Η Φρειδερίκη του Αννοβέρου (18 Απριλίου 1917 - 6 Φεβρουαρίου 1981) ήταν σύζυγος του Παύλου Α΄ της Ελλάδας και βασίλισσα των Ελλήνων.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μπλάνκενμπουργκ της Γερμανικής Αυτοκρατορίας ως πριγκίπισσα του Αννόβερου. Έζησε στην Ελλάδα ως πριγκίπισσα της Ελλάδας από το 1938 έως το 1941, οπότε διέφυγε με τη βασιλική οικογένεια από τη χώρα καταλήγοντας στη Νότια Αφρική. Επανήλθε το 1946 στην Ελλάδα και είχε τον ρόλο της βασίλισσας (1947-1964) και ακολούθως της βασιλομήτορος (1964-1967). Το 1967 έφυγε από την Ελλάδα μαζί με τη βασιλική οικογένεια και έμεινε στην Ιταλία. Πέθανε στη Μαδρίτη της Ισπανίας το 1981 και ετάφη στην Ελλάδα, στο Βασιλικό Κοιμητήριο στο Τατόι.
Είχε κατακριθεί για την συνεχή ανάμειξή της στην πολιτική ζωή της χώρας,[1]. για τα υπέρογκα βασιλικά έξοδα με επιβάρυνση του Δημοσίου, την προικοδότηση της κόρης της Σοφίας με κρατικά έξοδα, τα προπαγανδιστικά της ταξίδια, τις πολυτελείς διακοπές και κρουαζιέρες της, τις αντισυνταγματικές πεποιθήσεις της, την έλλειψη στοιχειώδους εκπαίδευσής της[ασαφές], ενώ έχει κατηγορηθεί και για εμπλοκή στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. [2][3]
Πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε στις 18 Απριλίου 1917, στο Μπλάνκενμπουργκ, του τότε Δουκάτου του Μπράουνσβαϊγκ της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, σήμερα στη Γερμανία.[4][5] Γονείς της ήταν ο Ερνέστος Αύγουστος του Αννόβερου του Μπράουνσβαϊγκ και η Βικτωρία Λουίζα της Πρωσίας, κόρη του Γερμανού αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄.[6][7] Βαπτίστηκε σύμφωνα με το προτεσταντικό δόγμα και έλαβε τα ονόματα Φρειδερίκη Λουίζα Θύρα Βικτώρια Μαργαρίτα Σοφία Όλγα Καικιλία Ισαβέλλα Χρίστα.[8], σύμφωνα με το προτεσταντικό δόγμα.[9] Με τη γέννησή της έφερε τους τίτλους της Πριγκίπισσας του Αννοβέρου, της Δούκισσας του Μπράουνσβιγκ-Λύνεμπουργκ, ενώ, ως τρισέγγονη της Βικτωρίας του Ηνωμένου Βασιλείου και κατέχοντας την 34η θέση στη γραμμή διαδοχής του βρετανικού θρόνου, έφερε τον τίτλο της Πριγκίπισσας της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας.[10][11][12]
Μέλος Ναζιστικής νεολαίας
Η Φρειδερίκη ευρισκόμενη στην παιδική ακόμη ηλικία έγινε μέλος της γερμανικής ναζιστικής νεολαίας, ενώ, σύμφωνα με μερικούς, ανεδείχθη σε αρχηγό της ομάδας κοριτσιών της περιοχής της.[13][14] Στην εφημερίδα The New York Times, αλλά και σε άλλες πηγές, αναφέρεται ότι συμπαθούσε τις δυνάμεις του Άξονα και υπήρξε ένθερμη οπαδός τους.[15][16][17][18] Η Φρειδερίκη έγινε μέλος πριν καταστεί υποχρεωτική η κατάταξη στη χιτλερική νεολαία κορασίδων, το 1936, ίσως ύστερα από υπαγόρευση της οικογένειάς της. Σε αναμνηστική καρτ-ποστάλ εικονίζεται με στολή της Γιουνγκμάντελμπουντ, της ναζιστικής οργάνωσης για κορίτσια ηλικίας 10-14 ετών, μαζί με τους αδερφούς της Γουέλφο Ερρίκο και Χριστιανό Όσκαρ, οι οποίοι είχαν στρατευθεί στη Βέρμαχτ.[19][18]
Η Ίσις Φάχμι, η οποία γνώριζε τη Φρειδερίκη προσωπικά, αναφέρει ότι η ένταξή της στη Χιτλερική Νεολαία ήταν αναγκαστική.[20] Η ίδια η Φρειδερίκη φέρεται να έλεγε ότι, επειδή ήταν πολύ μοναχικό παιδί που έπαιζε μόνο με παιδιά υπηρετών, όταν είδε τα άλλα παιδιά με στολή, ζήτησε να έχει και αυτή και άρχισε να παρακολουθεί τις συγκεντρώσεις τους για 6 ή 8 μήνες.[21][22]
Μετάβαση στο εξωτερικό
Το 1934, στα δεκαεπτά της χρόνια, στάλθηκε στην Αγγλία για να φοιτήσει στο οικοτροφείο Νορθ Φόρλαντ Λοτζ. Οι προτάσεις της για αλλαγές του τρόπου ψυχαγωγίας των κοριτσιών γίνονται αποδεκτές από τη διεύθυνση του ιδρύματος.[23][24][25] Το ίδιο έτος, θα συναντήσει τον Παύλο της Ελλάδας, στο γάμο του Γεωργίου του Ηνωμένου Βασιλείου με τη Μαρίνα της Ελλάδας.[26] Από το επόμενο έτος, όταν η Φρειδερίκη μετέβη στη Φλωρεντία της Ιταλίας για να σπουδάσει πολιτικοκοινωνικές επιστήμες στην Αμερικανική Σχολή της πόλης, οι επαφές μεταξύ τους ήταν πιο συχνές. Η σχολή όπου φοιτούσε βρισκόταν κοντά στη Βίλλα Σπάρτα στο Φιέζολε της Φλωρεντίας, όπου βρίσκονταν οι αδελφές του Παύλου, Ελένη, Ειρήνη και Αικατερίνη, τις οποίες επισκεπτόταν συχνά.
