Η Έλλη Λαμπέτη (13 Απριλίου 1926 – 3 Σεπτεμβρίου 1983) ήταν μια από τις μεγαλύτερες ελληνίδες ηθοποιούς.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στα Βίλια Αττικής. Το πραγματικό της όνομα ήταν Έλλη Λούκου. Ο πατέρας της Κώστας Λούκος είχε μια ταβέρνα στα Βίλια Αττικής και η μητέρα της ήταν η Αναστασία Σταμάτη. Είχε 6 αδέρφια. Το 1928 η οικογένεια μετακόμισε στην Αθήνα. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής ερωτεύεται τον πολλά χρόνια μεγαλύτερό της, λόγιο Θ.Σ., που παρολίγον για χάρη του να εγκαταλείψει το θέατρο. Με τον Αλέκο Αλεξανδράκη έζησαν πάλι έναν θυελλώδη έρωτα που διήρκεσε δύο χρόνια και συμπρωταγωνίστησαν και στο θέατρο. Ο γάμος της με τον Μάριο Πλωρίτη το 1950 υπήρξε ατυχής, χώρισαν το 1953, όταν γνωρίστηκε με τον Δημήτρη Χορν, τον οποίο δεν παντρεύτηκε ποτέ και επιπλέον αναγκάστηκε να κάνει έκτρωση στο παιδί που κυοφορούσε από εκείνον.

Από τον Δ. Χορν χώρισε το 1959, όταν γνώρισε τον αμερικανό συγγραφέα Γουέηκμαν (Frederic Wakeman), τον οποίο παντρεύτηκε, αλλά χώρισε το 1976 μετά από πολλά προβλήματα και όντας χρόνια εν διαστάσει. Σημαντική γνωριμία στη ζωή της στάθηκε ο γνωστός ηθοποιός Κώστας Καρράς, με τον οποίο η Λαμπέτη ονειρευόταν για άλλη μια φορά τον γάμο και την οικογένεια. Θα παίξουν μαζί στο "Θυμήσου στον Σεπτέμβρη", αλλά εμπόδιο στα σχέδιά της είναι το νεαρό της ηλικίας του και το ότι εκείνος είναι παντρεμένος, κάτι που η ίδια αγνοούσε. Θα μάθει την αλήθεια από τη γνωστή πλέον ηθοποιό Βέρα Κρούσκα, η οποία έκανε τα πρώτα θεατρικά της βήματα στο πλευρό της Λαμπέτη. Η επάρατη νόσος κάνει την επανεμφάνιση της στη ζωή της ηθοποιού (1967). Μετά την εγχείρηση (ολική μαστεκτομή) στην οποία υποβλήθηκε στις ΗΠΑ επιστρέφει και προσπαθεί να το ξεπεράσει.

Μια προσπάθεια υιοθεσίας από κοινού με τον Γουέηκμαν, (της μικρής Έλίζας) της δημιούργησε πλείστα προβλήματα, όταν δικαστική απόφαση την υποχρέωσε να επιστρέψει το παιδί, μετά παρέλευση 4 χρόνων, στους φυσικούς γονείς του. Η περιπέτεια αυτή της δημιούργησε γενική κατάπτωση και μελαγχολία, που την κράτησε μακριά από το θέατρο. Η επάρατη νόσος όμως ήρθε να συμπληρώσει την τραγωδία της μεγάλης αυτής ηθοποιού. Οι μεταστάσεις ήταν συνεχείς. Η τελευταία έπληξε της φωνητικές τις χορδές. Η τελευταία παράσταση στην οποία πρωταγωνίστησε στην Αθήνα ήταν τα "Παιδιά ενός κατώτερου Θεού' στο ρόλο της κωφάλαλης Σάρα. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1983 άφησε τη τελευταία της πνοή σε νοσοκομείο των ΗΠΑ που είχε μεταβεί λίγες εβδομάδες πριν, σφραγίζοντας έτσι μια υπέροχη εποχή του ελληνικού θεάτρου. Η τελευταία προσφορά της μεγάλης ηθοποιού ήταν η δωρεά των ματιών της.

