Αρτεμισία Καλαμάτας

-

Στην εξαιρετικού κάλους διαδρομή Καλαμάτας - Σπάρτης, ξεκινώντας από την Καλαμάτα βορείως του Κάστρου (στο μηδέν), διασχίζουμε την Παναγίτσα, την Καλλιθέα, τα Μενινά και περνώντας δυτικά από το Κάτω Καρβέλι (Χανάκια) στον Άγιο Σώστη, αποχαιρετάμε την Μεσσηνιακή πεδιάδα και κατεβαίνοντας τις γανιές, περνάμε από το φαράγγι του Νέδοντα στα Διπόταμα. Προσπερνώντας την διακλάδωση η οποία προς τα δεξιά πηγαίνει προς τα χωριά του Κουτσαβά, Λαδά και Καρβέλι, ενώ απέναντι βλέπουμε τον βατό από αυτοκίνητο χωματόδρομο που οδηγεί προς τον αρχαιολογικό χώρο του Βόλιμου, και παρακάτω το καλτερίμι που οδηγεί στο ιστορικό μοναστήρι της Βελανιδιάς και στην Καλαμάτα, αντικρίζουμε την καταπράσινη κοιλάδα των χωριών της Αλαγονίας. Προσπερνάμε την διακλάδωση αριστερά μας προς την Νέδουσα και στην διαδρομή μεταξύ Λυκούριου (Αγιώργη) και Σιδεροβάγενου (Μαρδάτσι), αντικρίζουμε την Αρτεμισία με την εκκλησία, το σχολείο και τα συγκεντρωμένα σπίτια της στον λόφο της Υπαπαντής. Πριν φθάσουμε στο χωριό, σταματάμε κάτω από τα μεγάλα πλατάνια στην «Θεοτόκο» για λίγο νερό από την πλούσια και δροσερή βρύση. Αν είναι καλοκαίρι, βρέχουμε το πρόσωπό μας και το κεφάλι μας με το δροσερό νερό. Περνάμε από την οικογενειακή ταβέρνα «η Άρτεμις» και από το ξενοδοχείο «Βόλιμνος» και ακολουθούμε τον περιφερειακό δρόμο γύρω από το χωριό, όπου υπάρχει αριστερά μας η διακλάδωση προς την Αλαγονία και τις Πηγές και αμέσως μετά το καφενείο – παντοπωλείο Γιώργου & Χαρίκλειας Κάτσου. Περνώντας από την πλατεία, μπορούμε να περάσουμε αριστερά ή να παρκάρουμε δεξιά από το κηπάριο της πλατείας του χωριού, μπροστά από το καφενείο της «Χατζάκαινας», για έναν καφέ ή έναν περίπατο στα σοκάκια, περνώντας από το λιθάρι του Μπιλιουράκου μέχρι την Υπαπαντή ή ανατολικά της πλατείας προς την Παναγίτσα και τον Αγιοβασίλη μέχρι το Κάτω Καμάρι ή να κάνουμε μεγαλύτερες εξορμήσεις μέχρι τον Κοτσομύλη και τον μύλο του Κατσαβού, την Αγιαλούσα, την Λουσίνα, τον Μελέ και τις άλλες όμορφες τοποθεσίες του χωριού. Μετά από την Αρτεμισία, αφού δούμε δεξιά μας το Καμάρι, αξίζει μια μικρή στάση στην βαθύσκιοτη «Κούπιτσα» για φαγητό ή καφέ ή απλώς για λίγο δροσερό νερό από την βρύση. Συνεχίζουμε θαυμάζοντας τα πυκνά πλατάνια στην Δέση και παρακάμπτοντας το πρώην Εργοστάσιο Ξυλείας και τον Αγιάννη, περνάμε από το εξοχικό κέντρο "Ταϋγετος" στις κερασιές, για να βγούμε από το δάσος της καστανιάς και να μπούμε για τα καλά στα πεύκα και στην δροσιά του Ταϋγέτου. Έχουμε ξεπεράσει τα 750 μέτρα υψόμετρο και φθάνουμε μέχρι τα 1300 στο τουριστικό, πριν αρχίσουμε την κάθοδο στις Σιλίμποβες για την Τρύπη και την Σπάρτη.

Ιστορία

Η Ιστορία της Αρτεμισίας, χάνεται στο βάθος των αιώνων. Τις πρώτες αναφορές, τις βρίσκουμε στους στοίχους του Ομήρου, αφού η Αρτεμισία και συγκεκριμένα η Κάτω Χώρα, βρίσκεται στον οικισμό Δενθάλιοι της αρχαίας Δενθαλιάτιδας Χώρας, με τα πλούσια αμπέλια και το περίφημο κρασί τον Δένθη (κρασί με ονομασία προέλευσης), σύγχρονο του οικισμού Λίμναι στην περιοχή Βόλιμνο, ο οποίος ήταν θρησκευτικό κέντρο για Μεσσήνιους και Λακεδαιμόνιους με προσκυνητές από ολόκληρη την Πελοπόννησο. Επειδή αυτό αποτελούσε ιερό χώρο στα σύνορα της Μεσσηνίας και της Λακωνικής, απετέλεσε και σημείο τριβής και αφορμή έναρξης των Μεσσηνιακών πολέμων.

Αναφορές βρίσκουμε στην ιστορία των Ρωμαίων και στις περιηγήσεις του Παυσανία τον πρώτο και δεύτερο αιώνα μ. Χ.

Με την κάθοδο των σλάβων στην Πελοπόννησο, τα χωριά του Ταϋγέτου δέχτηκαν σημαντικό νέο πληθυσμό και πήραν σλάβικα ονόματα. Το χωριό ονομάστηκε Τσερνίτσα (που σημαίνει περιοχή με μουριές) και ξεκίνησε η κατοίκηση στην σημερινή του θέση ενώ η προηγούμενη θέση, ονομάστηκε Κάτω Χώρα.