Πριν από την οριστικοποίηση του δεσμού της με τον Πρίγκιπα Παύλο, η Φρειδερίκη φέρεται να απορρίφθηκε από πιθανή μνηστή του Πέτρου της Ελλάδας, γιου του Πρίγκιπα Γεωργίου και της Μαρίας Βοναπάρτη. Η μετέπειτα αντιπάθεια ανάμεσα στον Πέτρο και τη Φρειδερίκη φαίνεται να κράτησε για όλη τη διάρκεια της ζωής τους.[27]
Τον Νοέμβριο του 1935 η βασιλική οικογένεια της Ελλάδας επιστρέφει στη χώρα και ο Γεώργιος Β΄ επανακτά τον θρόνο έπειτα από δημοψήφισμα.[28][29] Ο Παύλος γίνεται πλέον διάδοχος του θρόνου, καθώς ο αδελφός του Γεώργιος δεν είχε αποκτήσει απογόνους. Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου, το 1936, στους οποίους ο Παύλος ήταν επικεφαλής της ελληνικής αποστολής, γίνεται γνωστή η είδηση της σχέσης του με τη Φρειδερίκη.[30] Οι αρραβώνες τους αναγγέλθηκαν επίσημα στις 28 Σεπτεμβρίου 1936.[31] Μετά την αναγγελία των αρραβώνων η βρετανική κυβέρνηση, μέσω του πρέσβη της στην Αθήνα, Σίντνεϋ Ουότερλοου, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της στο βασιλιά Γεώργιο Β΄ για τον επικείμενο γάμο και τον ενημέρωσε για τις σχέσεις της οικογένειας της Φρειδερίκης με το καθεστώς του Χίτλερ. Έτσι, προκειμένου να μειωθούν οι αντιδράσεις, ο πατέρας της Φρειδερίκης ζήτησε και πήρε άδεια για την τέλεση του γάμου από το Γεώργιο ΣΤ΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς η Φρειδερίκη βρισκόταν στη γραμμή για τη διαδοχή του βρετανικού θρόνου.[32]
Ο γάμος με τον Παύλο
Για την τέλεση των γάμων της Φρειδερίκης και του Παύλου ταξίδεψε στην Αθήνα ολόκληρη η βασιλική οικογένεια του Αννοβέρου σιδηροδρομικώς από τη Γερμανία στην Αθήνα μαζί με δύο Έλληνες υπουργούς, που είχαν οριστεί ως συνοδοί στο ταξίδι. Το τραίνο καθυστέρησε επτά ώρες στη Γιουγκοσλαβία, εξαιτίας των πάγων και του χιονιού. Στα σύνορα με την Ελλάδα επιβιβάστηκε σε αυτό και ο Πρίγκιπας Παύλος.[33] Η τελετή των γάμων έγινε στις 9 Ιανουαρίου 1938 στη Μητρόπολη Αθηνών παρουσία πλήθους προσκεκλημένων από όλη την Ευρώπη.[34] Ως Διάδοχοι κατοικούσαν στην έπαυλη του Παλαιού Ψυχικού. Ο Παύλος και η Φρειδερίκη μιλούσαν μεταξύ τους γερμανικά, αγγλικά και ελληνικά. Τα αγγλικά ήταν η γλώσσα επικοινωνίας τους στο τηλέφωνο και στην αλληλογραφία. Με τα παιδιά τους μιλούσαν ελληνικά και αγγλικά.[35]
Απέκτησαν τρία παιδιά: τη Σοφία (1938, Παλαιό Ψυχικό), τον Κωνσταντίνο (1940, Παλαιό Ψυχικό) και την Ειρήνη της Ελλάδας (1942, Κέιπ Τάουν).
