίμηση της Θεοτόκου και θεωρείται από τα παλιότερα μοναστήρια της Ηπείρου. Τεκμηριωμένα χρονολογείται τον 17ο αιώνα σύμφωνα με εντοιχισμένη επιγραφή στη δυτική πλευρά του καθολικού, όπου αναγράφεται ως έτος κτίσης το 1656 από τον Ιωάννη Νικολάου, και σωζόμενη σφραγίδα της μονής του έτους 1618[6]. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, η ίδρυσή του ανάγεται μαζί με αυτήν της Μονής Μολυβδοσκεπάστου την περίοδο που αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Κωνσταντίνος Πωγωνάτος (641 - 688) .
Βρίσκεται σε λόφο δυτικά από την Πλαγιά, απέναντι από το παλιό χωριό της Ζέρμας, ανάμεσα σε δάσος δρυών και στη δεξιά πλευρά του περνά ο χείμαρρος "Μεγαλάκκος" ή "Μακρυλάκκος" που καταλήγει στον Σαραντάπορο[7][8].
Από το μοναστηριακό συγκρότημα διασώζονται το καθολικό, η μαρμάρινη πύλη με τις ανάγλυφες διακοσμήσεις και μερικοί τοίχοι των κελιών της. Το καθολικό της (που έχει κηρυχθεί από το 1962 αρχαίο μνημείο[9]), είναι τρίκλιτη βασιλική με τρεις τρούλους με ξεχωριστές τοιχογραφίες. Τη σημερινή της μορφή η Μονή απέκτησε μετά από εκ βάθρων ανακαίνισης το 1656[10].
Ιστορία
Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία για την ίδρυση της Ζέρμας-Πλαγιάς αλλά είναι σίγουρο ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν από τους οικισμούς (τα λεγόμενα "Παλαιοχώρια") που αναπτύχθηκαν κατά τον 6ο και 7ο αιώνα στη κοιλάδα του ποταμού Σαραντάπορου και αποτελούσαν τη Ζερμούπολη. Πιθανολογείται ότι εξ΄αιτίας των σλαβικών επιδρομών κάποιοι από αυτούς μετακινήθηκαν για περισσότερη ασφάλεια στη περιοχή της Μονής Ζέρμας και αρχική τοποθεσία του χωριού.
Στα οθωμανικά στατιστικά κατάστιχα του 1895 αναφέρεται ότι το χωριό ήταν τσιφλίκι του καζά της Κόνιτσας και είχε πληθυσμό 188 κατοίκους[11]. Η Ζέρμα-Πλαγιά υπήρξε την περίοδο της τουρκοκρατίας τόπος καταγωγής αρκετών κλεφτών και αρματολών που τα ονόματά τους έχουν γίνει τοπωνύμια στα γύρω υψώματα της περιοχής (Ζιάσακας, Τζαντήλας, Ποδαράς). Σημαντικότεροι από αυτούς υπήρξαν ο κλέφτης Νικόλας Αδάμος και ο μακεδονομάχος Γιαννούλης Ζέρμας[12].
Ονομασία - Διοικητικά
Το παλιό όνομα μέχρι το 1955 ήταν Ζέρμα οπότε και μετονομάστηκε σε Πλαγιά. Ως κοινότητα Ζέρμας αναγνωρίστηκε το 1919 με το ΦΕΚ 184Α - 19/08/1919 με έδρα την ίδια. Το 1997 σύμφωνα με το σχέδιο Καποδίστριας και το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάσθηκε από την κοινότητα Πλαγιάς και προσαρτήθηκε στον τότε δήμο Μαστοροχωρίων[13]. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, αποτελεί τη τοπική κοινότητα Πλαγιάς που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μαστροχωρίων του Δήμου Κόνιτσας και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 50 κατοίκους[14].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πλαγιά από τον ιστότοπο του Δήμου Κόνιτσας
Πλαγιά (Ζέρμα) από τον ιστότοπο http://www.e-konitsa.gr
Το γεφύρι της Ζέρμας στο https://www.youtube.com
Πηγές
"Κονιτσιώτικα - Ζερματινά", Ιωάννης Β. Τσάγκας, Τόμος Α΄ (1980-2004), Αθήνα 2004
Παραπομπές
Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 148, τομ.28.
house, Wapp - development. «Η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας». www.konitsa.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2018.
«Πλαγιά (Ζέρμα)». Κόνιτσα Ιωαννίνων (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2018.
«Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ πόλεων, χωριών - apostaseis.gr». www.apostaseis.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2018.
Τσάγκας, Ιωάννης (2004). Κονιτσιώτικα - Ζερματινά. Αθήνα. σελ. 27. ISBN 960-91499-1-Χ Check |isbn= value: invalid character (βοήθεια).
«Ιστορικό». Ιερές Μονές Κονίτσης. 2012-05-14. Ανακτήθηκε στις 2018-09-30.
Τσάγκας, Ιωάννης (1982). «Ιερά Κοινοβιακή Ζέρμας». Περιοδικό Κόνιτσα: σελ. 98.
«Τοποθεσία». Ιερές Μονές Κονίτσης. 2012-05-14. Ανακτήθηκε στις 2018-09-30.
Nikos, Kapetanakos E. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2018.
house, Wapp - development. «Η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας». www.konitsa.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2018.
Πλάγου, Αγγελική (17 Οκτωβρίου 2016). Περιφέρεια Ηπείρου: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων: Όπου η Ομορφιά Περισσεύει. AKAKIA Publications. ISBN 9781911352358.
Μουρατίδης, Δημήτρης. «ΗΠΕΙΡΟΣ - Κόνιτσα - Κεφαλοχώρι - Πλαγιά - Γράμμος 3ο από 8». www.elladosperiigisis.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2018.
«ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2018.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10575 (σελ. 101 του pdf)
Τ.δ. Πλαγιάς -- η Πλαγιά [ 112 ]
Νομός Ιωαννίνων : Δήμος, Κοινότητα Ιωαννιτών | Αγίου Δημητρίου | Ανατολής | Ανατολικού Ζαγορίου | Άνω Καλαμά | Άνω Πωγωνίου | Δελβινακίου | Δωδώνης | Εγνατίας | Εκάλης | Ευρυμενών | Ζίτσας | Καλπακίου | Κατσανοχωρίων | Κεντρικού Ζαγορίου | Κόνιτσας | Λάκκας Σουλίου | Μαστοροχωρίων | Μετσόβου | Μολοσσών | Μπιζανίου | Παμβώτιδος | Πασαρώνος | Περάματος | Πραμάντων | Σελλών | Τζουμέρκων | Τύμφης | Αετομηλίτσας | Βαθυπέδου | Βοβούσας | Διστράτου | Καλαριτών | Λάβδανης | Ματσουκίου | Μηλιάς | νησιού Ιωαννίνων | Πάπιγκου | Πωγωνιανής | Σιράκου | Φούρκας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ιωαννίνων |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