Ο Παυσανίας την επισκέφτηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. και την αναφέρει στις περιηγήσεις του στο βιβλίο Μεσσηνιακά, ενώ ο έφορος αρχαιοτήτων ελληνιστής Λουδοβίκος Ρος την επισκέφτηκε το 1838 και ειδικά τον αρχαιολογικό χώρο στον Βόλιμνο και άφησε τις μαρτυρίες του σε ειδική αναφορά.

Σε αυτή την γη ο πατριώτης και εθνικός ευεργέτης Πέτρος Δημάκης το 1854, γυρίζοντας από την ξενιτιά, απόθεσε την περιουσία του και αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, δημιουργώντας το πνευματικό φυτώριο της αναπτυσσόμενης Καλαμάτας με τα διδακτήρια Μελέ, απομεινάρια των οποίων βρίσκουμε τον Αγιάννη και το Δημοτικό Σχολείο Αρτεμισίας, σήμερα αξιόλογο μνημείο που προσπαθεί να βρει τον δρόμο και τον ρόλο του σαν πνευματικό κέντρο.

Η περιοχή της Αλαγονίας με το μοναστήρι στο Μαρδάτσι και την Σιδερόπορτα, έπαιξαν στρατηγικό ρόλο και ορμητήρια στον απελευθερωτικό αγώνα τον Ελλήνων από τους Τούρκους με προπύργιο το μοναστήρι της Βελανιδιάς. Ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς και ο Παπαφλέσσας, ξεκίνησαν στις 23 Μαρτίου του 1821, από αυτά τα μοναστήρια και τα χωριά της Αλαγονίας, για να ενωθούν με τους Μαυρομιχαλαίους από την Μάνη και να πετύχουν την απελευθέρωση της Καλαμάτας.

Αξιόλογα Μνημεία

Τα αξιόλογα μνημεία της Αρτεμισίας (προσκυνητάρια των εραστών της παράδοσης και της ομορφιάς), χρειάζονται πολλές σελίδες το καθένα. Εδώ γίνεται μια συνοπτική αναφορά και αφήνουμε το ενδεχόμενο ανάπτυξης σε ξεχωριστές σελίδες. Αυτά είναι τα ακόλουθα: - Τα κτίσματα της ιστορικής Μονής του Αγίου Ιωάννη στο Μελέ, όπου υπάρχουν ερείπια από την Μεσαιωνική σχολή και τα Δημάκεια εκπαιδευτήρια, στα οποία δίδαξαν σπουδαίοι καθηγητές και ιεράρχες και φοίτησαν μεγάλα ονόματα όπως ο Μπενάκης, ο Μελετόπουλος κ.ά. Κατάλοιπο εκείνων των εκπαιδευτηρίων, είναι το σημερινό σχολείο της Αρτεμισίας, το οποίο έχει στερέψει από παιδιά και χρησιμοποιείται για διάφορες εκδηλώσεις. - Η Κάτω Χώρα στην θέση της αρχαίας Δενθαλιάτιδας, με ερείπια από αξιόλογα κτίσματα και πολλές εκκλησίες. Λίγοι έχουν μείνει στην ζωή σήμερα που την θυμούνται κατοικημένη. - Ο Βόλιμνος, όπου υπάρχουν ερείπια του ναού της Λιμνάτιδας Αρτέμιδας. Και όπου ξεκίνησαν οι πολύχρονοι Μεσσηνιακοί πόλεμοι, που κατέληξαν στην κατάληψή τους από τους γυμνασμένους στον Ευρώτα, Σπαρτιάτες με τους παιάνες του Τυρταίου και την δίψα για την κατάκτηση της Μακαρίας χώρας, όπως ονόμαζαν τότε τον Μεσσηνιακό κάμπο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η πρώτη πόλη που υποτάχτηκε ήταν η Άνθεια, το προπύργιο της Μεσσηνίας προς την Λακεδέμονα στην σημερινή Θουρία. - Το Ξυλοπριστικό Εργοστάσιο του Ταϋγέτου, το οποίο συντήρησε για 35 χρόνια αρκετές οικογένειες και δόξασε τους αγώνες του 1940-44 με την πυρπόλησή του από τις ομάδες αντίστασης κατά την Γερμανο-Ιταλική κατοχή. Για τον χώρο αυτό, που αποτελεί χώρο φυσικής ιστορίας για τον Ταΰγετο, πολλές προτάσεις και εξαγγελίες έχουν γίνει για την αξιοποίησή του. - Ο Αγιώργης και το Λυκούριο όρος, που δεσπόζει απέναντι από το χωριό. Εκεί υπήρχε το φυσικό οχυρό Δενθιάδες και σήμερα λέμε στο «Κάστρο» ενώ στην κορυφή του βρίσκεται ο χώρος του καλύτερου πανηγυριού της Αρτεμισίας το οποίο γιορτάζεται την άνοιξη μετά το Πάσχα και αποτελεί μια ευχάριστη δοκιμασία κάποιων ωρών ανάβασης, από το υψόμετρο των 700 μέτρων στα 1100 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Η διαδρομή αυτή, τα τελευταία χρόνια, έχει μειωθεί στην μία ώρα, πηγαίνοντας από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. - Του λαγού το χάνι και τα τοξωτά γεφύρια συνδεόμενα με το καλιντρίμι του δρόμου προς το Πέρα και του δρόμου προς την Καλαμάτα, κατάλληλο μόνον για πεζούς και για άλογα, αποτελούν πρόκληση για αναπόληση της σκληρής ζωής των κατοίκων εκατό χρόνια νωρίτερα και για σωματική άσκηση.