Επαγγελματική σταδιοδρομία

Το 1941 έδωσε εξετάσεις και απέτυχε τόσο στη δραματική σχολή του Εθνικού θεάτρου όσο και στη σχολή Κοτοπούλη. Η ίδια η Μαρίκα Κοτοπούλη όμως αναγνώρισε το ταλέντο της και την έκανε δεκτή στη σχολή της. Άλλαξε το επώνυμο της από Λούκου σε Λαμπέτη όταν διάβασε το βιβλίο "Αστραπόγιαννος" του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Πρώτη της θεατρική εμφάνιση το 1942 στο έργο "Η Χάνελε πάει στο Παράδεισο" του Γκέρχαρντ Χάουπτμαν. Η συμμετοχή της όμως στο έργο "Γυάλινος κόσμος" στο θέατρο του Κάρολου Κουν είναι εκείνο που την καθιερώνει ως εξαίρετη ηθοποιό. Συμπρωταγωνίστρια με τον Δ. Χορν και τον Γ. Παππά ανέβασε κλασσικά έργα όπως "Νυφικό κρεβάτι", "Παιχνίδι της Μοναξιάς" κ.ά. Επίσης συνεργάστηκε στο θέατρο με μεγάλους ηθοποιούς, όπως ήταν ο Μάνος Κατράκης, που επιπλέον τους συνέδεε βαθιά φιλία. Τελευταία της παρουσία στο Θέατρο ήταν το 1981 στο έργο "Σάρα - Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού" υποδυόμενη με απίστευτη επιτυχία τη κωφάλαλη Σάρα. Αλλά και στον ελληνικό κινηματογράφο οι επιτυχίες της δεν ήταν λίγες, ιδιαίτερα στο "Κορίτσι με τα μαύρα", "Κυριακάτικο ξύπνημα" αλλά και στο "Η Κάλπικη λίρα".

