Το Λιβαδοχώρι είναι χωριό της Λήμνου, έδρα του ομώνυμου τοπικού διαμερίσματος του Δήμου Ν. Κούταλης.

Θέση – Όνομα

Το Λιβαδοχώρι βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο του νησιού, ακριβώς στη θέση όπου διασταυρώνονται οι δρόμοι που έρχονται από τη Μύρινα και από τον Κοντιά κι οδηγούν προς την ανατολική Λήμνο.

Είναι προφανές, πως το όνομά του προήλθε από την εκτεταμένη πεδιάδα η οποία το περιβάλλει, ένα μέρος της οποίας ανήκει στο κοινοτικό κτήμα "Μητρόπολις" του Παλλημνιακού Σχολικού Ταμείου.

Με το όνομα Λιβαδοχώριον ή Λιβατοχώριον αναφέρεται από το 1355 σε έγγραφα της Mονής Φιλοθέου του Άθω. Έκτοτε, η παρουσία του χωριού είναι τακτική σε χάρτες ή κείμενα περιηγητών, με την ονομασία Livadochorio, γεγονός που υποδηλώνει ότι στη διάρκεια των αιώνων που μεσολάβησαν συνέχισε να υπάρχει με το ίδιο όνομα. Αναφέρεται: το 1418 σε χάρτη του Buondelmonti, το 1548 σε κείμενο του Belon, το 1554 σε ξυλογραφία του Thevet, το 1695 από τον Coronelli, το 1785 στο χάρτη του Choiseul-Gouffier και το 1858 από τον Conze.

Τουρκοκρατία

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν κεφαλοχώρι κι εθεωρείτο ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Λήμνου. Εκτός από Έλληνες στο χωριό ζούσαν και Οθωμανοί αγάδες που επόπτευαν τις αγροτικές περιουσίες τους. Το 1548, που το επισκέφθηκε ο Belon ήταν οχυρωμένο κι αποτελούσε την έδρα του βοεβόδα του νησιού, ο οποίος τον προσκάλεσε σε γεύμα μαζί με Οθωμανούς κι Έλληνες κατοίκους της περιοχής, με τους οποίους είχε αρμονικές σχέσεις.

Δεν είναι γνωστό αν το χωριό βρισκόταν στη σημερινή του θέση, διότι σύμφωνα με τοπική παράδοση παλιότερα ήταν χτισμένο δυτικότερα, ανάμεσα στα εξωκλήσια Άγ. Ιωάννης και Άγ. Βασίλειος, ώσπου κάποια επιδημία ανάγκασε τους κατοίκους να μετακινηθούν στη σημερινή θέση. Το 1740 ο Le Quien το αναφέρει ως κωμόπολη.

Είναι γνωστό, πως από το Λιβαδοχώρι κατάγονταν οι αγωνιστές του εικοσιένα Παντελής Μαρινάκης και Αποστόλης Λήμνιος, οι οποίοι το 1824 και 1825 αγωνίστηκαν στην εκστρατεία Αρκαδιάς-Νιόκαστρου υπό τις διαταγές του Βάσου Μαυροβουνιώτη.

Το 1858 το επισκέφθηκε ο Γερμανός αρχαιολόγος Conze, ο οποίος παρατήρησε ότι ήταν ένα μεγάλο χωριό αλλά μισογκρεμισμένο. Γράφει χαρακτηριστικά, ότι σε όλο το χωριό βρήκε μόνο ένα περιποιημένο περιβόλι! Είναι η εποχή που οι Έλληνες πλοιοκτήτες και μετανάστες είχαν αρχίσει να εξαγοράζουν τις οθωμανικές περιουσίες και οι Οθωμανοί μεγαλοκτηματίες είχαν αρχίσει να εγκαθίστανται στην πρωτεύουσα Κάστρο αφήνοντας έρημα τα σπίτια τους στο χωριό.

