Γκίρικ

Ο Γκίρικ ή Γιος της Τύχης (Σύγχρονα Γαελικά : Griogair mac Dhunghail, πέθανε περί το 890) βασιλιάς της Άλμπα ή βασιλιάς των Πίκτων (878 - 889) και συμβασιλέας με τον Έοχεντ μακ Ρουν ήταν διάδοχος του Εντ μακ Κένεθ.[1][2] Το Αγγλοσαξωνικό χρονικό και τα Ιρλανδικά χρονικά παρέχουν ελάχιστες πληροφορίες για τον Γκίρικ και διαφωνούν αν βασίλευσε μόνος του ή μαζί με τον Έοχεντ, επίσης διαφωνούν αν θεωρείται βασιλιάς των Πίκτων ή ο πρώτος βασιλιάς της Άλμπα. Άν και είναι γνωστά λίγα σχετικά με τον Γκίρικ θεωρείται μεγάλη μορφή στην Σκωτία σε ολόκληρο τον μεσαίωνα. Οι συγγραφείς Ιωάννης του Φορντάν, Άντριου του Ουίντουν, Χέκτορ Μπόες (1465 - 1536) και ο ανθρωπιστής Τζωρτζ Μπιουκάναν αναφέρονται για τον Γκίρικ με την φράση "Άγιος Γρηγόριος ο Μέγας" με αναφορές ότι κατέκτησε την μισή Αγγλία και την μισή Ιρλανδία. Τα Χρονικά του Μελρόουζ και μερικές εκδόσεις των Χρονικών των βασιλέων της Άλμπα γράφουν ότι ο Γκίρικ πέθανε στο Στράθιρν.

Το όνομα του Γκίρικ

Το όνομα του Γκίρικ σχετίζεται με τον Άγιο Κήρυκο ο οποίος όταν ήταν μικρό παιδί μαρτύρησε μαζί με την μητέρα στις αρχές του 4ου αιώνα στις διώξεις του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Σύμφωνα με τα Χρονικά των βασιλέων της Άλμπα ο Άγιος Κήρυκος ήταν ο προστάτης Άγιος του Γκίρικ και ο Άγιος κατείχε το όνομα του Γκίρικ σε Λατινική μορφή. Ο Γκίρικ ίδρυσε την πρώτη εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Κήρυκο σε μια θέση που αργότερα ονομάστηκε Άγιος Κήρυκος στο Αμπερντίνσαϊρ. Η εορτή του Αγίου καθιερώθηκε στις 16 Ιουνίου, την ίδια ημερομηνία στις 16 Ιουνίου 885 παρατηρήθηκε μια ηλιακή έκλειψη που συνδέθηκε με την βασιλεία του Γκίρικ και του Έοχεντ σε τέτοιο βαθμό που λίγο αργότερα εξορίστηκαν και οι δυο από το βασίλειο.[3]
Σχέσεις Γκίρικ με Έοχεντ

Κυκλοφορούν πολλές θεωρίες σχετικά με την σχέση του Γκίρικ με τον Έοχεντ αλλά όλες παρουσιάζουν τον Γκίρικ μεγαλύτερο. Το Χρονικό των βασιλέων της Άλμπα στην Λατινική του έκδοση χρησιμοποίησε μια περίεργη φράση για να περιγράψει την σχέση του Γκίρικ με τον Έοχεντ, ο μεταφραστής Γουίκς έδωσε την ερμηνεία "δάσκαλος και πρωθυπουργός". Στον ίδιο τόμο των χρονικών στην αναφορά για την εξορία των δυο ανδρών από την Σκωτία τονίζει : "ο Έοχεντ και ο θετός του γιος Γκίρικ εκδιώχθηκαν από το βασίλειο".[4] Άλλες ιστορικές πηγές τους περιγράφουν σαν "ξαδέλφια" ή "πρώτα ξαδέλφια".[5] Η συγγένεια ανάμεσα στους δυο άντρες ήταν ωστόσο σκοτεινή, είναι γνωστό ότι ο Έοχεντ ήταν γιος του Ρουν βασιλιά των Βρετανών αλλά πολύ λίγα ήταν γνωστά για τον πατέρα του Γκίρικ Ντουνγκάλ που δεν είχε καμιά βασιλική καταγωγή.[6] Ο συγγραφέας της Απόκρυφης Σκωτίας γράφει ότι ο Γκίρικ ήταν "μάλλον σκοτεινός ευγενής" του Έοχεντ.[7]

