.

Ο Παντελής Πουλιόπουλος (10 Μαρτίου 1900-6 Ιουνίου 1943) ήταν κομμουνιστής ηγέτης και γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) από το 1924 ως το 1926. Υπήρξε ιδρυτής του τροτσκιστικού ρεύματος στην Ελλάδα. Υποστήριξε το διεθνιστικό και επαναστατικό χαρακτήρα του κομμουνιστικού κινήματος.

Ένταξη στο ΣΕΚΕ, αντιπολεμική δράση

Γεννήθηκε στη Θήβα. Το 1919 μπήκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Την ίδια χρονιά εντάχτηκε στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), τον πρόδρομο του ΚΚΕ.

Από το 1920 υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο 1919-1922. Υπήρξε ένας από τους οργανωτές της αντιπολεμικής δράσης στο μέτωπο: συμμετείχε στη σύνταξη της εφημερίδας "Ερυθρός Φρουρός" και στην οργάνωση κομμουνιστικών πυρήνων στις μονάδες. Οι προκηρύξεις του "Κεντρικού συμβουλίου των κομμουνιστών φαντάρων του μετώπου" είναι συνήθως γραμμένες από το χέρι του Πουλιόπουλου. Συλλαμβάνεται το 1922 για την αντιπολεμική του δράση και παραπέμπεται σε στρατοδικείο στη Σμύρνη με την προοπτική της εκτέλεσης. Με την κατάρρευση του μετώπου όμως αφέθηκε ελεύθερος και επέστρεψε στην Ελλάδα.

Από το 1923 ως το 1925 έπαιξε ηγετικό ρόλο στο κίνημα των βετεράνων του πολέμου και το 1924 εκλέχτηκε πρόεδρος της Πανελλήνια Ομοσπονδία Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατών. [1], η οποία κυκλοφορεί την εφημερίδα "Παλαιός Πολεμιστής" με κυκλοφορία που φτάνει τα 20 χιλιάδες φύλλα.

"Μπολεσεβικοποίηση"

Πρωταγωνίστησε στο 3ο έκτακτο συνέδριο του ΣΕΚΕ, το 1924, στο οποίο αποφασίστηκε η "μπολσεβικοποίηση" του κόμματος, δηλαδή ο κομμουνιστικός του χαρακτήρας και η ένταξή του στην Γ' Διεθνή, και εκλέχτηκε πρώτος γενικός γραμματέας του ΚΚΕ σε ηλικία 24 ετών. Επίσης, ήταν αντιπρόσωπος του κόμματος στο πέμπτο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1924.

Μακεδονικό

Στις 24 Αυγούστου 1925, ο Πουλιόπουλος, μαζί με άλλους 23, δικάστηκε στην Αθήνα με την κατηγορία ότι προωθούσε την αυτονομία της Μακεδονίας και της Θράκης [2]. Στα πλαίσια της υπεράσπιση των εθνικών μειονοτήτων και της αυτοδιάθεσης των λαών, υπερασπίστηκε τις ιδέες του σε μια απολογία που προκάλεσε αίσθηση μιλώντας επί πέντε ώρες και η δίκη διακόπηκε. Στις 22 Φεβρουαρίου 1926, η δίκη των "αυτονομιστών" συνεχίστηκε. Οι κατηγορίες απορρίφτηκαν, αλλά αντί να απελευθερωθούν εξορίστηκαν στην Ανάφη, την Αμοργό και τη Φολέγανδρο.

Ο Πουλιόπουλος εξορίστηκε στη Φολέγανδρο. Αφέθηκε ελεύθερος το 1926 με την πτώση της δικτατορίας του Θεόδωρου Πάγκαλου.

