.
Περιφέρεια : Ηπείρου
Νομός : Άρτας
Οι Χαλκιάδες είναι ένα χωριό του Δήμου Αρταίων με 1287 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), στον κάμπο της Άρτας και απέχει από την πόλη περίπου 4 χιλιόμετρα.[1]
Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, οι Χαλκιάδες υπήρξαν μέχρι το τέλος του 2010, έδρα του νεοσύστατου Δήμου Φιλοθέης. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, οι Χαλκιάδες εντάχθηκαν στο Δήμο Αρταίων.[2]
Ιστορία
Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του χωριού είναι τα αρχεία της Βενετίας, [3] στα οποία μας γίνεται γνωστό ότι το έτος 1697, οι Χαλκιάδες μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλαν φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών.
Σύμφωνα με το έργο του Σπυρίδωνος Αραβαντινού, «Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή», οι Χαλκιάδες υπήρξαν τσιφλίκι του πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος είχε στην κατοχή του το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου ενώ με βάση την εργασία του Κων.Διαμαντή με τίτλο «Η Άρτα και τα περίχωρα αυτής κατά τους χρόνους της επανάστασης», οι Χαλκιάδες ήταν ένας σημαντικός οικισμός. Το χωριό χωριζόταν σε 4 τμήματα: Χαλκιάδες Μπέη, Χαλκιάδες Πασά Γκίνου, Σουλιογιωργουσού και Σακελλαρίου και συνολικά κατοικούσαν 93 οικογένειες την περίοδο που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821.[4][5]
Ο Παναγιώτης Αραβαντινός στο έργο του «Χρονογραφία της Ηπείρου» μας ενημερώνει ότι, με βάση τον κατάλογο της απογραφής του 1845, τα τμήματα των Χαλκιάδων, από πλευρά ιδιοκτησίας, ήταν ιδιόκτητα. Στους Χαλκιάδες Μπέη κατοικούσαν 11 οικογένεις, στους Χαλκιάδες Πασά Γκίνου κατοικούσαν 13 οικογένειες, στους Σουλιογιωργουσούς κατοικούσαν 21 οικογένειες και στη Σακελλαρίου κατοικούσαν 13 οικογένειες.[6] Η έκθεση του Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτας, το 1877, μας πληροφορεί ότι στις Χαλκιάδες κατοικούσαν 6 χριστιανικές οικογένειες ενώ στους Σουλιογιωργουσούς 32 οικογένειες και αποτελούσαν ιδιοκτησία του Σακελλαρίου.[7]
Χαλκιάδες
Αναφορά στις Χαλκιάδες κάνει και ο Ιφικράτης Κοκκίδης στο έργο του «Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας» που εξέδωσε το ελληνικό Υπουργείο Στρατιωτικών (Αθήνα 1880) και μας δίνει την πληροφορία ότι στους Χαλκιάδες κατοικούσαν περίπου 960 άνθρωποι ενώ στους Σουλιογιωργουσούς κατοικούσαν 200 άνθρωποι. Ο Ι. Κοκκίδης μας ενημερώνει ότι η επαρχία Άρτας χωριζόταν σε 2 περιοχές: την περιοχή Άρτας και την περιοχή Πρεβέζης. Η περιοχή της Άρτας χωριζόταν με τη σειρά της σε 7 τμήματα: τμήμα Ποταμιάς, τμήμα Βρύσεως, τμήμα Ραδοβυζίου, τμήμα Τζουμέρκων, τμήμα Κάμπου, τμήμα Καρβασαρά και τμήμα Λάκκας. Οι Χαλκιάδες αποτελούσαν μέρος του τμήματος Κάμπου.[8]
Οι Χαλκιάδες και τα γειτονικά χωριά σε χάρτη του 1878.
Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στους Χαλκιάδες. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, την εποχή της επίσκεψης του Μητροπολίτη Άρτας, οι Χαλκιάδες αποτελούνταν από 5 ενορίες, οι οποίες ήταν οι Χαλκιάδες Μπέη, Χαλκιάδες Πασά Γκίνου, Σουλιογιωργουσού, Σακελλαρίου και Καλαμιά. Οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στον ιερό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, στον οποίο ιερουργούσαν 2 ή 3 ιερείς. Ο Μητροπολίτης Άρτας αναφέρει επίσης ότι στους Χαλκιάδες υπήρχε σχολείο όπου δίδασκε ένας δάσκαλος και φοιτούσαν 120 μαθητές.[9]
Εξίσου σημαντική πηγή, είναι η Οθωμανική απογραφή του 1895 (Σαλναμές Ιωαννίνων για το οικονομικό έτος 1311[1895], έκδοση έβδομη).[10] Σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό νόμο, που ίσχυε από το 1864, η πρωτογενής διαίρεση της αυτοκρατορίας ήταν το βιλαέτι («νομαρχία» ή «γενική διοίκηση»). Κάθε βιλαέτι χωριζόταν σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Σύμφωνά με αυτή την απογραφή, το χωριό ανήκε στον Καζά Λούρου, ο οποίος βρισκόταν στο σαντζάκι Πρεβέζης, το οποίο με τη σειρά του, ανήκε στο βιλαέτι Ιωαννίνων. Με βάση λοιπόν αυτή την απογραφή, στους Χαλκιάδες κατοικούσαν 62 οικογένειες (χανέδες) με συνολικό πληθυσμό 305 άτομα (159 άνδρες, 146 γυναίκες).
