Η Αγιά είναι χωριό και έδρα ομωνύμου τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Πάργας, του δήμου Πάργας, της περιφερειακής ενότητας Πρεβέζης, στην περιφέρεια Ηπείρου.[1].

Πριν το πρόγραμμα Καλλικράτης και το σχέδιο Καποδίστριας, ανήκε στην επαρχία Νικοπόλεως και Πάργας του νομού Πρεβέζης, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.[2]

Μέχρι το 1927 ονομαζόταν Αγυιά.[3]

Στην τοπική κοινότητα υπάγεται και ο οικισμός Σαρακίνικο.

Γεωγραφία

Η Αγιά βρίσκεται στο ΒΔ. άκρο του νομού, κοντά στην Πάργα και λίγα χιλιόμετρα από το χωριό Πέρδικα του νομού Θεσπρωτίας. Η κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 41,484 χμ² και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 400. Aπέχει από την πόλη της Πρέβεζας, 60 χλμ. περίπου, προς τα ΒΔ.[1][4][5]

Πληθυσμικά στοιχεία

Η εξέλιξη πληθυσμού της Αγιάς έχει ως εξής: κάτοικοι 1.211 (1961), 1.037 (1971), 918 (κ.) (1991), 838/844 (κ.) (2001), 758/762 (κ.) (2011) (κ = κοινότητα).[1][2][6][7]
Διοικητικές μεταβολές

Με το ΦΕΚ 244Α – 4/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγιάς και προσαρτήθηκε στο δήμο Πάργας.
στα πλαίσια του ελληνικού κράτους η Αγια υπήχθη εντος των οριων του νομού Πρέβεζας .Όμως το 1937 αποσπάσθηκε στο νομο Θεσπρωτίας οπου και επανήλθε το 1946 στο νομο Πρεβεζας.

Ιστορικά στοιχεία

Από την επιφανειακή κεραμική και την ανεύρεση λατινικής επιτύμβιας επιγραφής μαρτυρείται η ύπαρξη ενός ρωμαϊκού οικισμού (κτηνοτροφικού χαρακτήρα) στη θέση "Οξινή", που βρίσκεται περίπου 4 χλμ. ΒΔ της Αγιάς.[8]

Κατά την τουρκοκρατία το χωριό, όπως και όλη η περιοχή της Πάργας, είχε καθεστώς ημιαυτονομίας ως κτήση των Ενετών, αλλά μετά την κατάλυση της ενετικής δημοκρατίας, την 12 Μαΐου 1797, υπέστη πολλά δεινά. Καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Αλή Πασά, αν και οι περισσότεροι από τους κατοίκους την είχαν ήδη εγκαταλείψει. Ο Αλή Πασάς προσπάθησε να την επικοίσει με Τουρκαλβανούς που έφερε από το γειτονικό χωριό Καρβουνάρι, και την οχύρωσε με φρούριο που κτίστηκε υπό την επίβλεψη Γενοβέζου μηχανικού. Όταν ο Αλή Πασάς επικυρήχθηκε από τον σουλτάνο, το 1820, βρισκόταν στην Αγιά. Στις 23 φεβρουαρίου 1824, κατελήφθη από τον Ομέρ Βρυώνη.[2][6]

Αγιώτικα

Κάθε χρόνο στις 26 Ιουλίου, εορτή της Αγίας Παρασκευής, πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις από τον πολιτιστικό σύλλογο Αγιάς. Την παραμονή της εορτής γίνεται λιτάνευση της εικόνας της Αγίας Παρασκευής με την συμμετοχή όλου του χωριού. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων γίνεται αναπαράσταση του Αγιώτικου γάμου και ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι. Ανήμερα της εορτής, το βράδυ γίνεται η μεγάλη πανήγυρη με παραδοσιακή μουσική, χορό, φαγητό και ποτό, στην αυλή της εκκλησίας.

Αξιοθέατα

Ερείπια κάστρου (Δημόκαστρο) [9]
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, τρίκλιτη βασιλική της τουρκοκρατίας με ξυλόγλυπτο τέμπλο, ξύλινη ανάγλυφη οροφή και εικόνες του 17ου αιώνα
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, του 1812
Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, με κωδωνοστάσιο του 1890.[5]
Λαογραφικό Μουσείο

Παραπομπές

statistics.gr
Πάπυρος Λαρούς
eetaa.gr
Εκδόσεις «Ελλάδα»
Δομή
Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006
Πρόγραμμα Καλλικράτης
[1] Δ. Κ. Σαμσάρης, Η ρωμαϊκή αποικία της Φωτικής στη Θεσπρωτία της Ηπείρου (Ιστορικογεωγραφική και επιγραφική συμβολή), Γιάννινα 1994, σ. 104

«Ελλάδα»

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963
Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4
Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)
Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΣΑ)
http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/
http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1604/Other/A1604_SAP02_TB_DC_00_2001_03_F_GR.pdf
eetaa.gr

Τ.δ. Αγιάς [ 844 ]

η Αγιά [ 838 ]
το Σαρακίνικο [ 6 ]

Νομός Πρέβεζας : Δήμος, Κοινότητα Πρέβεζας | Ανώγειου | Ζαλόγγου | Θεσπρωτικού | Λούρου | Πάργας | Φαναρίου | Φιλιππιάδος Κρανέας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης: Διοικητική διαίρεση νομού Πρέβεζας