.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Λέσβου

Νομός Λέσβου

-- Δήμος Νέας Κούταλης (Λήμνος) --

Το Πεδινό ή Παλαιό Πεδινό αποτελεί οικισμό της Λήμνου. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Λήμνου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (πρόγραμμα Καλλικράτης).

Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ανήκε στο δημοτικό διαμέρισμα Πεδινού του Δήμου Νέας Κούταλης. Παλαιότερα ανήκε στον νομό Λέσβου.

Η αρχική του ονομασία ήταν Πεσπέραγο και με αυτό τό όνομα αναφέρεται τουλάχιστον από το 14ο αιώνα. Το 1955 μετονομάστηκε σε Πεδινό, διότι το παλιό όνομα θεωρήθηκε τουρκογενές, αν και κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το 1968 έπειτα από ένα μεγάλο σεισμό ερειπώθηκε και εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε οικισμό που κτίστηκε σε νέα θέση και ονομάστηκε Νέο Πεδινό. Το 2001 στο παλιό χωριό απογράφηκαν 5 κάτοικοι.

Το όνομα

Με την παλιά ονομασία Πεσπέραγον, το χωριό αναφέρεται από τα τέλη του 14ου αιώνα. Σε απογραφικό έγγραφο του 1393 σημειώνεται πως οι ιδιοκτησίες της μονής Παντοκράτορος του Αγίου Όρους συνόρευαν με "γη... δοθείσα τοις Πισπηραγίνοις", έκφραση που υπονοεί την ύπαρξη κατοίκων.

Το τοπωνύμιο είναι άγνωστης ετυμολογίας. Το 1396 σημειώνεται στη γενική: "πλησίον... του χωρίου του Πισπέραγος", τύπος που υποδηλώνει ότι το όνομα του γαιοκτήμονα από το οποίο προήλθε ήταν τριτόκλιτο: ο Πισπέραξ.

Κατά το 19ο αιώνα έχει πλέον καθιερωθεί ο ουδέτερος τύπος: το Πεσπέραγον αλλά κάποιες φορές σημειώνεται και ως αρσενικό: ο Πεσπέραγος. Μια παλιότερη εκδοχή πως το όνομα προήλθε από κάποιον Πεσπέρ-Αγά, κάτοχο τσιφλικιού στην περιοχή, δεν τεκμηριώνεται. Άλλωστε, η ονομασία προϋπήρχε της εμφάνισης Τούρκων στη Λήμνο.
Η θέση

Αρχικά το χωριό βρισκόταν στη θέση Αϊ-Γιάννης, βορειοδυτικά του Πορτιανού, στους πρόποδες του λόφου Αϊ-Λιάς, όπου σώζονται κατάλοιπα κατοικιών. Άγνωστο πότε και για ποιους λόγους -ένας συνηθισμένος λόγος μετεγκατάστασης ήταν οι θανατηφόρες επιδημίες- μεταφέρθηκε κοντά στην αβαθή αλμυρή λίμνη που είναι συνέχεια του κόλπου του Μούδρου, η οποία σήμερα αποτελεί υδροβιότοπο. Εκεί σημειώνεται στο χάρτη του Choiseul-Gouffier στα τέλη του 18ου αιώνα ως Pisperago.
19ος αιώνας

Από τα κοινοτικά αρχεία γνωρίζουμε πως το 1854 ήταν συγκροτημένος οικισμός. Το όνομα του ιερέα δεν αναφέρεται, διότι πιθανότατα την ενορία εξυπηρετούσε ο ιερέας των Αγγαριώνων ή του Πορτιανού. Το 1856 είχε 57 στρατεύσιμους άνδρες, οι οποίοι πλήρωσαν 782 γρόσια για να αποφύγουν τη στράτευση. Το 1863 στο χωριό κατοικούσαν 40 οικογένειες, που είχαν μειωθεί σε 37 το 1874. Το ίδιο έτος υπήρχαν μόλις 44 σπίτια και υπαγόταν στη δημαρχία (κόλι) Κονδιά.