Από τα κοινοτικά αρχεία γνωρίζουμε πως το 1854 ήταν συγκροτημένος οικισμός με ιερέα ονόματι Αντώνιο. Το 1856 είχε 63 στρατεύσιμους άνδρες, οι οποίοι πλήρωσαν 989 γρόσια για να αποφύγουν τη στράτευση. Στο χωριό κατοικούσαν 45 οικογένειες χριστιανών το 1863 και 55 το 1874. Το ίδιο έτος υπήρχαν 59 σπίτια. Το χωριό υπαγόταν στη δημαρχία (κόλι) Κοντιά κι οι κάτοικοι έστελναν έναν αντιπρόσωπο στην παλλημνιακή επαρχιακή συνέλευση.

Ο ναός

Ο ναός της Αγίας Μαρίνας κτίστηκε εκ βάθρων το 1894 στη θέση παλαιότερου. Αποπερατώθηκε το 1905 «συνδρομής των κατοίκων», όπως αναφέρει σχετική επιγραφή. Έχει απλή κατασκευή, ρυθμού βασιλικής με δίρριχτη στέγη και ξεχωριστό καμπαναριό. Το 1912 αγιογραφήθηκε από το Γρηγόριο Παπαμαλή.

Το σχολείο

Σχολείο στο χωριό άργησε να ιδρυθεί αφού τους μαθητές εξυπηρετούσε το σχολείο που είχε ιδρύσει ο Δούκας Παλαιολόγος στο κοντινό Σαρπί από το 1868.

Τελικά, το 1894 ιδρύθηκε μονοτάξιο σχολείο (νηπιαγωγείο) με πρώτη δασκάλα την Ηλιοφωτίστη Παντελή-Κακιάδου (1894-1901), το οποίο ως το 1910 στεγαζόταν σε διάφορα οικήματα, όπως: καφενείο, γυναικωνίτης, κελιά ναού κλπ.

Το 1910 κτίστηκε διδακτήριο με δαπάνη των Αιγυπτιωτών Σαράντη και Παλαιολόγου από τον Κορνό και το σχολείο έγινε κοινοτικό. Το 1918 ιδρύθηκε μονοθέσιο δημοτικό, το οποίο αναβαθμίστηκε σε διθέσιο από το 1927 ως το 1970, οπότε έγινε πάλι μονοθέσιο. Λειτούργησε ως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 που έκλεισε λόγω έλλειψης μαθητών.

Στο σχολείο του χωριού δίδαξαν μεταξύ άλλων οι δάσκαλοι: Κομνηνός Αχιλαδέλλης (1914-22), Γεώργιος Καραγιάννης (1932-39), Μαρία Αντωνάκη (1933-45), Χαράλαμπος Βαφέας (1939-63), Σπύρος Μουστάκας (ντόπιος, 1941, 1950-63), Στέλλα Κωνσταντίνου (1947-70), Φάνη Μουστάκα κ.ά.

Μεσοπόλεμος

Το 1918 το Λιβαδοχώρι αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα, στην οποία εντάχθηκαν για λίγα χρόνια και οι οικισμοί Στρατί (ως το 1928 που καταργήθηκε) και Κουρούνι (ως το 1940 που εντάχθηκε στην κοινότητα Λέρων).

Στα χρόνια του μεσοπολέμου το χωριό γνώρισε μια μικρή ανάπτυξη. Το 1922 φτιάχτηκε υδραγωγείο και βρύση με δαπάνη 200.000 δρχ. των αδερφών Νικόλαου και Κομνηνού Χαλαμανδάρη και «συνδρομή Λιβαδοχωριτών Αμερικής και Αιγύπτου και προσωπική κατοίκων» σύμφωνα με τη σχετική επιγραφή.

Το 1928 είχε 516 κατοίκους, μεταξύ των οποίων ήταν αρκετοί πρόσφυγες, απασχολούμενους κυρίως στη γεωργία και στην κτηνοτροφία. Στις γύρω εύφορες πεδιάδες υπήρχαν μεγάλα αγροκτήματα και λιβάδια και το 1938 αναφέρεται παραγωγή 480.000 τόνων σιτηρών και 30.000 τόνων βαμβακιού. Λειτουργούσαν ένα εργοστάσιο αλευροποιίας και ένα εκκοκκιστήριο βάμβακος.