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος - διαφυγή στη Νότια Αφρική
Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940-1941, η Φρειδερίκη ανέλαβε την επίτιμη προεδρία της εθελοντικής οργάνωσης Φανέλα του Στρατιώτη, που είχε ιδρυθεί το 1939 από μία ομάδα Αθηναίων γυναικών.[36] Σκοπός και έργο της οργάνωσης ήταν η συγκέντρωση ρούχων, φαρμάκων και άλλων χρήσιμων προς τους Έλληνες στρατιώτες υλικών.[37] Θεωρείται ότι τουλάχιστον 270.000 δέματα απεστάλησαν στο μέτωπο.[38] Κατά τη διάρκεια των μαχών βρέθηκε εθιμοτυπικά για τη λήψη φωτογραφιών, μαζί με την πριγκίπισσα Αικατερίνη, σε νοσοκομεία όπου επισκέφθηκε τραυματισμένους στρατιώτες.[39]
Στις 26 Μαρτίου 1941 αποστέλλει μια επιστολή προς τους γονείς της, μέσω της οποίας εξηγεί την τότε κατάσταση στην Ελλάδα και αναφέρεται στη σχεδιαζόμενη επίθεση της Γερμανίας εναντίον της.[40] Σε απόσπασμα της συγκεκριμένης επιστολής αναφέρει:
«Εδώ όλοι είναι πεπεισμένοι ότι οι Γερμανοί θα μας επιτεθούν σε μια-δυο μέρες. Και γιατί όλα αυτά; Για να βοηθηθούν οι φασίστες; Η βοήθειά τους είναι άχρηστη: έχουν ξοφλήσει για πάντα. Αν όμως, παρά ταύτα, η Γερμανία επετίθετο εναντίον της Ελλάδος, τότε αυτό θα ήταν για την Ελλάδα η μεγαλύτερη δόξα που θα μπορούσε να διανοηθή. Δύο Μεγάλες Δυνάμεις εναντίον της Ελλάδος!»[41]
Τον Απρίλιο του 1941 οι γερμανικές ναζιστικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ελλάδα και η βασιλική οικογένεια έφυγε στην Κρήτη. Μετά τη Μάχη της Κρήτης κατέφυγαν στην Αίγυπτο. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, το ζεύγος εγκαταστάθηκε τελικώς στη Νότια Αφρική. Εκεί η Φρειδερίκη γέννησε το τρίτο παιδί της, την Ειρήνη, ανάδοχος της οποίας ήταν ο αρχηγός της Νοτιοαφρικανικής Ένωσης, στρατηγός Γιαν Σματς. Τον Φεβρουάριο του 1944, το ζεύγος γύρισε πάλι στην Αίγυπτο και τον Σεπτέμβριο του 1946 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα, μετά από το Δημοψήφισμα του 1946.
Βασίλισσα των Ελλήνων
Η Φρειδερίκη σε Δεξίωση στο Μπαντ Γκόντεσμπεργκ της Γερμανίας.
Ο Παύλος Α΄ και η Φρειδερίκη σε καταδρομικό των ΗΠΑ στην Αθήνα τον Μάιο του 1947.
Την 1η Απριλίου 1947, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Γεωργίου Β΄, ο Παύλος έγινε βασιλιάς και η Φρειδερίκη βασίλισσα.
Το 1962, η κόρη της, Σοφία, παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Χουάν Κάρλος δε Μπορμπόν, αργότερα Βασιλιά της Ισπανίας. Έτσι η Φρειδερίκη απέκτησε απογόνους και στην ισπανική βασιλική οικογένεια.
Μετά τον θάνατο του συζύγου της, Παύλου Α΄, στις 6 Μαρτίου 1964, η Φρειδερίκη πήρε τον τίτλο της Βασίλισσας Μητέρας (Βασιλομήτορος).
Έφυγε από την Ελλάδα με την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια μετά το αποτυχημένο Αντικίνημα του Βασιλιά Κωνσταντίνου, στις 13 Δεκεμβρίου του 1967, και εγκαταστάθηκε στην Ιταλία.
Δράση και κριτική
Εθνική Οργάνωση Νεολαίας
Ο Ιωάννης Μεταξάς αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι η Φρειδερίκη, ως Πριγκίπισσα του θρόνου της Ελλάδος και τιμητικά στη θέση της Γενικής Διοικήτριας των κοριτσιών της φασιστικής Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ), το Δεκέμβριο του 1938 μοίραζε σημαίες της οργάνωσης σε παιδιά. Συμμετοχή και προσφορά στην ΕΟΝ είχαν επίσης και άλλα μέλη της Βασιλικής Οικογενείας.[42][43].
Παιδουπόλεις
Κύριο λήμμα: Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης
Κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου Πόλεμου, το 1947, η Φρειδερίκη ίδρυσε τις "Παιδουπόλεις", ένα δίκτυο 53 ιδρυμάτων στην Ελλάδα. Σκοπός τους, σύμφωνα με την ίδια, ήταν "να σώσουμε τα παιδιά μας των βορείων επαρχιών από την απαγωγή πέρα από τα σύνορα και τη διαπαιδαγώγησή τους σε εχθρούς της πατρίδας"[44]. Στις παιδουπόλεις φιλοξενήθηκαν από 18.000 έως 30.000 παιδιά (ανάλογα με την πηγή αλλά και τον αναφερόμενο χρόνο)[45][46]. Η οργάνωση και η διοίκηση των Παιδουπόλεων έγινε από την Επιτροπή Εράνου «Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος», η οποία το 1955 μετεξελίχθηκε στο Βασιλικό Ίδρυμα Πρόνοιας («Υπό την υψηλή προστασία των Α.Α. Μ.Μ. των Βασιλέων»)[47] και το οποίο το 1970 πήρε το όνομα «Εθνικός Οργανισμός Προνοίας».