Δυο σχολιαστές καθόρισαν τις σχέσεις ανάμεσα στον Γκίρικ και τον Έοχεντ με πολιτικούς όρους. Ο μεταφραστής Γουίκς σημειώνει : "πιθανότατα ο Γκίρικ δεν είχε βασιλικό αίμα και χρησιμοποίησε τον Έοχεντ σαν μαριονέτα".[8] Το 1904 ο καθηγητής στην Οξφόρδη Τζον Ρις (1840 - 1915) έφτασε σε παρόμοιο συλλογισμό τονίζοντας "ο Γκίρικ ήταν βασιλιάς των Κελτών αλλά ο ίδιος δεν είχε βασιλικό Κέλτικο αίμα και χρειάστηκε τον ευγενή Έοχεντ για να τον βοηθήσει να επιβάλει την εξουσία του στους Κέλτες και να τους υποτάξει".[9] Η πιο γνωστή πληροφορία είναι ότι ο Γκίρικ σκότωσε σε μάχη τον Εντ μακ Κένεθ θείο του Έοχεντ (878) βόρεια του Στέρλινγκ, από τότε ο Γκίρικ και ο Έοχεντ ενώθηκαν και συμβασίλευσαν 11 χρόνια.[10]
Ο γιος της Τύχης
Το όνομα του Γκίρικ στα Χρονικά των βασιλέων της Άλμπα

Η Προφητεία του Μπερχάν αναφέρεται με μορφή στίχων σε Σκωτσέζους και Ιρλανδούς βασιλείς τον 11ο αιώνα, είναι εξαιρετικά δύσκολη επειδή κατονομάζει τους βασιλείς με το επώνυμο τους αντί για το μικρό τους όνομα και τους συνδέει με αδιευκρίνιστα γεγονότα. Η ίδια Προφητεία δίνει στον Γκίρικ το επώνυμο Μακ Ραθ "ο γιος της Τύχης".[11] Τα Χρονικά των βασιλέων της Άλμπα στην εισαγωγή τους για τον Γκίρικ σημειώνουν :

"Ο Έοχεντ γιος του Ραν βασιλιάς του Στραθκλάιντ και εγγονός του Κένεθ μέσω της κόρης του βασίλευσε 11 χρόνια, την ίδια εποχή ο Γκίρικ γιος κάποιου άλλου βασίλευσε μαζί του και έγινε θετός πατέρας και κηδεμόνας του. Τον δεύτερο χρόνο της βασιλείας τους ο Εντ γιος του Νιλς πέθανε ,τον ένατο χρόνο της βασιλείας τους μια έκλειψη ηλίου εμφανίστηκε την ημέρα της εορτής του Αγίου Κηρύκου, ο Έοχεντ και ο θετός του πατέρας εξορίστηκαν από το βασίλειο".[12]

Ο Κένεθ που φαίνεται στο χρονικό είναι ο Κένεθ Α΄ της Σκωτίας ή Κένεθ Μακ Αλπίν, ο Εντ γιος του Νιλς ήταν ο Εντ Φιντλιάθ που πέθανε στις 20 Νοεμβρίου 879, στις 16 Ιουνίου 885 την ημέρα εορτής του Αγίου Κύρου συνέβη μια ηλιακή έκλειψη.[13]
Γρηγόριος ο Μέγας

Μέχρι τον 12ο αιώνα ο Γκίρικ είχε τοποθετηθεί στους Σκωτσέζικους θρύλους σαν μεγάλος βασιλιάς που απελευθέρωσε την εκκλησία της χώρας τους από την καταπίεση των Πίκτων και κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Αγγλίας και της Ιρλανδίας χρησιμοποιώντας για τον ίδιο το ψευδώνυμο "Άγιος Γρηγόριος ο Μέγας". Οι ίδιοι θρύλοι εμφανίζονται στα "Χρονικά των βασιλέων της Άλμπα" και στα "Αυθεντικά Χρονικά της Σκωτίας" του Άντριου Ουίντουν με το όνομα του "Μάκντουνγκαλ, γιου του Ντουνγκάλ", παραλείπονται όμως από το Ντουάν Αλμπανάχ.

Το έγγραφο του Πόπλετον δεν ταιριάζει στους υπόλοιπους βασιλικούς καταλόγους, οι βασιλείς εμφανίζονται σε ομάδες με τηλεγραφικά ονόματα όπως "D", "F", "I", "K" και "N".[14] Η ομάδα "D" σημειώνει τα εξής για τον Γκίρικ :

"Ο Γκίρικ, γιος του Ντουνγκάλ βασίλευσε 12 χρόνια, πέθανε στο Νταντάρν και τάφηκε στην Ίονα, υπέταξε την Ιρλανδία και σχεδόν ολόκληρη την Αγγλία, ήταν ο πρώτος που έδωσε την ελευθερία στην εκκλησία της Σκωτίας με την κατάργηση των σκληρών νόμων και εθίμων των Πηκτών".[15] Ο Γκίρικ εμφανίζεται περισσότερο στις κατακτήσεις της Βερνικίας και σπάνια στην Ιρλανδία. Ο ιστορικός Ουίλιαμ Φορμπς Σκίνε (1809 - 1892) βλέπει σύνδεση με την Ιστορία του Αγίου Κάθμπερτ σύμφωνα με την οποία μετά τον θάνατο του βασιλιά Χάλφνταν Ράγκναρσον οι Νορθούμβριοι και οι Σκανδιναβοί ενώθηκαν υπό την ηγεσία του βασιλιά Γκούθρεντ για να αντιμετωπίσουν τις Σκωτσέζικες επιδρομές.[16]
Θρύλοι

