.
Περιφέρεια : Ηπείρου
Νομός : Άρτας
-- Δήμος Φιλοθέης --
Ο Καλόβατος είναι ένα χωριό του Δήμου Αρταίων με 584 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011),[1] στον κάμπο της Άρτας και απέχει από την πόλη περίπου 7 χιλιόμετρα.
Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, ο Καλόβατος υπήρξε μέχρι το τέλος του 2010, δημοτικό διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Φιλοθέης με έδρα τις Χαλκιάδες. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, ο Καλόβατος εντάχθηκε στο Δήμο Αρταίων.[2] Ο Καλόβατος μαζί με τον οικισμό Κακόβατος αποτελούν την τοπική κοινότητα Καλοβάτου με συνολικό πληθυσμό 642 κατοίκους.
Ιστορία
19ος αιώνας
Η παλαιότερη ονομασία του Καλοβάτου ήταν Πλήσκα ή Μπλήσκα. Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του χωριού είναι τα αρχεία της Βενετίας, [3] στα οποία μας γίνεται γνωστό ότι το έτος 1697, ο Καλόβατος μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλε φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών. Με βάση την εργασία του Κων. Διαμαντή με τίτλο «Η Άρτα και τα περίχωρα αυτής κατά τους χρόνους της επανάστασης», ο Καλόβατος ήταν ένας οικισμός με 35 οικογένειες την περίοδο που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821.[4]
Επιγραφή του 1855 με την παλαιά ονομασία του χωριού Μπλήσκα.
Η έκθεση του Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτας, το 1877, μας πληροφορεί ότι στον Καλόβατο κατοικούσαν 25 οικογένειες και το χωριό αποτελούσε ιδιοκτησία του Τζελάλ Μπέη και του Ζουλεικάρ Εφένδη.[5]
Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στον Καλόβατο και ο ίδιος τοποθετεί την ίδρυση του χωριού περίπου το 1840 με 1844. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, την εποχή της επίσκεψης του Μητροπολίτη Άρτας, στο χωριό διέμεναν περίπου 25 οικογένειες και εκκλησιάζονταν στο ναό της Αγίας Παρασκευής, στον οποίο ιερουργούσαν 2 ιερείς. Ο Μητροπολίτης Άρτας αναφέρει επίσης ότι στο χωριό υπήρχε σχολείο όπου δίδασκε ένας δάσκαλος και φοιτούσαν 20 μαθητές, οι οποίοι μελετούσαν γεωγραφία, ιστορία, αριθμητική και θρησκευτικά. Ο Σεραφείμ Ξενόπουλος μας πληροφορεί επίσης ότι οι κάτοικοι του χωριού καλλιεργούσαν τις αγροτικές εκτάσεις που βρισκόταν κοντά στον Κακόβατο.[6]
Εξίσου σημαντική πηγή, είναι η Οθωμανική απογραφή του 1895 (Σαλναμές Ιωαννίνων για το οικονομικό έτος 1311[1895], έκδοση έβδομη).[7] Σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό νόμο, που ίσχυε από το 1864, η πρωτογενής διαίρεση της αυτοκρατορίας ήταν το βιλαέτι («νομαρχία» ή «γενική διοίκηση»). Κάθε βιλαέτι χωριζόταν σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Σύμφωνα με αυτή την απογραφή, το χωριό ανήκε στον Καζά Λούρου, ο οποίος βρισκόταν στο σαντζάκι Πρεβέζης, το οποίο με τη σειρά του, ανήκε στο βιλαέτι Ιωαννίνων. Με βάση λοιπόν αυτή την απογραφή, στον Καλόβατο κατοικούσαν 22 οικογένειες (χανέδες) με συνολικό πληθυσμό 103 άτομα (52 άνδρες, 51 γυναίκες). Το 1910, η Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης δημοσιοποιεί τα στοιχεία της απογραφής που πραγματοποίησε το ίδιο έτος σε όλη την εκκλησιαστική περιφέρεια και μας πληροφορεί ότι ο Καλόβατος υπαγόταν στο τμήμα Λούρου και στο χωριό κατοικούσαν 164 άτομα.[8]
Κατά τη διάρκεια του ατυχή Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, το χωριό απελευθερώθηκε προσωρινά. Όπως αναφέρεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», ο Ελληνικός στρατός μέχρι το βράδυ της 23ης Απριλίου 1897 είχε ελευθερώσει τα χωριά Μύτικα, Γαβριά, Ψαθοτόπι, Κεραμάτες, Ανέζα, Καλογερικό, Βίγλα, Ράχη, Καλόβατος, Πλησιοί, Κιρκιζάτες, Στρογγυλή, Ζαβάκα, Καλομόδια, Αγία Παρασκευή, Κωστακιοί, Ακροποταμιά, Νεοχώρι, Ανθότοπος, Χαλκιάδες, Ρόκκα, Άγιος Σπυρίδωνας, Ελευθεροχώρι, Καμπή και την πόλη της Φιλιππιάδας.[9]. Τελικά με την μεσολάβηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων και της Ρωσίας, στις 20 Σεπτεμβρίου οι εχθροπραξίες σταμάτησαν και υπογράφηκε ειρήνη.
