.
Νόμισμα που απεικονίζει το Φιλέταιρο και την προστάτιδα της Περγάμου, την Αθηνά. Κόπηκε στην εποχή του διαδόχου του, του Ευμένη Α'.
| Δυναστεία των Ατταλιδών |
Φιλέταιρος |
Ο Φιλέταιρος ( περίπου 343 – 263 π.Χ. ) ήταν ο ιδρυτής της Δυναστείας των Ατταλιδών της Περγάμου στην Ανατολία. Γεννήθηκε στο Tieum, ένα μικρό χωριό στις ακτές της Ανατολίας στη Μαύρη Θάλασσα. Το μέρος αυτό βρίσκεται ανάμεσα στη Βιθυνία προς τη Δύση και την Παφλαγονία στην Ανατολή. Πατέρας του ήταν ο Άτταλος. Πληροφορίες για τη ζωή του δίνουν διάφοροι λόγιοι της αρχαιότητας όπως ο Στράβων, ο Παυσανίας, ο Junianus Justinus κ.ά.
Συμμετοχή στις Μάχες των Διαδόχων
Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου του Μέγα, το 323 π.Χ., ο Φιλέταιρος αναμείχθηκε στους Πολέμους των Διαδόχων, των συγκρούσεων δηλαδή ανάμεσα στους πρώην στρατηγούς του Μακεδόνα στρατηλάτη για την κυριαρχία των εδαφών της απέραντης αυτοκρατορίας του. Ο Φιλέταιρος υπηρέτησε αρχικά υπό τις διαταγές του Αντίγονου, μα κατόπιν συμμάχησε με το Λυσίμαχο, ο οποίος, μετά το θάνατο του Αντίγονου στη Μάχη της Υψούς το 301 π.Χ., έκανε το Φιλέταιρο διοικητή της Περγάμου. Εκεί ο Λυσίμαχος διατηρούσε ένα θησαυροφυλάκιο που περιείχε εννέα χιλιάδες τάλαντα από ασήμι.
Ο Φιλέταιρος υπηρέτησε το Λυσίμαχο μέχρι και το 282 π.Χ., οπότε και τον εγκατέλειψε, πιθανώς εξαιτίας των δολοπλοκιών της νεαρής τρίτης συζύγου του βασιλιά, της Αρσινόης. Τάχθηκε με το μέρος της Λυσάνδρας, συζύγου του δολοφονηθέντος γιου του Λισιμάχου, του Αγαθοκλή και μαζί με άλλους την ακολούθησε στη Βαβυλώνα. Ο Φιλέταιρος προσέφερε τις υπηρεσίες του, το φρούριο και κυρίως το θησαυροφυλάκιο της Περγάμου στο Σέλευκο, έτερο στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος ακολούθως νίκησε και θανάτωσε το Λυσίμαχο στη Μάχη του Κουροπεδίου το 281 π.Χ. Ο Σέλευκος με τη σειρά του θανατώθηκε από το μαχαίρι του Πτολεμαίου Κεραυνού στη Θράκη, λίγους μήνες μετά. Ήταν ο Φιλέταιρος αυτός που εξαγόρασε το σώμα του και το απέστειλε στη Σελεύκεια, στον γιο του βασιλιά, τον Αντίοχο.
Ηγεμονία της Περγάμου
Παρόλο που τυπικά παρέμεινε κάτω από την κυριαρχία των Σελευκιδών, ο Φιλέταιρος, είχε αρκετή αυτονομία και μπορούσε με τη βοήθεια του διόλου ευκαταφρόνητου πλούτου που είχε στα χέρια του να αυξάνει τη δύναμη και την επιρροή του εκτός της Περγάμου. Υπάρχουν πολλές αναφορές σύμφωνα με τις οποίες ο Φιλέταιρος βοήθησε διάφορες πόλεις και ναούς, ανάμεσα στους οποίους ιερά στους Δελφούς και τη Δήλο. Επίσης προσέφερε στρατεύματα, χρήματα και φαγητό στην πόλη της Κυζίκου για την άμυνά της ενάντια σε μια εισβολή Γαλατών. Σαν αποτέλεσμα ο Φιλέταιρος κέρδισε κύρος και καλή φήμη για εκείνον και την οικογένειά του.
Κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του, που κράτησε περίπου σαράντα χρόνια, κατασκεύασε την Ακρόπολη της Περγάμου, το ναό της Δήμητρας και το ναό της Αθηνάς, της θεάς – προστάτιδας της Περγάμου, καθώς και το πρώτο παλάτι της πόλης. Ακόμη συνέβαλε σημαντικά και στην οχύρωση της.
Προσωπική Ζωή
Ο Φιλέταιρος ήταν ευνούχος, ωστόσο οι πηγές διαφωνούν ως προς το λόγο της κατάστασής του αυτής. Ο Άτταλος Α', κατοπινός βασιλιάς της Περγάμου, υποστήριξε πως όταν ο Φιλέταιρος ήταν ακόμη μωρό, βρέθηκε ανάμεσα σε κάποιο πλήθος ανθρώπων, και η πίεση από το συνωστισμό προκάλεσε την αναπηρία του. Κάποιοι μελετητές θεωρούν πως η ιστορία αυτή ήταν επινόηση του Αττάλου, για να εξωραΐσει τις ρίζες της δυναστείας, καθώς όσοι γίνονταν ευνούχοι για να υπηρετήσουν βασιλείς (αυτή είναι η άλλη εκδοχή της αιτίας ευνουχισμού του Φιλέταιρου) συχνά γίνονταν θύματα εξευτελισμού. Το γεγονός ότι ο Φιλέταιρος ήταν ευνούχος διαφαίνεται και από το γεγονός πως στα νομίσματα που κόπηκαν μετά το θάνατό του απεικονίζεται ιδιαίτερα ευτραφής.
Ο Φιλέταιρος δεν παντρεύτηκε ποτέ και ως ευνούχος δεν απέκτησε παιδιά. Υιοθέτησε τον ανιψιό του Ευμένη Α' (γιο του αδερφού του που επίσης ονομαζόταν Ευμένης), ο οποίος τον διαδέχτηκε ως ηγεμόνας της Περγάμου το 263 π.Χ. Με εξαίρεση τον Ευμένη Β', όλοι οι μελλοντικοί ηγεμόνες της Περγάμου απεικόνιζαν την όψη του Φιλέταιρου στα νομίσματά τους, τιμώντας τον ιδρυτή της δυναστείας τους. Έλαβε θεϊκές τιμές και το προσωνύμιο «Ευεργέτης».
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