Οι Πισπεραγ’νοί έστελναν έναν αντιπρόσωπο στην παλλημνιακή επαρχιακή συνέλευση. Εκτός από την κτηνοτροφία και τη γεωργία οι κάτοικοι ασχολούνταν επίσης με την αλιεία και τη ναυτιλία. Το 1875 αναφέρονται και ιδιοκτήτες ιστιοφόρων, όπως ο Διαμαντής.
Ο ναός
Ο ναός του Αγ. Ιωάννου.

Ο ναός του χωριού, του Αγ. Ιωάννου Προδρόμου, εορτάζει στις 24 Ιουνίου. Είναι ρυθμού βασιλικής και φέρει αξιόλογο σκαλιστό τέμπλο. Όπως αναφέρει σχετική επιγραφή, κτίστηκε το 1862 "υπό Ιωάννου Δημητρίου εις μνήμην της μητρός του Ελισάβετ του Καρλή, επιστασία του γαμβρού των Νικολάου Τζηρου".

Ο Ιωάννης Δημητρίου ήταν βιομήχανος και έμπορος βαμβακιού στην Αίγυπτο. Ήταν συλλέκτης αιγυπτιακών αρχαιοτήτων, τις οποίες δώρισε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και 10.000 πτολεμαϊκών νομισμάτων, τα οποία παρέδωσε στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών το 1892. Θεωρείται από τους μεγάλους ευεργέτες της Λήμνου.

Ο Νικόλαος Τζήρος ή Τζηρός ήταν από τον Κοντιά, μέλος οικογένειας εμπόρων και εφοπλιστών εγκατεστημένων στην Αλεξάνδρεια και στο Μάντσεστερ.
20ος αιώνας
Το ηρώο πεσόντων.

Στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου κοντά το χωριό, στη θέση Μελάγγια, στρατοπέδευσαν συμμαχικά στρατεύματα που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις της Καλλίπολης. Δημιούργησαν καταυλισμό, με νοσοκομείο, υδραγωγείο και άλλες εγκαταστάσεις, κατάλοιπα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα. Οι συναλλαγές με τα στρατεύματα πρόσφεραν μια προσωρινή οικονομική άνθηση στο χωριό.

Το 1918-21 εκατοντάδες Ρώσοι εμιγκρέδες και στρατιωτικοί φιλοξενήθηκαν στην περιοχή μεταξύ Πεδινού και Πορτιανού. Πουλούσαν τα υπάρχοντά τους για να επιβιώσουν, ζούσαν σε άθλιες συνθήκες και τελικά 292 άτομα πέθαναν από επιδημία το 1920-21. Είναι θαμμένοι στο ρώσικο-κοζάκικο νεκροταφείο κοντά στην ακτή.

Επειδή δεν είχε πολύ πληθυσμό, το Πεσπέραγο εντάχθηκε αρχικά (1918-19) στη κοινότητα Πορτιανού ως οικισμός. Το 1919 συγκροτήθηκε η κοινότητα Πεσπεράγου, της οποίας κατά περιόδους αποτέλεσαν ξεχωριστούς οικισμούς:

Το μετόχι Αλεξόπυργος (1920-28).
Το Ακρωτήριον (1920-28), όπου από το 1918 είχαν εγκατασταθεί Ρώσοι εμιγκρέδες.
Ο προσφυγικός οικισμός Νέα Κούταλη (1928-47), που δημιουργήθηκε στην περιοχή Αγία Μαρίνα.

Ο πληθυσμός του χωριού άρχισε να αυξάνεται. Το 1928 είχε 230 κατοίκους και το 1938 είχε 60 σπίτια και 300 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με τις καλλιέργειες σιτηρών και βαμβακιού. Έγιναν έργα ύδρευσης και οδοποιίας, δεντροφυτεύσεις, δίνοντας στο χωριό μια πολύ όμορφη όψη, με τη βοήθεια και των άφθονων νερών που διαθέτει.

Το 1950 κτίστηκε η υπόστεγη κρήνη στην πλατεία από τους Χαράλαμπο Καλιούρη και Δημήτριο Τσιπέλια. Όμως, η μετανάστευση έπληξε και αυτό το χωριό. Το 1961 είχε 179 κατοίκους.
Το σχολείο

Το 1919 ιδρύθηκε το σχολείο του χωριού και το 1924 στεγάστηκε σε διδακτήριο που κτίστηκε με δαπάνη του αιγυπτιώτη Ευστράτιου Καλογερά. Λειτούργησε ως μονοθέσιο ως το 1973 που συγχωνεύτηκε με της Νέας Κούταλης.