Δολοφονία Λαμπράκη
Ταξίδια και κρουαζιέρες
Τον Αύγουστο του 1954 η Φρειδερίκη πραγματοποίησε μία 10ήμερη κρουαζιέρα στο Αιγαίο με προσκεκλημένους διεθνείς προσωπικότητες και μέλη νυν και τέως βασιλικών οικογενειών. Χρησιμοποιήθηκε το νεότατο τότε πλοίο "Αγαμέμνων", το οποίο είχε ήδη χρησιμοποιηθεί και από τη κυβέρνηση για έναν περίπλου στις Κυκλάδες κατά την επίσκεψη του Καγκελάριου Κόνραντ Αντενάουερ της Δυτικής Γερμανίας. Η κρουαζιέρα είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα στο εξωτερικό και πρόβαλε πάρα πολύ την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό. Το κόστος της όμως σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου και η αντίδραση των απλών και φτωχών ανθρώπων σε αυτό που εξέλαβαν ως επίδειξη πλούτου συνέβαλε στην αρχή της πτώσης της δημοτικότητας της Φρειδερίκης[48].
Η Φρειδερίκη σε επίσκεψή της στις ΗΠΑ το 1958.
Το Δεκέμβριο του 1958 η Φρειδερίκη επισκέφτηκε τις ΗΠΑ σε ένα ταξίδι 6 εβδομάδων, με σκοπό να πληροφορηθεί τις ειρηνικές μεθόδους χρήσης της ατομικής ενέργειας[49].
Άλλες δραστηριότητες
Η παρασκηνιακή της παρέμβαση στην ελληνική πολιτική είναι αυτή που διαμόρφωσε την εικόνα της, είτε ως Βασίλισσας, είτε ως Βασίλισσας Μητέρας[50].Διοργανώθηκε έρανος υπό την εποπτεία της και ταυτόχρονα απαγορεύθηκαν όλοι οι άλλοι έρανοι και ακυρώθηκαν οι υφιστάμενοι[51]. Άλλες ήταν τα συσσίτια[52] και η προνοιακή μέριμνα, όπως η σύσταση και λειτουργία του Γραφείου Εισαγωγής Απόρων Ασθενών, το οποίο μεσολαβούσε για την εισαγωγή σε νοσηλευτικά ιδρύματα κατόπιν ανάλογων αιτημάτων οικονομικά και κοινωνικά δυσπραγούντων Ελλήνων από όλη την Ελλάδα[53] και η ίδρυση κοινωνικών δομών[54][55]. Οι παραπάνω δραστηριότητες ή πτυχές αυτών ενώ εκθειάζονται από κάποιους, έχουν δεχτεί αρνητική κριτική από άλλους[56][57][58][59].
Προίκα πριγκίπισσας Σοφίας
Τον Μάρτιο του 1962 η Κυβέρνηση Καραμανλή, ύστερα από πιεστική απαίτηση της Φρειδερίκης, ψήφισε τον νόμο «περί συστάσεως προικός για την πριγκίπισσα Σοφία» με τελικό ύψος 9 εκατομμύρια δραχμές (30.000 χρυσές λίρες) και επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού της Ελλάδας. Η προίκα σύμφωνα με τον νόμο απαλλασσόταν από κάθε φορολογία και μπορούσε να μετατραπεί σε συνάλλαγμα.[60][61]
Η προικοδότηση των 9 εκατομμυρίων δραχμών ήταν η αφορμή για να ψυχρανθούν ακόμα περισσότερο οι σχέσεις των Ανακτόρων με τον πολιτικό κόσμο και τους πολίτες. Το σύνθημα «Προίκα στην Παιδεία, όχι στη Σοφία» ακουγόταν στις φοιτητικές κινητοποιήσεις, την εποχή που η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή προίκιζε τη Σοφία με 30.000 χρυσές λίρες (9 εκατομμύρια δραχμές την εποχή εκείνη), ενώ ταυτόχρονα αρνιόταν πεισματικά κάθε αύξηση των δαπανών για την παιδεία.[62]
Για την προίκα εν όψει του γάμου της κόρης της Σοφίας με τον Χουάν Κάρλος, η Φρειδερίκη πίεζε προσωπικά τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή να καθορίσει ένα μεγάλο ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η απάντηση του πρωθυπουργού είναι ότι η βασίλισσα θα πρέπει να περιμένει να συνεννοηθεί προηγουμένως η κυβέρνηση με τα κόμματα, ώστε να μην αρχίσει η αντιπολίτευση τις επιθέσεις κατά της κυβέρνησης αλλά και κατά του στέμματος. Η Φρειδερίκη όμως συνέχισε τις φορτικές πιέσεις μέχρι που τελικώς ο Καραμανλής υπάκουσε στις πιέσεις των Ανακτόρων και των φιλοβασιλικών στελεχών του. Οι πληροφορίες της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα ανέφεραν ότι κανείς δεν πληροφορήθηκε, δημόσια τουλάχιστον, το πραγματικό ύψος της προίκας και υποστηρίζουν ότι 100.000-200.000 χρυσές λίρες βγήκαν από τα ταμεία του κράτους.[63]
Η κηδεία
Πέθανε στις 7 Φεβρουαρίου 1981 από έμφραγμα, που εκδηλώθηκε μετά από εγχείρηση καταρράκτη στην οποία είχε υποβληθεί, στα ισπανικά ανάκτορα της Θαρθουέλα. Η κηδεία έγινε στην Ελλάδα, στο βασιλικό κοιμητήριο στο Τατόι, ύστερα από ειδική άδεια που δόθηκε από την κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη.