Κατά τη διάρκεια του ατυχή Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, το χωριό απελευθερώθηκε προσωρινά. Όπως αναφέρεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», ο Ελληνικός στρατός μέχρι το βράδυ της 23ης Απριλίου 1897 είχε ελευθερώσει τα χωριά Πλησιοί, Κιρκιζάτες, Γαβριά, Ψαθοτόπι, Μύτικας, Ανέζα, Καλογερικό, Βίγλα, Ράχη, Καλόβατος, Κεραμάτες, Στρογγυλή, Ζαβάκα, Καλομόδια, Αγία Παρασκευή, Κωστακίοι, Ακροποταμιά, , Νεοχώρι, Ανθότοπος, Χαλκιάδες, Ρόκκα, Άγιος Σπυρίδωνας, Ελευθεροχώρι, Καμπή και την πόλη της Φιλιππιάδας.[11]. Τελικά με την μεσολάβηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων και της Ρωσίας, στις 20 Σεπτεμβρίου οι εχθροπραξίες σταμάτησαν και υπογράφηκε ειρήνη.
Η οριστική απελευθέρωση του χωριού έλαβε χώρα το διάστημα ανάμεσα στις 6 και 9 Οκτωβρίου 1912, όπου τα πρώτα ελληνικά τάγματα, πέρασαν τη γέφυρα της Άρτας και στις 2 το μεσημέρι απώθησαν τους Τούρκους και εδραιώθηκαν στους Κωστακιούς και την περιοχή Μαρατιού. Τις επόμενες 2 ημέρες, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε και οχύρωσε το χωριό Πλησιούς μαζί με τα Ρόκκα και τις Χαλκιάδες.
Το 1910, η Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης δημοσιοποιεί τα στοιχεία της απογραφής που πραγματοποίησε το ίδιο έτος σε όλη την εκκλησιαστική περιφέρεια και μας πληροφορεί ότι οι Χαλκιάδες υπάγονταν στο τμήμα Λούρου και στο χωριό κατοικούσαν 427 άτομα.[12]
Τοποθεσία και πρόσβαση
Το χωριό γειτνιάζει με τα χώρια Καλαμιά, Κιρκιζάτες και Ρόκκα. [13] Συνδέεται οδικώς με την Άρτα μέσω της Εθνικής οδού Άντιρρίου–Ιωαννίνων. Το χωριό εξυπηρετεί η γραμμή Κομπότι-Φιλοθέη, του Αστικού ΚΤΕΛ Άρτας.[14]
Αθλητισμός
Οι ποδοσφαιρικές ομάδες του χωριού είναι ο ΑΟ Φιλοθέης και ο Αστέρας Φιλοθέης.[15]
Παραπομπές
Ελληνική Στατιστική Αρχή (2012) Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας ΦΕΚ 3465/Β΄/28 Δεκεμβρίου 2012 (pdf)
Διοικητική διαίρεση Δήμου Αρταίων με το Σχέδιο Καλλικράτης
Η Άρτα στ' αρχεία της Βενετίας, περιοδικό “Σκουφάς” της Άρτας, τεύχη του 1955-56.
Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή / Σπ. Π. Αραβαντινού. Συγγραφείσα επί τη βάσει ανεκδότου έργου του Παναγιώτου Αραβαντινού, 1895, σελ.601
Η Αρτα και τα περίχωρα αυτής κατα τους χρόνους της επανάστασης, Περιοδικό Σκουφάς/ Ετος 5ον/ 1960 – Τοµος Β΄ σελ.266
Χρονογραφία της Ηπείρου : των τε ομόρων ελληνικών και ιλλυρικών χωρών διατρέχουσα κατά σειράν τα εν αυταίς συμβάντα από του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. / Συντεταγμένη υπό Παναγιώτου Αραβαντινού, σελ.320, εκδ.1856.
Αρχεία Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτης – Πρεβέζης περιόδων 1858 – 1881
Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας / υπό του παρά τω Υπουργείω των Στρατιωτικών Επιτελικού Γραφείου, Ι.Κοκίδης, Αθήνα 1880.
Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884).
Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο σαλναμέ του 1895,Μ.Κοκολάκης
Ιστορία του Ελληνοτουρκικού πολέμου : από της ενάρξεως της τελευταίας Κρητικής επαναστάσεως μέχρι του πέρατος του πολέμου, γραφείσα επί τη βάσει των επισήμων εγγράφων και των ασφαλεστέρων πληροφοριών μετά πολλών εικόνων και τοπογραφικών χαρτών / Ηλία Ι. Οικονομοπούλου,1897, σελ.462.
Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι : χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820-1913), Μιχάλης Κοκολάκης,σελ.492 [1]
Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ πόλεων, χωριών, χωρών
Δρομολόγια Αστικού ΚΤΕΛ
Ομάδες Ε.Π.Σ Άρτας.[2]
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛΟΘΕΗΣ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνος |
| Άγιος Σπυρίδων, ο |
| Βαθύπεδο, το |
| Δοκίμια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Καλαμιάς |
| Καλαμιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Καλοβάτου |
| Κακόβατος, ο |
| Καλόβατος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κιρκιζατών |
| Κιρκιζάτες, οι |
| Πλησιοί, οι |
| Τοπική Κοινότητα Ρόκκας |
| Ρόκκα, η |
| Τοπική Κοινότητα Χαλκιάδων |
| Χαλκιάδες, οι |
|
Νομός Άρτας: Δήμος, Κοινότητα Αρταίων | Αγνάντων | Αθαμανίας | Αμβρακικού | Αράχθου | Βλαχέρνας | Γεωργίου Καραϊσκάκη | Ηράκλειας | Κομποτίου | Ξηροβουνίου | Πέτα | Τετραφυλίας | Φιλοθέης Θεοδωριάνων | Κομμένου | Μελισσουργών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Άρτας. |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