Μακροχρόνια υπηρεσία στο σχολείο του Πεδινού πρόσφεραν οι εκπαιδευτικοί: Εμμανουήλ Ιωαννίδης (1920-31) και Βασίλειος Κουρνιώτης (1954-70).
Η μετονομασία και ο σεισμός

Το 1955 προτάθηκαν πολλές μετονομασίες οικισμών, των οποίων τα ονόματα θεωρήθηκαν κακόηχα ή ξενικής προέλευσης. Μεταξύ αυτών προτάθηκε και η μετονομασία του Πεσπέραγου σε Πεδινό, λόγω της πεδινής έκτασης που είναι κτισμένο. Το παλιό όνομα θεωρήθηκε τότε τουρκογενές, κάτι που δεν ισχύει όπως γνωρίζουμε σήμερα. Η μετονομασία ολοκληρώθηκε επίσημα το 1956.

Το 1968 ένας καταστροφικός σεισμός μετέτρεψε τα περισσότερα σπίτια σε ερείπια. Οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν, με αποτέλεσμα το 1971 να απογραφούν μόλις 24 άτομα! Αποφασίστηκε το χωριό να χτιστεί σε νέα θέση. Το νέο χωριό ονομάστηκε Νέο Πεδινό κα το αρχικό σταδιακά καθιερώθηκε να αποκαλείται Παλαιό Πεδινό.
Σημερινή εικόνα

Τα τελευταία χρόνια πολλοί επιστρέφουν στο παλιό χωριό και επισκευάζουν τα πατρικά τους σπίτια για θερινές κατοικίες. Στο Παλιό Πεδινό έχει παραμείνει αναλλοίωτος ο γραφικός χαρακτήρας του. Τα καλντερίμια, η λιθόστρωτη πλατεία, τα πέτρινα αρχοντικά με τα λιθανάγλυφα διακοσμητικά μοτίβα, ο ναός του Αγ. Ιωάννου προσελκύουν πολλούς περιηγητές. Εκτός από κατοικίες, υπάρχουν ταβέρνες και το παλιό οινοποιείο του Ι. Κρεμμύδα (από το 1935).

Το μεγάλο ραντεβού κάθε καλοκαίρι δίνεται στη γιορτή του Σωτήρος, όταν εορτάζει το καθολικό του Αλεξόπυργου. Εκτός από τις τελετές στη μονή, τη μέρα αυτή ο Σύλλογος των εν Αττική Πεδινιωτών διοργανώνει πανηγύρι στην πλατεία του παλιού χωριού.

Βιβλιογραφία

Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου Βασιλική, «Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας)», Θεσσαλονίκη 1986.
Cdrom Επαρχείου Λήμνου: "Λήμνος αγαπημένη".
Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.
"ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά", εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.

Δημοτική Ενότητα Νέας Κούταλης
Τοπική Κοινότητα Αγκαρυώνων
Αγκαρυώνες, οι
Τοπική Κοινότητα Καλλιθέας
Καλλιθέα, η
Τοπική Κοινότητα Κοντιά
Κοντιάς, ο
Τοπική Κοινότητα Λιβαδοχωρίου
Λιβαδοχώρι, το
Πολιόχνη, η
Τοπική Κοινότητα Νέας Κούταλης
Νέα Κούταλη, η
Τοπική Κοινότητα Πεδινού
Αλογονήσιο, το (νησίς)
Βουνάρια, τα
Νέο Πεδινό, το
Πεδινόν, το
Τοπική Κοινότητα Πορτιανού
Πορτιανόν, το
Τοπική Κοινότητα Τσιμανδρίων
Καστριά, τα (νησίς)
Κόμπιον, το (νησίς)
Τσιμάνδρια, τα

Δήμος Λήμνου (Καλλικράτης)

----

Πεδινό Καρδίτσας
Πεδινό Κιλκίς
Πεδινό Λέσβου
Πεδινό Λήμνου
Πεδινό Μεσσηνίας
Πεδινό Φλώρινας

Νομός Λέσβου : Δήμος, Κοινότητα

Αγίου Ευστρατίου

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λέσβου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Παλαιό Πεδινό Λήμνου

.