Διαγραφή

Στο συνέδριο του κόμματος το Μάρτιο του 1927, ο Πουλιόπουλος, μαζί με το Γιατσόπουλο, απομακρύνθηκε από την Κεντρική Επιτροπή. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, διαγράφτηκε επίσημα από το κόμμα αφού εξέδωσε και κυκλοφόρησε την μπροσούρα Νέο Ξεκίνημα. Στη συνέχεια σχημάτισαν μια αντιπολιτευτική ομάδα σε συντονισμό με τη Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση, διεθνή αντιπολιτευτική τάση στην Κομμουνιστική Διεθνή υπό την ηγεσία του Τρότσκι. Άρχισαν να εκδίδουν περιοδικό που ονομάστηκε Σπάρτακος από το Δεκέμβρη του 1928. Αρνήθηκαν να ενωθούν με τους Αρχειομαρξιστές που είχαν διασπαστεί από το ΚΚΕ, κατηγορώντας τους για σεχταρισμό απέναντι στο κόμμα. Ο Τρότσκι όμως αναγνώρισε τους Αρχειομαρξιστές ως ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης, απόφαση που ο Πουλιόπουλος και η ομάδα του καταδίκασαν έντονα. [3] [4]

Το 1934, η ομάδα του Πουλιόπουλου και μια ομάδα που είχε διασπαστεί από τους Αρχειομαρξιστές με επικεφαλής τον Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο), ενώθηκαν για να σχηματίσουν την Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας (ΟΚΔΕ).

Ο χαρακτήρας της επανάστασης, τα Λαϊκά Μέτωπα

Εκείνη την περίοδο, που σηματοδοτείται από την επικράτηση του σταλινισμού στο κομμουνιστικό κίνημα, ο Πουλιόπουλος αντιπάλευε την άποψη που διαμορφωνόταν από το ΚΚΕ και παγιώθηκε στην 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Eπιτροπής του το 1934, που θεωρούσε ότι λόγω του μη-ανεπτυγμένου και "μισοφεουδαρχικού" χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού η επανάσταση στην Ελλάδα δε θα μπορούσε να είναι σοσιαλιστική αλλά αστικοδημοκρατική. Ο Πουλιόπουλος υποστήριξε το σοσιαλιστικό της χαρακτήρα, τονίζοντας τόσο το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα και την πραγματοποιημένη λύση του αγροτικού ζητήματος όσο και ότι πολλά θέματα που παρουσιάζονται σαν έλλειμμα δημοκρατίας η αστική τάξη δεν μπορούσε πια να τα επιλύσει και μάλιστα έπαιρνε μια έντονα αυταρχική στροφή. Θεωρούσε ότι, στην πράξη, αυτή η τακτική σήμαινε την εγκατάλειψη του στόχου της σοσιαλιστικής επανάστασης γενικά.

Άλλο σημείο σύγκρουσης με το ΚΚΕ ήταν η σχέση με τις μη-κομμουνιστικές εργατικές οργανώσεις. Υπό το βάρος της ήττας με την άνοδο του φασισμού στη Γερμανία, τα επίσημα κομμουνιστικά κόμματα, που για μια ολόκληρη περίοδο δεν ήθελαν καμία συνεργασία μαζί τους, στράφηκαν προς την τακτική του "Λαϊκού Μετώπου". Ο Πουλιόπουλος υποστήριζε την ανάγκη συνεργασίας στη δράση, αλλά τονίζοντας την ανάγκη πολιτικής και οργανωτικής ανεξαρτησίας των κομμουνιστών, απορρίπτοντας ιδιαίτερα τη συμμετοχή σε οποιαδήποτε αστική κυβέρνηση. [5]

Η Σοβιετική Ένωση

Ο Πουλιόπουλος υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός για την κατάσταση στη Σοβιετική Ένωση και την κατάλυση της εργατικής δημοκρατίας σε αυτήν. Παράλληλα, υποστήριζε ότι θα έπρεπε να υποστηριχτεί σε περίπτωση επίθεσης από τα καπιταλιστικά κράτη. [6]

Η 4η Διεθνής

Το 1938 πήρε την πρωτοβουλία να ενώσεις τους Έλληνες τροτσκιστές στην Ενιαία Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας (ΕΟΚΔΕ). Το Σεπτέμβριο του 1938, η ΕΟΚΔΕ συμμετείχε στην ίδρυση της Τετάρτης Διεθνούς στο Παρίσι.