Το σχολείο ήταν διθέσιο και φοιτούσαν 46 αγόρια και 54 κορίτσια. Από το 1929 είχε εγκατασταθεί στο χωριό ο ιατρός Ευάγγελος Κομνηνός, ντόπιος στην καταγωγή αλλά γεννημένος στην Καλλιόπη, ο οποίος είχε σπουδάσει στην Αθήνα και το Παρίσι.

Επίσης, το καλοκαίρι του 1931 αναφέρεται η ισχυρή ποδοσφαιρική ομάδα «Ολύμπια Λιβαδοχωρίου», η οποία πέτυχε δυο σημαντικές νίκες εκτός έδρας επί του «Θριάμβου Πορτιανού» με 3-0 και του «Κεραυνού Ατσικής» με 3-2 με επικεφαλής τους Λαμπαδάριο, Σταυρινό και Δανδούδη.

Μεταπολεμική περίοδος

Μεταπολεμικά το χωριό συρρικνώθηκε δραματικά λόγω της μετανάστευσης. Ενώ είχε 604 κατοίκους το 1951, το 1981 είχαν απομείνει μόλις 266, από τους οποίους οι 63 ήταν κάτοικοι του γειτονικού οικισμού Πολιόχνη, ο οποίος έκτοτε καταγράφεται ως ξεχωριστός οικισμός. Το 2001, μαζί με την Πολιόχνη, στο Λιβαδοχώρι απογράφηκαν 474 άτομα ένδειξη κάποιας πληθυσμιακής ανάκαμψης.

Παρά τη λειψανδρία, το χωριό εξακολουθεί να αποτελεί συγκοινωνιακό κόμβο, έχει βενζινάδικο, κέντρα διασκέδασης και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Παράλληλα, διατηρεί τη γραφικότητά του με τους λιθόστρωτους δρόμους, τα πετρόχτιστα σπίτια και την όμορφη πλατεία. Από το 1989 λειτουργεί το Γυμνάσιο Λιβαδοχωρίου, το οποίο εξυπηρετεί τους μαθητές της κεντρικής Λήμνου.

Πηγές

* Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου Βασιλική, «Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας)», Θεσσαλονίκη 1986.

* Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.

Δημοτική Ενότητα Νέας Κούταλης
Τοπική Κοινότητα Αγκαρυώνων
Αγκαρυώνες, οι
Τοπική Κοινότητα Καλλιθέας
Καλλιθέα, η
Τοπική Κοινότητα Κοντιά
Κοντιάς, ο
Τοπική Κοινότητα Λιβαδοχωρίου
Λιβαδοχώρι, το
Πολιόχνη, η
Τοπική Κοινότητα Νέας Κούταλης
Νέα Κούταλη, η
Τοπική Κοινότητα Πεδινού
Αλογονήσιο, το (νησίς)
Βουνάρια, τα
Νέο Πεδινό, το
Πεδινόν, το
Τοπική Κοινότητα Πορτιανού
Πορτιανόν, το
Τοπική Κοινότητα Τσιμανδρίων
Καστριά, τα (νησίς)
Κόμπιον, το (νησίς)
Τσιμάνδρια, τα

Νομός Λέσβου : Δήμος, Κοινότητα Μυτιλήνης | Αγίας Παρασκευής | Αγιάσου | Ατσικής | Γέρας | Ερεσού-Αντίσσης | Ευεργέτουλα | Καλλονής | Λουτροπόλεως Θερμής | Μανταμάδου | Μήθυμνας | Μούδρου | Μύρινας | Νέας Κούταλης | Πέτρας | Πλωμαρίου | Πολιχνίτου Αγίου Ευστρατίου Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λέσβου