Τα μνήματα του βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης στο Τατόι.
Στην αρχή ο Κωνσταντίνος πρότεινε στον πρωθυπουργό να μεταφερθεί η σορός στις 11 Φεβρουαρίου στην Ελλάδα και την επόμενη μέρα να τελεστεί η νεκρώσιμη ακολουθία στη Μητρόπολη Αθηνών και ο ενταφιασμός στο Τατόι. Ο Ράλλης δήλωσε ότι όλα έπρεπε να γίνουν στο Τατόι την ίδια μέρα, γιατί στη Μητρόπολη ήταν πολύ πιθανό να γίνουν ταραχές. Σύμφωνα με την κυβέρνηση Ράλλη, το πρόβλημα δεν ήταν αν θα επιτρεπόταν η κηδεία, γιατί δεν υπήρχε ανάγκη τέτοιας άδειας. Θα έπρεπε να εκδοθεί απόφαση απαγορεύσεως της κηδείας. Αυτή η απαγόρευση θα εξέθετε τη χώρα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Τέλος, μετά την αλλαγή του πολιτεύματος, το 1974, τα μέλη της πρώην βασιλικής οικογένειας διατηρούσαν την ελληνική ιθαγένεια και τυπικά μπορούσαν να έρθουν στην Ελλάδα χωρίς κανένα περιορισμό.
Ο Κωνσταντίνος πιεζόταν να κάνει δηλώσεις και στην αρχή αρνήθηκε. Την παραμονή της κηδείας το γραφείο του έδωσε στη δημοσιότητα δήλωσή του, με την οποία εξέφραζε τη λύπη του για την πολιτικοποίηση της κηδείας, ενώ ο ίδιος ερχόταν στην Ελλάδα, για να εκτελέσει ένα οδυνηρό προσωπικό καθήκον και ότι οι περιορισμοί που επεβλήθησαν στην απλή τελετή κηδείας της μητέρας του, προσδίδουν σ΄ αυτόν πικρία στην οδύνη. Τελικώς, την Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου κηδεία και ταφή έγιναν αυθημερόν στο Τατόι.
Τίτλοι και προσφωνήσεις
18 Απριλίου 1917 – 9 Ιανουαρίου 1938: 'Η Αυτής Βασιλική Υψηλότητα Η Πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Δούκισσα στο Μπράουνσβαϊγκ-Λύνεμπουργκ
9 Ιανουαρίου 1938 – 1 Απριλίου 1947: Η Αυτής Βασιλική Υψηλότητα Η Πριγκίπισσα Διαδόχου Φρειδερίκη της Ελλάδας και της Δανίας, του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Δούκισσα στο Μπράουνσβαϊγκ-Λύνεμπουργκ
1 Απριλίου 1947 – 6 Μαρτίου 1964: Η Μεγαλειότητα της Η Βασίλισσα των Ελλήνων Φρειδερίκη, Πριγκίπισσα της Δανίας, του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Δούκισσα στο Μπράουνσβαϊγκ-Λύνεμπουργκ
6 Μαρτίου 1964 – 6 Φεβρουαρίου 1981: Η Μεγαλειότητα της Η Βασίλισσα-Μητέρα Φρειδερίκη, Πριγκίπισσα της Δανίας, του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Δούκισσα στο Μπράουνσβαϊγκ-Λύνεμπουργκ
Πρόγονοι
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Παραπομπές
ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ (8 Φεβρουαρίου 2014). «Ψυχροπολεμική δολοφονία». Ελευθεροτυπία online. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2016.
Κωνσταντίνος Τσάτσος, Λογοδοσία μιας ζωής τόμ. 2ος, εκδ. Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα, 2000, σελ. 372
Χρηστίδης Χρήστος, Ο Ανένδοτος Αγώνας της Ένωσης Κέντρου, Από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012, σελ. 254
http://www.skaipatras.gr/skai-events/item/61643-a.html[νεκρός σύνδεσμος]
http://www.royalchronicles.gr/fredericaandvictorialouise/
http://www.omogeneia-turkey.com/rumlife/file/id-frederica-greece.pdf[νεκρός σύνδεσμος]
«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2016.