Ο Καλόβατος απελευθερώθηκε οριστικά το 1912 μαζί με τον υπόλοιπο κάμπο. Πιθανολογείται ότι η απελευθέρωση έλαβε χώρα, το διάστημα ανάμεσα στις 6 και 9 Οκτωβρίου 1912. Τις επόμενες 2 ημέρες, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε και οχύρωσε τα γύρω χωριά Πλησιούς, Ρόκκα, Χαλκιάδες.[10]
Β΄Παγκόσμιος πόλεμος
Κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου, χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες έχασαν την ζωή τους. Ανάμεσα σε αυτούς υπήρξαν και δύο κάτοικοι του Καλοβάτου. Ο Κίτσος Χρήστος του Δημητρίου, ο οποίος γεννήθηκε το 1914, υπήρξε στρατιώτης του 40ου Συν.Ευζώνων και σκοτώθηκε στο ύψωμα Κτισμάτων Πωγωνίου, στις 21 Νοεμβρίου 1940 και ο Ρίζος Αλέξανδρος του Χρήστου, ο οποίος γεννήθηκε το 1919, υπήρξε στρατιώτης στο 3ο Συν.Ιππικού και σκοτώθηκε στο Μάζι Κόνιτσας, στις 18 Νοεμβρίου 1940. [11]
Διοικητικές μεταβολές
Το 1927 με το ΦΕΚ 206Α-28/9/1927 η κοινότητα Μπλίσκας μετονομάστηκε σε κοινότητα Καλοβάτου. Την 16η Μαίου 1928 η κοινότητα μεταφέρθηκε διοικητικά από το τμήμα υποδιοικήσεως Φιλιππιάδος στην Επαρχία Άρτης και Τζουμέρκων του νομού Άρτας. Το 1961 λαμβάνει χώρα η αναγνώριση του οικισμού Κακόβατος Άρτας και η προσάρτηση του στην κοινότητα Καλοβάτου. Το 1997 με το ΦΕΚ 244Α-4/12/1997 η κοινότητα καταργείται και ενώνεται με τον Δήμο Φιλοθέης. Η νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, το οποίο δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 87/τ.Α'/2010, είχε ως αποτέλεσμα ο Καλόβατος να ενταχθεί στο Δήμο Αρταίων.[12]
Παραγωγή και Απασχόληση
Οι κάτοικοι έχουν ως κύρια ασχολία την κτηνοτροφία και τη γεωργία με κύριες καλλιέργειες: πορτοκάλι, μανταρίνι, ακτινίδιο, καλαμπόκι, τριφύλλι.
Τοποθεσία και Πρόσβαση
Ο Καλόβατος γειτνιάζει με άλλα χωριά όπως η Ράχη, οι Κιρκιζάτες, οι Πλησιοί, οι Κωστακιοί, η Γαβριά και απέχει ελάχιστα χιλιόμετρα από τις εγκαταστάσεις των σχολών τεχνολογίας-γεωπονίας του ΤΕΙ Ηπείρου. [13] Συνδέεται οδικώς με την Άρτα μέσω της Επαρχιακής οδού Άρτας–Κορωνησίας. Το χωριό εξυπηρετεί η γραμμή Άρτα-Βίγλα, του Αστικού ΚΤΕΛ Άρτας.[14]
Κοινοτικές δομές, εκπαίδευση και πολιτισμός
Πανοραμική εικόνα του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής.
