Το Μεταλλικό είναι οικισμός του δήμου Κιλκίς του ομώνυμου νομού. Είναι κτισμένος σε απόσταση 3 χιλιομέτρων δυτικά της πρωτεύουσας του νομού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο πληθυσμός του Μεταλλικού ανέρχεται στους 386 κατοίκους[1]. Στη θέση του χωριού βρισκόταν κατά την αρχαιότητα η πόλη Βραγύλαι, ενώ κατά την τουρκοκρατία έφερε την ονομασία Γιάννες ή Ένες.

View Larger Map

Ιστορικά στοιχεία

Στο σημείο του σύγχρονου οικισμού υπάρχουν τα ερείπια της αρχαίας πόλης "Βραγύλαι". Η ιστορική του συνέχεια επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξή του κατά την εποχή του Βυζαντίου. Τον 15ο αιώνα παραμένει ένα χριστιανικό χωριό (90%) παρόλο που τα γύρω χωριά έχουν μετατραπεί σε απόλυτα μουσουλμανικά, με μετεγκατάσταση μουσουλμάνων Γιουρούκων. Επίσης, έχει διατηρήσει τις Βυζαντινές οικογένειες, όπως μαρτυρεί και το επίθετο του τοπικού γαιοκτήμονα (Χασάν Μανασής), ο οποίος ήταν εξισλαμισμένος Βυζαντινός γαιοκτήμονας.[3] Το χωριό ήταν γνωστό με την ονομασία Ένες ή Γιάννες. Παρά την ίδρυση της Βουλγαρικής εξαρχίας το 1870 οι κάτοικοι των Ένων παρέμειναν πιστοί στο πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Το 1879 με την εγκατάσταση του Βούλγαρου ουνίτη επισκόπου στο Κιλκίς, Νείλου Ισβόρωφ, οι κάτοικοι του χωριού ασπάστηκαν την Ουνία. Το 1884, πολλοί Ενίτες προσχώρησαν στη Βουλγαρική εκκλησία. Σημαντική ήταν η προσφορά της οικογένειας Χατζηλαζάρου κατά το Μακεδονικό Αγώνα. Η οικογένεια Χατζηλαζάρου διατηρούσε μεγάλο κτήμα στο Μεταλλικό, του οποίου τη σοδειά διέθετε για τη χρηματοδότηση του αγώνα. Το κτήμα αποτέλεσε και καταφύγιο των Μακεδονομάχων στην περιοχή[4]. Μετά την συνθήκη του Νεϊγύ, το 1919, και το Πρωτόκολλο Πολίτη-Καλφώφ του 1924 πολλοί κάτοικοι αποχώρησαν στη Βουλγαρία.[5]

Αγιογραφία του Αγίου Γεωργίου στο ναό του Μεταλλικού, από τον αγιογράφο Ζωσιμά

Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, ενσωματώθηκε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν σε αυτό πρόσφυγες από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και άλλες περιοχές της Μακεδονίας (1928, πληθυσμός 407 κατοίκων[6]). Οι κάτοικοί του περιλαμβάνουν εκτός από τους γηγενείς Μακεδόνες και λίγους Σαρακατσάνους, Πόντιους που αποτελούν και την πλειοψηφία και είναι πρόσφυγες από την περιοχή του Καυκάσου και συγκεκριμένα από το χωριό Βεζίνκιοϊ[7] (Vezin Köyü), σήμερα Ολτσουλού (Olculu) σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από την πόλη του Καρς και σε υψόμετρο 1900 μέτρα. Στο χωριό αυτό μετακινήθηκαν το 1878-1882 από διάφορα χωριά του Πόντου όπως Άλμη, Βαρενού, Τσιάγλ, Ίμερα, Κανάκ, Μοναστήρ, Κάν, Άρδασσα, Τεμιρτζήκιοϊ περιοχής Αργυρούπολης Πόντου, Ματσούκα, Τραπεζούντα, Τοκάτη, Νικόπολη και Χεροίανα αλλά και από περιοχή Σιπιάκ Τιφλίδας.