Εφημερίδα "Έθνος", φύλλο της 21 Ιουλίου 1933
http://www.iefimerida.gr/news/77165/φρειδερίκη-η-μισητή-βασίλισσα-με-τους-κρυφούς-και-πολλούς-εραστές
http://www.oocities.org/henrivanoene/genhanover1.html
http://www.patris.gr/articles/50012/15651?PHPSESSID=#.V5yyDPxkjIU
http://www.livepedia.gr/index.php/Παύλος_Α_%5CΒασιλείς[νεκρός σύνδεσμος]
Howard Jones, A New Kind of War: America's Global Strategy and the Truman Doctrine in Greece, Oxford University Press, 1998, σελ. 65, ISBN 0-19-511385-3
Christopher Hitchens, Hostage to History, Verso, 1997, σελ. 63, ISBN 978-1-85984-189-1
Windsor Knot, εφημερίδα The New York Times, 12 Μαΐου 1991
John Pearson, The Selling of the Royal Family: The Mystique of the British Monarchy, Simon and Schuster, 1986, σελ. 187, ISBN 978-0-671-49749-1
The King's Wife Αρχειοθετήθηκε 2009-05-21 στο Wayback Machine., περιοδικό TIME, δημοσίευση 26 Οκτωβρίου 1953
A Foolish Display Αρχειοθετήθηκε 2009-05-22 στο Wayback Machine., περιοδικό TIME, δημοσίευση 19 Ιουλίου 1963
WELFEDÄMMERUNG; Eigentlich wollte Prinz Ernst August von Hannover nur die 1945 enteigneten Kunstschätze zuruckklagen. Doch Jetzt wird Europas ältestes Fürstengeschlecht Vergangenheit eingeholt. Alle fragen: Wie hilten es die Hoheiten mit Hitler?, εφημερίδα Stern, δημοσίευση 11 Φεβρουαρίου 1999
Isis Fahmy, Around the World with Isis, Papadakis Publisher, 2006, σελ. 63, ISBN 978-1-901092-49-3
Queen Mother of Greece dies, εφημερίδα The Assosiated Press, δημοσίευση 6 Φεβρουαρίου 1981
Στο βιβλίο της «Μέτρον Κατανοήσεως», η ίδια η βασίλισσα Φρειδερίκη, αναφέρει σχετικά με την ένταξή της στη ναζιστική νεολαία: «Μια μέρα, δύο γυναίκες με στολή έκαναν την εμφάνισή τους στο δωμάτιο των γονέων μου και οι γονείς μου μου είπαν να βγω έξω. Είχε γίνει νόμος, ότι όλα τα παιδιά έπρεπε να εγγραφούν στο Ναζιστικό Κίνημα Νεολαίας και οι γυναίκες είχαν έλθει να υπενθυμίσουν στους γονείς μου το καθήκον αυτό. Από την ημέρα εκείνη, μία φορά την εβδομάδα, έπρεπε να φορώ μια στολή που αποτελείτο από λευκό πουκάμισο, μαύρο μαντήλι και μαύρη φούστα. Ντυμένη μ΄ αυτόν τον τρόπο κατηφόριζα από τον λόφο προς το χωριό, πηγαίνοντας σε μία άδεια αίθουσα σχολείου, όπου ήταν συγκεντρωμένη μια ομάδα κοριτσιών. Δεν μου άρεσε να φορώ τη στολή και ποτέ αργότερα δεν την αγάπησα, αλλά την έβλεπα σαν κάτι που με είχε φέρει, επιτέλους, σε επαφή με άλλα παιδιά. Πλέκαμε και τραγουδούσαμε. Το πρώτο δεν μου άρεσε, αλλά το δεύτερο το απολάμβανα. Συνήθως ένα μεγαλύτερο κορίτσι έδινε διάλεξη για κάποιο εθνικό θέμα, όμως δεν πιστεύω ότι οποιαδήποτε από μας να άκουσε ποτέ τίποτε. Ήμασταν πάρα πολύ απασχολημένες να φλυαρούμε μεταξύ μας. Ο πατέρας μου δεν συμπαθούσε το Ναζιστικό Κίνημα, αλλ΄ αυτό δεν μπορούσε να το συζητήσει ανοιχτά. Ύστερα από δύο εβδομάδες στο Κίνημα Νεολαίας είχα μια μεγάλη ιδιαίτερη συζήτηση με τον πατέρα μου. Μου εξήγησε τι σήμαινε στην πραγματικότητα όλη αυτή η ιστορία με τις στολές και αποφασίσαμε από κοινού ότι θα ήταν καλύτερα για μένα να διακόψω κάθε σχέση μ΄ αυτήν. Εφόσον όμως βρισκόμουν στη Γερμανία, αυτό θα ήταν αδύνατον, σύμφωνα με το νόμο. Έτσι, μ΄ έστειλαν στην Αγγλία». (Μέτρον Κατανοήσεως. Φρειδερίκη, Βασίλισσα, ΚΑΡΖΗΣ Θ. Αθήνα 1971, σελίδα 30)
Φρειδερίκη - Η αμφιλεγόμενη βασίλισσα, Στεφανοπούλου Αλεξάνδρα, Δεκέμβριος 2015, Εκδόσεις Φερενίκη, σελίδες 36-37. ISBN 9789609513463
It's Always Friday: Autobiography of a film insurance troubleshooter [1]
Crowns in a Changing World [2]
http://www.royalchronicles.gr/to-xroniko-enos-gamou/