Το χωριό διαθέτει νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο τα οποία βρίσκονται κοντά στην κεντρική πλατεία και στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής.[15] Ο ενοριακός ναός του Καλοβάτου, βρίσκεται κοντά στην είσοδο του χωριού και πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων, μονόχωρο, δρομικό ναό με νεωτερικό χαγιάτι στα νότια και εμφανίζει περιμετρικό μανδρότοιχο. Ο ναός κατασκευάστηκε το 1864 και ακολούθησαν επισκευές το 1888 ενώ το κωδωνοστάσιο χρονολογείται στα τέλη του 19ου ή στις αρχές του 20ού αιώνα. Το 1997 με υπουργική απόφαση ο ναός, το κωδωνοστάσιο και ο μανδρότοιχος χαρακτηρίστηκαν ως μνημεία τα οποία χρήζουν ειδικής κρατικής προστασίας. [16] Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στην Αγία Παρασκευή [17] και εορτάζει στις 26 Ιουλίου. Πίσω από τον Ιερό ναό βρίσκεται το κοιμητήριο του χωριού. Ο Καλόβατος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης.
Αθλητισμός
Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού είναι ο Ολυμπιακός Καλοβάτου.[18]
Παραπομπές
Ελληνική Στατιστική Αρχή (2012) Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας ΦΕΚ 3465/Β΄/28 Δεκεμβρίου 2012 (pdf)
Διοικητική διαίρεση Δήμου Αρταίων με το Σχέδιο Καλλικράτης
Η Άρτα στ' αρχεία της Βενετίας, περιοδικό “Σκουφάς” της Άρτας, τεύχη του 1955-56.
Η Αρτα και τα περίχωρα αυτής κατά τους χρόνους της επανάστασης, Περιοδικό Σκουφάς/ Ετος 5ον/ 1960 – Τοµος Β΄ σελ.266
Αρχεία Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτης – Πρεβέζης περιόδων 1858 – 1881
Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884).
Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο σαλναμέ του 1895,Μ.Κοκολάκης
Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι : χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820-1913), Μιχάλης Κοκολάκης,σελ.492 [1]
Ιστορία του Ελληνοτουρκικού πολέμου : από της ενάρξεως της τελευταίας Κρητικής επαναστάσεως μέχρι του πέρατος του πολέμου, γραφείσα επί τη βάσει των επισήμων εγγράφων και των ασφαλεστέρων πληροφοριών μετά πολλών εικόνων και τοπογραφικών χαρτών / Ηλία Ι. Οικονομοπούλου,1897, σελ.462.
Γενικόν Επιτελείον Στρατού: ο Ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913.Tόμοι Ά-΄Γ.
Αγώνες και νεκροί 1940-1945, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού.
Λεξικό διοικητικών μεταβολών Δήμων και Κοινοτήτων.
Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ πόλεων, χωριών, χωρών
Δρομολόγια Αστικού ΚΤΕΛ
Σχολεία Δ.Π.Ε Άρτας
Χαρακτηρισμός του Ιερού Ναού Αγίας Παρασκευής Καλοβάτου και των προσκτισμάτων του, ως μνημείων χρηζόντων ειδικής κρατικής προστασίας.
Ενορίες της Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης
Ομάδες Ε.Π.Σ Άρτας.[2]
---
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛΟΘΕΗΣ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνος |
| Άγιος Σπυρίδων, ο |
| Βαθύπεδο, το |
| Δοκίμια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Καλαμιάς |
| Καλαμιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Καλοβάτου |
| Κακόβατος, ο |
| Καλόβατος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κιρκιζατών |
| Κιρκιζάτες, οι |
| Πλησιοί, οι |
| Τοπική Κοινότητα Ρόκκας |
| Ρόκκα, η |
| Τοπική Κοινότητα Χαλκιάδων |
| Χαλκιάδες, οι |
|
Νομός Άρτας: Δήμος, Κοινότητα Αρταίων | Αγνάντων | Αθαμανίας | Αμβρακικού | Αράχθου | Βλαχέρνας | Γεωργίου Καραϊσκάκη | Ηράκλειας | Κομποτίου | Ξηροβουνίου | Πέτα | Τετραφυλίας | Φιλοθέης Θεοδωριάνων | Κομμένου | Μελισσουργών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Άρτας. |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