Ανήκε στην κοινότητα Αρμουτσής (στην συνέχεια μετονομασθείσα σε κοινότητα Μεγάλης Βρύσης) και η μετονομασία του σε Μεταλλικό έγινε τον Αύγουστο του 1926.[8] Το 1994 αποσπάστηκε από την κοινότητα Μεγάλης Βρύσης στον Δήμο Κιλκίς. Ανοικοδομήθηκε μετά το Β' Παγκόσμιο και τον Εμφύλιο Πόλεμο, ενώ πολλοί κάτοικοι μετανάστευσαν στο εξωτερικό.

Σήμερα

Σήμερα, στο χωριό Μεταλλικό κατοικούν και λίγες οικογένειες Σαρακατσαναίων. Στην τελευταία απογραφή του 2001, το χωριό είχε 371 κατοίκους, ενώ το 1991 412 κατοίκους. To 70% των κατοίκων είναι συνταξιούχοι. Ασχολούνται με αγροτικές εργασίες και την κτηνοτροφία, αλλά και στον τομέα υπηρεσιών λόγω της μικρής απόστασης από το Κιλκίς.

Αξιοθέατα

Το χωριό είναι γνωστό για το ξινό νερό (φυσικό μεταλλικό νερό),[9] εξ ου και η ονομασία του ως Μεταλλικό. Σε μικρή απόσταση από το χωριό βρίσκεται σιδηροδρομικός σταθμός με το ίδιο όνομα. Η μεταβυζαντινή εκκλησία του χωριού, ο Άγιος Γεώργιος, κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και αγιογραφήθηκε από την οικογένεια αγιογράφων Ζωσιμά από τη Χαλάστρα.[10] Στο χωριό, γίνεται πανήγυρις της εκκλησίας κατά την Πρωτομαγιά και όχι στη γιορτή του ομώνυμου αγίου.

Παραπομπές

«Μεταλλικό (το) Δήμου Κιλκίς Δημοτική Κοινότητα Κιλκίς. Κιλκίς – Μακεδονία». dhmos.gr. Δήμοι, πόλεις και χωριά Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
Πανδέκτης - Μετονομασίες χωριών
Παύλος Γεωργίου Τσαμαντουρίδης (2002). Το Βυζαντινό Κάστρο (Αβρέτ Χισάρ) Παλαιό Γυναικόκαστρο Κιλκίς. Κιλκίς: Μαχητής. σελίδες 21, 22. ISBN 960-8040-07-8.
["Χρήστου Ίντου: Κέντρα Οργάνωσης, Δράσης και Αντίστασης των Ελλήνων του Νομού Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα" Πρακτικά Συνεδρίου "100 Χρόνια από το θάνατο του Παύλου Μελά", Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ), Θεσσαλονίκη 2004]
Αθανάσιος Α. Αγγελόπουλος, Αι ξέναι Προπαγάνδαι εις την επαρχίαν Πολυανής κατά την περίοδον 1870 - 1912, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ), Θεσσαλονίκη 1973, ανατύπωση 1993, σελ. 103
«Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ), έτος 1928». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2012.
Συλλογικό, Λεωνίδας Ιασονίδης 1884 - 1959, Σωματείο «Παναγία Σουμελά», Θεσσαλονίκη 1983, σελ. 39.
ΦΕΚ 346/1926
«Δήμος Κιλκίς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2010.

Δήμος Κιλκίς, Μοναστηριακός τουρισμός[νεκρός σύνδεσμος]

Πηγές

Αλέκος Ιωαννίδης, "Βεζίν-Κιοΐ Μεταλλικό", Εκδόσεις Μαχητής-ΕΠΕ, Μάρτιος 2009
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κιλκίς - "Περιδιαβάζοντας στο νομό μας", Μεταλλικό

Νομός Κιλκίς : Δήμος, Κοινότητα Κιλκίς | Αξιούπολης | Γαλλικού | Γουμένισσας | Δοϊράνης | Ευρωπού | Κρουσσών | Μουριών | Πικρολίμνης | Πολυκάστρου | Χέρσου Λιβαδίων Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Κιλκίς