http://www.mixanitouxronou.gr/o-gamos-tou-diadochou-pavlou-me-ti-frideriki-i-antirrisis-tou-vasilia-georgiou-v΄-i-prika-tis-pou-pige-chameni-ke-i-agnosti-istoria-tou-goiteftikou-prigkipa-petrou/
http://www.mixanitouxronou.gr/ta-epta-dimopsifismata-stin-ellada-ta-pente-itan-gia-ton-vasilia-ke-ta-dio-ta-ekane-i-chounta-gia-ton-vasilia-ke-tin-tropopiisi-tou-sintagmatos/
http://tvxs.gr/userpost/μέλη-χωρίς-σύνορα/το-δημοψήφισμα-που-δεν-έγινε…
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=668335
http://www.e-radio.gr/post/46871/freiderikh-h-paremvatikh-kai-mishth-vasilissa-pics
Φρειδερίκη - Η αμφιλεγόμενη βασίλισσα, Στεφανοπούλου Αλεξάνδρα, Δεκέμβριος 2015, Εκδόσεις Φερενίκη, σελίδες 49-50. ISBN 9789609513463
Μέτρον Κατανοήσεως, Φρειδερίκη Βασίλισσα, Βιβλιομεταφραστική, Αθήνα 1971, σελ. 37-38
http://www.kathimerini.gr/942436/opinion/epikairothta/politikh/80-xronia-prin-89-i-1938 80 χρoνια πριν... 8/9-I-1938
Μέτρον Κατανοήσεως, Φρειδερίκη Βασίλισσα, Βιβλιομεταφραστική, Αθήνα 1971, σελ. 42
http://www.kathimerini.gr/502233/article/epikairothta/ellada/o-polemos-toy-1940-sta-metopis8en
«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2016.
Φρειδερίκη: Η αμφιλεγόμενη βασίλισσα http://www.royalchronicles.gr/freideriki-i-amfilegomeni-vassilisa-2/
Φρειδερίκη, η αμφιλεγόμενη βασίλισσα, ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, σελ. 61. ISBN 9789609513463
Φρειδερίκη, η αμφιλεγόμενη βασίλισσα, ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, σελ. 70-71. ISBN 9789609513463
Βασιλεύς Κωνσταντίνος, Χωρίς Τίτλο. Τόμος Α΄, σελ.78-79
Marina Petrakis, The Metaxas myth, I.B.Tauris, 2006, σελ 91, 92, ISBN 1-84511-037-4
Michael Albert, David T. Dellinger, Beyond Survival: New Directions for the Disarmament Movement, South End Press, 1983, σελ. 286, ISBN 978-0-89608-175-8
Measure of Understanding, Queen Frederica of the Hellenes, Εκδόσεις Macmillan, 1971, ISBN 978-0-333-12454-3
Ποιος έκανε αλήθεια "παιδομάζωμα";, εφημερίδα Ριζοσπάστης, δημοσίευση Κυριακή 27 Ιουνίου 1999 (Συνέντευξη της ιστορικού Τασούλας Βερβενιώτη) «...με τον αριθμό των παιδιών στις παιδουπόλεις περίπου 25.000»
Catherine Panter-Brick, Malcolm T. Smith, Abandoned Children, Cambridge University Press, 2000, σελ. 92, 96, 99, 108, ISBN 0-521-77555-8
Τι είναι και τι προσφέρει στον Ελληνικόν Λαόν η Βασιλική Πρόνοια Αρχειοθετήθηκε 2007-10-09 στο Wayback Machine., περίπου 1962 (στο κείμενο αναφέρεται "..σήμερα μετά 15 ετών συνεχή έργασία")
Φρειδερίκη, η αμφιλεγόμενη βασίλισσα της Αλεξάνδρας Στεφανοπούλου, εκδόσεις ΦΕΡΕΝΙΚΗ ... Στο Μηχανή του Χρόνου
royalchronicles.gr
John Chipman, NATO's Southern Allies: Internal and External Challenges, Routledge 1988, Σελ. 247, ISBN 978-0-415-00485-5
«Τα παιδιά του εμφυλίου-Από την “Κοινωνική Πρόνοια” του Φράνκο στον “Έρανο” της Φρειδερίκης (1939-1950)» Λ.Χασιώτης Εκδόσεις Εστία 2014 σελ.363
Η Ελλάδα των εθνικών εράνων
Δες την πρόσφατη αρχειακή έρευνα από το Αρχείο των τέως Βασιλικών Ανακτόρων στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, επιστολών πολιτών από την περιοχή των Τρικάλων προς τη Φρειδερίκη για εισαγωγή σε νοσηλευτικά ιδρύματα ή εύρεσης εργασίας. Μιχάλης Φύλλας,«Επιστολές Τρικαλινών στη βασίλισσα Φρειδερίκη «Στηρίζω εις σας μεγαλειοτάτη όλας μου τας ελπίδας…», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τομ. 77 (2020), σελ.282-286[3], και τη Σάμο, Μιχάλης Φύλλας,«Επίκειται ο εξ ασιτείας θάνατός μου…». Όψεις της σαμιακής κοινωνίας στις αρχές της δεκαετίας του ’60», Απόπλους, τχ.83 (Άνοιξη 2020), σελ.330-336[4] .
