Δενθαλιάτις

Δενθαλιάτις Χώρα (ή Δενθελιάτις), ονομαζόταν κατά τα ομηρικά χρόνια, η περιοχή του Δυτικού Ταϋγέτου η ευρισκόμενη στην ευρύτερη περιοχή της Αλαγονίας και ειδικότερα ο οικισμός Δενθάλιοι, στην θέση που βρίσκεται η σημερινή Αρτεμισίας Καλαμάτας, από την περιοχή της Κάτω Χώρας έως το ναό του Αγίου Ιωάννου (πρώην μοναστήρι με τα περίφημα εκπαιδευτήρια) στο ονομαζόμενο τα ομηρικά χρόνια έρυμα (φυσικό οχυρό) Δενθιάδες και από την εποχή της Ενετοκρατίας "Κάστρο του Μελέ".

Οι κάτοικοι ονομάζονταν Δενθάλιοι και η περιοχή ήταν περίφημη στον τότε γνωστό κόσμο, από το φημισμένο κρασί Δένθις, το παλαιότερο προϊόν με ονομασία προέλευσης, όπως αναφέρει ο Αλκμάν, παρήγετο ο περίφημος άπυρος οίνος ανθοσμίας.

Κοντά στην Δενθελιάτιδα υπήρχε το Ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος στην περιοχή Βόλιμνος, υποψήφιος χώρος για ανασκαφές στην αγροτική περιοχή της Αρτεμισίας.

Ρωμαίοι

Η ονομασία αυτή συναντάται και στην εποχή των Ρωμαίων "Dentheliatem Agrum", ενώ μεταγενέστερα εμφανίζεται με το όνομα Αλαγονία. Στην αρχαιότητα η περιοχή του σημερινού τέως δήμου Αλαγονίας λεγόταν Δενθαλιάτις Χώρα ή Denthaliatem Agrum από τους Ρωμαίους. Η περιοχή αυτή λόγω της στρατιωτικής της σημασίας σχετικά με τη Μεσσηνία και τη Λακωνία ήτανε πάντοτε το μήλο της έριδος μεταξύ των Μεσσήνιων και των Λακώνων και άλλοτε την κατείχαν οι Μεσσήνιοι και άλλοτε οι Λάκωνες.

Τάκιτος

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος που έζησε το πρώτο μ.Χ. αιώνα στα χρονικά του (Tacitus Annales Βιβλίο IV κεφ.43) γράφει σε μετάφραση από τα Λατινικά τα εξής, που έγιναν κατά τον καθορισμό των συνόρων Μεσσηνίας και Λακωνίας επί αυτοκράτορος της Ρώμης Τιβερίου (14 - 37 μ.Χ.). Ακούσθησαν μετά ταύτα οι πρέσβεις των Λακαιδεμονίων και των Μεσσηνίων για το δίκαιο του Ναού της Λιμνάτιδας Αρτέμιδος……. Οι Μεσσήνιοι αντίθετα προβάλανε την αρχαία διανομή της Πελοποννήσου μεταξύ των απογόνων του Ηρακλή και ότι παρεχωρήθει στο βασιλέα τους η Δενθαλιάτις Χώρα στην οποία βρισκόταν αυτό το ιερό.

Στράβων

Για το ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος ο αρχαίος Έλληνας γεωγράφος Στράβων (εγεννήθη το 65 π.Χ.) στο τέταρτο κεφάλαιο των «Γεωγραφικών» του γράφει τα εξής: «Το δε εν Λίμναις της Αρτέμιδος ιερόν εφ’ ω Μεσσήνιος περί τας παρθένους υβρίσαι δοκούσι τας αφιγμένας απί την θυσίαν εν μεθορίοις εστί της Λακωνικής και της Μεσσηνίας όπου κοινήν συνετέλουν πανήγυριν και θυσίας αμφότεροι μετά δε την ύβριν ου διδόντων δίκας των Μεσσηνίων συστήναι φασί του πολέμου». Το κείμενο αυτό σε μετάφραση έχει ως εξής: Το δε ιερό της Αρτέμιδος που είναι στις Λίμνες όπου οι Μεσσήνιοι φέρονται ότι προσέβαλαν (εβίασαν) τις παρθένες των Σπαρτιατών που είχαν έρθει για την εορτή βρίσκεται στα σύνορα της Λακωνικής και της Μεσσηνίας όπου και οι δύο τελούσαν κοινό πανηγύρι και προσέφεραν κοινή λατρεία. Ύστερα όμως από την προσβολή επειδή οι Μεσσήνιοι δεν τιμωρούντο, λένε ότι άρχισαν τον πόλεμο.

Η γραμμένη πέτρα

Η αρχαία Δενθελιάτις, στην αρχή ανήκε στους Μεσσηνίους αλλά λόγω της στρατιωτικής της θέσεως ήταν πάντοτε το μήλον της έριδος μεταξύ των Μεσσηνίων και των Λακώνων. Τέλος με απόφαση του αυτοκράτορα της Ρώμης Τιβέριου αποδόθηκε η Δενθελιάτις οριστικά στους Μεσσήνιους μαζί με τις Φαρές και τη Θουρία, τις οποίες ο προκάτοχος του Τιβέριου αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος είχε προηγουμένως παραχωρήσει στους Σπαρτιάτες επειδή ήταν σύμμαχοι και είχαν συμπολεμήσει με αυτόν στο Ακτιο εναντίον του Αντωνίου. Τότε επί Τιβέριου αυτοκράτορος ετέθησαν και τα όρια (όροι) που ήταν λίθινες τετράγωνες στήλες και καθόριζαν τα σύνορα Μεσσηνίων και Λακώνων. Στην αγροτική περιοχή του σημερινού χωριού Αλαγονία (πρώην Σίτσοβα) και σε ύψος χιλίων πεντακοσίων μέτρων μέσα σε δασώδη περιοχή του Ταϋγέτου υπάρχει η τοποθεσία που και σήμερα ονομάζεται «γραμμένη πέτρα» όπως δε λέει η παράδοση βρισκότανε εκεί μία πέτρινη στήλη που έγραφε στην Ανατολική πλευρά (επί τάδε Λακωνία) στη δε δυτική (επί τάδε Μεσσηνία) τη στήλη αυτή όπως ίσως και άλλες παρόμοιες, φαίνεται ότι κατέστρεψαν απλοϊκοί ποιμένες ή γεωργοί γιατί νόμιζαν ότι θα έβρισκαν κρυμμένο θησαυρό κάτω από τις σκαλιστές πέτρες.

Η Εφημερίδα

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αρτεμισίων Αθήνας εκδίδει την εφημερίδα Δενθαλιάτιδα Χώρα.