Η "λιτανεία του Ντάνκελντ" εορτάζεται με μεγαλοπρεπείς τελετές στο Σότενστιφτ της Γερμανίας σε μεσαιωνικούς και νεότερους χρόνους. Ο ιστορικός Τόμας Όουεν Κλάνσι αναφέρει σημαντικές προσθήκες στην τελετή από την Σκωτία τον 9ο αιώνα που είχαν σχέση με την βασιλεία του Γκίρικ στην Σκωτία τον 9ο αιώνα και μια προσευχή στον βασιλιά.[17] Ο Ντάνκαν σημειώνει ότι η συμβασιλεία του Γκίρικ με τον Έοχεντ θεωρείται παράλογη, σύμφωνα με τον Ντάνκαν ήταν ο μόνος βασιλιάς των Πηκτών σαν γιος της κόρης του Κένεθ Α΄, η αναφορά για το γεγονός ότι ήταν κηδεμόνας του Έοχεντ βασίζεται σε λάθος ανάγνωση του ονόματος του θείου. Ο Άλφρεντ Σμιθ (1942 - 2016) προτείνει ότι ο Γκίρικ ήταν ανιψιός του Κένεθ Α΄ και γιος του αδελφού του Ντόναλντ Α΄ της Σκωτίας αλλά φαίνεται να στηρίχτηκε σε μια λάθος επιγραφή που έγραφε ότι ένας άγνωστος Κωνσταντίνος γιος του Ντόναλντ ήταν βασιλιάς. Ο Μπένντζαμιν Χάντσον με την σειρά του σημειώνει ότι ο Γκίρικ καταγόταν από έναν πλάγιο κλάδο της δυναστείας των Αλπίνων που βασίλευσε στο Μόρεϊ και δέχεται την ύπαρξη του αδελφού του Κωνσταντίνου.
Παραπομπές

Giric mac Dungail is the mediaeval form.
Skene, Chronicles, p. 87.
Anderson, Alan Orr (1922). Early Sources of Scottish History. Edinburgh: Oliver & Boyd. pp. 363–64. Retrieved 8 Aug 2016.
Skene, William F.; Weeks, T. H., trans.; Weeks, A. (1867). Chronicles of the Kings of Alba. Edinburgh: H. M. General Register House. Retrieved 9 Aug 2016.
https://www.undiscoveredscotland.co.uk/usbiography/monarchs/eochaidgiric.html
Skene. Kings of Alba. p. n.p.
"Eochaid and Giric". Undiscovered Scotland.
Weeks, A. "Kings of Alba".
Rhys, John (1904). Celtic Britain. London: Society for the Preservation of Christian Knowledge. p. 185. Retrieved 9 Aug 2016.
Weeks, A. "Kings of Alba".
A.O. Anderson, Early Sources, pp. 366–367. Hudson, The Prophecy of Berchan, is the fullest study of this source.
Skene's Chronicles of the Picts..., p. 9, quoted in A.O. Anderson, Early Sources, pp. 363–364.
St Cyrus day and the eclipse: A.O. Anderson, Early Sources, p. 364, note 3. Confirming the eclipse, see the NASA Catalog of Solar Eclipses: 0801 to 0900.
The surviving lists and their origins and relationships are discussed extensively by Marjorie Ogilvie Anderson.
Skene, op. cit., p. 151, quoted in A.O. Anderson, Early Sources, pp. 364–365. The untranslated texts are given by M.O. Anderson, pp. 264ff.
A.O. Anderson, Early Sources, p. 365, note 2; A.O. Anderson, Scottish Annals, pp. 62–64. Guthfrith appears to have reigned in Jorvik from 883 to 24 August 895.

Hudson, p. 206.

Πηγές

Alan Orr Anderson, Early Sources of Scottish History A.D 500–1286, volume 1. Reprinted with corrections. Paul Watkins, Stamford, 1990.
Alan Orr Anderson, Scottish Annals from English Chronicles. D. Nutt, London, 1908.
Marjorie Ogilvie Anderson, Kings and Kingship in Early Scotland. Scottish Academic Press, Edinburgh, revised edition 1980.
Dauvit Broun, "Giric, King of Picts" in John Cannon (ed.) The Oxford Companion to British History. Oxford University Press, Oxford, 1997.
Thomas Owen Clancy, "Scottish Saints and National Identities in the Early Middle Ages" in Alan Thacker & Richard Sharpe (eds), Local Saints and Local Churches in the Early Medieval West. Oxford University Press, Oxford, 2002.
A.A.M. Duncan, The Kingship of the Scots 842–1292: Succession and Independence. Edinburgh University Press, Edinburgh, 2002.
Hudson, Benjamin T., The Prophecy of Berchán: Irish and Scottish High-Kings of the Early Middle Ages. Greenwood, London, 1996.
Alfred P. Smyth, Warlords and Holy Men: Scotland AD 80–1000. E.J. Arnold, London, 1984 (reprinted Edinburgh UP).
Ann Williams, Alfred P. Smyth & D.P. Kirby, A Biographical Dictionary of Dark-Age Britain. Seaby, London, 1991.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Εοχέντ και Γκίρικ

Βρετανοί

Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License