Η «Βασιλική Πρόνοια» της Φρειδερίκης
Φιλανθρωπία ή πρόνοια;
Βασιλικό παρακράτος προνοίας
«Τα παιδιά του εμφυλίου-Από την “Κοινωνική Πρόνοια” του Φράνκο στον “Έρανο” της Φρειδερίκης (1939-1950)» Λ.Χασιώτης Εκδόσεις Εστία 2014 σελ.363
«Φρειδερίκη : Μια βασίλισσα «Φρίκη» και ένα από τα πιο μισητά πρόσωπα της ελληνικής Ιστορίας !». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2016.
Το «παιδομάζωμα», η Φρειδερίκη και το δουλεμπόριο της εθνικοφροσύνης
Όταν η βασίλισσα Ελισάβετ, «χαστούκισε» τη Φρειδερίκη, Β. Λεβεντογιάννης, ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1959, 09-03-2017
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 29 Αυγούστου 2010, Και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς χειρότερα, Ε.Μαρίνου
Οταν η Φρειδερίκη πάντρευε τα παιδιά της, ΤΑ ΝΕΑ, Ρωμαίος Γιώργος, 29 Απριλίου 2011
Οταν η Φρειδερίκη πάντρευε τα παιδιά της, ΤΑ ΝΕΑ, Ρωμαίος Γιώργος, 29 Απριλίου 2011
Πηγές
Κωνσταντίνος Τσάτσος, Λογοδοσία μιας ζωής τομ. 2ος, εκδ.Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα, 2000
Μιχάλης Φύλλας,«Επιστολές Τρικαλινών στη βασίλισσα Φρειδερίκη «Στηρίζω εις σας μεγαλειοτάτη όλας μου τας ελπίδας…», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τομ. 77 (2020), σελ.282-286. [5]
Μιχάλης Φύλλας,«Επίκειται ο εξ ασιτείας θάνατός μου…». Όψεις της σαμιακής κοινωνίας στις αρχές της δεκαετίας του ’60», Απόπλους, τχ.83 (Άνοιξη 2020), σελ.330-336[6]
Βιβλιογραφία
Measure of Understanding(Μέτρον Κατανοήσεως), Queen Frederica of the Hellenes, Εκδόσεις Macmillan (27 May 1971), ISBN 978-0-333-12454-3
Πολιτικές Εκμυστηρεύσεις, Γεώργιος Ι. Ράλλης, Εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα 1990, ISBN 960-7057-00-7
" Το κορίτσι που θα γινόταν βασίλισσα", Νέλλη Ξενάκη, Εκδόσεις Τετράγωνο, Αθήνα 2014 ISBN 978-960-9505-45-1
Φρειδερίκη της Ελλάδας
Οίκος του Ανόβερου
Γέννηση: 18 Απριλίου 1917 Θάνατος: 6 Φεβρουαρίου 1981
Ελληνική βασιλική οικογένεια
Προκάτοχος
Ελισάβετ της Ρουμανίας Βασιλική σύζυγος της Ελλάδας
1 Απριλίου 1947- 6 Μαρτίου 1964 Διάδοχος
Άννα-Μαρία της Δανίας
Βασίλισσες της Ελλάδας
Άννα-Μαρία της Ελλάδας (1964–1973) Φρειδερίκη της Ελλάδας (1947–1964) Ελισάβετ της Ρουμανίας (1922–1924) Ασπασία Μάνου (1919–1920) Σοφία της Ελλάδας (1913–1917· 1920–1922) Όλγα των Ελλήνων (1867–1913) Αμαλία της Ελλάδας (1836–1862)
Πριγκίπισσες της Ελλάδας και της Δανίας από το γάμο
1η γενιά
Καμία
2η γενιά
Πριγκίπισσα Σοφία της Πρωσίας Πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη Μεγάλη Δούκισσα Ελένη Βλαδιμήροβνα της Ρωσίας Πριγκίπισσα Αλίκη του Μπάττενμπεργκ Νάνσυ Λίντς* Πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης
3η γενιά
Πριγκίπισσα Ελισάβετ της Ρουμανίας Ασπασία Μάνου* Πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Ανόβερου Ειρήνη Οβισινίκοβα*
4η γενιά
Καμία
5η γενιά
Μαρί Σαντάλ Μίλλερ* Τατιάνα Μπλάτνικ*
* δεν είχε βασιλικό ή ευγενή τίτλο από τη γέννηση
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