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Το 1938 τον συνέλαβε η δικτατορία του Μεταξά και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία, όπου προσπάθησε να συνεχίσει την πολιτική του δράση. Ερχόμενος σε αντίθεση με το Ζαχαριάδη, υποστήριξε ότι ο χαρακτήρας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου δεν ήταν αντιφασιστικός, αλλά πόλεμος ανταγωνισμού ανάμεσα σε αντίπαλα εθνικά κράτη λόγω της οικονομικής κρίσης με το πρόσχημα του διαφορετικού εσωτερικού καθεστώτος τους. Για τον Πουλιόπουλο, όπως και για τον Τρότσκι, η εργατική τάξη και το κομμουνιστικό κίνημα δεν έπρεπε να συνταχτούν με τις αντίστοιχες αστικές τάξεις και τα εθνικά κράτη. [7] [8] [9]

Η εκτέλεση

Η δικτατορία δεν απελευθέρωσε τους πολιτικούς κρατούμενους με την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Το 1943, μαζί με πάνω από εκατό άλλους φυλακισμένους, εκτελέστηκε από τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις στο Νεζερό, κοντά στη Λάρισα, σε αντίποινα για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Απευθύνθηκε στα ιταλικά στους στρατιώτες του εκτελεστικού αποσπάσματος να μην τους εκτελέσουν στο όνομα του αντιφασισμού και της διεθνιστικής αλληλεγγύης. Όταν οι στρατιώτες αρνήθηκαν να τους εκτελέσουν, την εκτέλεση έκαναν οι αξιωματικοί.

Μεταφράσεις από τον Πουλιόπουλο

Μετέφρασε τα ελληνικά Το Κεφάλαιο και την Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας του Μαρξ και την Προδομένη Επανάσταση του Τρότσκι. Επίσης μετέφρασε τις Οικονομικές Θεωρίες του Καρόλου Μαρξ και τον Καντ του Κάρλ Κάουτσκυ και την Ιστορία του Ιστορικού Υλισμού του Νικολάι Μπουχάριν.

Εκδόσεις έργων του

Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα;, Αθήνα, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο 2006
Λαϊκά Μέτωπα, Αθήνα, Σύνδεσμος “Παντελής Πουλιόπουλος” 1997
Άρθρα, Θέσεις και Πολεμικές, Αθήνα, 1976
Πόλεμος κατά του πολέμου (με το ψευδώνυμο Φίλιππος Ορφανός), Αθήνα, Διεθνής Βιβλιοθήκη, χ.χ.

[1]-[9] http://www.marxists.org/ellinika/archive/pouliop/index.htm

Εξωτερικοί δεσμοί

Γενικοί γραμματείς του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας
Παντελής Πουλιόπουλος · Ελευθέριος Σταυρίδης · Παστιάς Γιατσόπουλος · Ανδρόνικος Χαϊτάς · Νίκος Ζαχαριάδης · Ανδρέας Τσίπας · Γιώργης Σιάντος · Απόστολος Γκρόζος · Κώστας Κολιγιάννης · Χαρίλαος Φλωράκης · Γρηγόρης Φαράκος · Αλέκα Παπαρήγα · Δημήτρης Κουτσούμπας ·
Η μετονομασία του ΣΕΚΕ σε ΚΚΕ έγινε στο 3ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ τον Νοέμβριο του 1924. Τότε ο Παντελής Πουλιόπουλος ήταν ακόμα Γενικός Γραμματέας. Έτσι από αυτόν και μετά όλοι οι Γενικοί Γραμματείς είναι του ΚΚΕ και όχι του ΣΕΚΕ.

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License