Θεατρογράφημα

• Το ταξίδι του γάμου (Κάρλο Ντε Φρις) Θίασος Κοτοπούλη 1942
• Αλάτι και πιπέρι Θίασος Κοτοπούλη 1942
• Η Χάννελε πάει στον παράδεισο(Γκ. Χάουπτμαν)Θίασος Κοτοπούλη 1942
• Ο ψεύτης και η καλόγρια (Κουρτ Γκετς) Θίασος Κοτοπούλη 1944
• Φουσκοθαλασσιές (Δημήτρης Μπόγρης) Θίασος Κοτοπούλη 1944
• Σκάνδαλο σε γυμνάσιο θηλέων (Λαντ. Φοντόρ) Θίασος Μιράντας,Μουσούρη,Νέζερ 1944
• Χάιλ Χίτλερ (Δ. Ευαγγελίδη- Αλ. Σακελλάριου) Θίασος Μουσούρη 1944
• Η μεγάλη στιγμή (Αλέκου Λιδωρίκη) Θίασος Μουσούρη 1945
• Οι έμποροι της δόξας (Μαρσέλ Πανιώλ-Πωλ Νιβουά) Θίασος Μουσούρη 1945
• Η κυρία προέδρου (Μ.Εννεκέν-Πωλ Βεμπέρ) Θίασος Μουσούρη 1945
• Μποέμ (Ρενάτο Μόρντο) Θεατρική εταιρεία Μουσούρη, Μόρντο, Ανεμογιάννη 1945
• Εμείς κι ο χρόνος (Τζων Πρίσλευ) Θέατρο Τέχνης 1946
• Γυάλινος Κόσμος (Τένεση Ουίλλιαμς) Θέατρο Τέχνης 1946
• Αντιγόνη (Ζαν Ανούιγ) Θέατρο Τέχνης 1947
• Ο γάμος της Μπάρμπαρα (Τζέημς Μπάρι) Θέατρο Τέχνης 1947
• Το φιόρο του Λεβάντε (Γρηγόριος Ξενόπουλος) Θέατρο Τέχνης 1947
• Ήταν όλοι τους παιδιά μου (Άρθουρ Μίλλερ) Θέατρο Τέχνης 1947
• Ζωή με τον πατέρα (Χάουαρντ Λίντσευ- Ράσσελ Κρουζ) Θέατρο Τέχνης 1947
• Ο ανακριτής έρχεται (Τζων Πρίσλευ) Θέατρο Τέχνης 1948
• Ματωμένος Γάμος (Φρεδερίκο Γκαρθία Λόρκα) Θέατρο Τέχνης 1948
• Ο Απόλλων του Μπελάκ (Ζαν Ζιρωντού) Θίασος Κατερίνας 1948
• Χρυσή μου Ρουθ (Νόρμαν Κράσνα) Θίασος Κατερίνας 1948
• Ο κουρέας της Σεβίλλης (Μπωμαρσαί) Εθνικό Θέατρο 1948
• Οι Φοιτητές (Γρηγόριος Ξενόπουλος) Εθνικό Θέατρο 1949
• Φθινοπωρινή Παλίρροια (Δάφνη ντυ Μωριέ) Θίασος Κατερίνας 1949
• Οι τρομεροί εραστές (Νόελ Κάουαρντ) Θίασος Κατερίνας 1949
• Η κληρονόμος (Ρουθ-Αυγούστου Γκετς) Θίασος Μουσούρη 1949
• Η ανθρώπινη φωνή (Ζαν Κοκτώ) Θίασος Μουσούρη 1950
• Λίλιομ (Φέρεντς Μολνάρ) Θίασος Μουσούρη 1950
• Ένας αξιοθαύμαστος υπηρέτης (Τζέημς Μπάρρι) Θίασος Μουσούρη 1950
• Πεγκ, καρδούλα μου (Τζ. Χαρτλευ Μάννερς) Θίασος Μουσούρη 1950
• Χαμένοι στο σκοτάδι (Πωλ Βίνσετ Κάρρολλ) Θίασος Μουσούρη 1951
• Το κουρέλι (Ντάριο Νικοντέμι) Θίασος Μουσούρη 1951
• Βαθειά, γαλάζια θάλασσα (Τέρενς Ράττιγκαν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1952
• Ξενοδοχείο η ευτυχία (Μαρκ Ζιλμπέρ Σωβαζόν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1952
• Νόρα-Το σπίτι της Κούκλας (Ερρίκου Ίψεν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
• Αγαπούλα (Άρθουρ Σνίτσλερ) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
• Τρεις άγγελοι (Αλμπέρ Υσσόν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
• Γαλάζιο Φεγγάρι (Χιου Χέρμπερτ) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
• Ο άνθρωπος με την ομπρέλα (Ντάινερ-Μόρρουμ) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1954
• Πρόσκληση στον πύργο (Ζαν Ανούιγ) Θίασος Μουσούρη 1955
• Το τελευταίο βαλς (Σώμερσετ Μωμ) Θίασος Μουσούρη 1956
• Νυχτερινή επίσκεψη (Γκέγιερ) Θίασος Μουσούρη 1956
• Αριστοκρατικός δρόμος (Τζέημς Μπάρρι) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1956
• Βροχοποιός (Ν.Ρίτσαρντ Νας) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1956
• Ζιζή (Αννίτα Λους) Θίασος Λαμπέτη Χορν 1957
• Το νυφικό κρεβάτι (Γιαν ντε Νάρτογκ) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1957
• Ένα ζευγάρι παπούτσια (Κλωντ Μανιέ) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1958
• Το παιχνίδι της μοναξιάς (Ουίλλιαμ Γκιμπσον) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1958
• Ο Βαβάς (Αντρέ Ρουσσέν) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1958
• Η κυρία με τις καμέλιες (Αλέξανδορς Δουμάς) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1959
• Εραστής από χαρτόνι (Ζακ Ντεβάλ) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1959
• Το θαύμα της της Άννυ Σάλλιβαν (Ουίλλιαμ Γκίμπσον) Θίασος Λαμπέτη 1961
• Πεγκ, καρδούλα μου (Τζ. Χάρτλευ Μάννερς) Θίασος Λαμπέτη 1961
• Η μικρή μας πόλη (Θόρντον Γουάιλντερ) Θίασος Λαμπέτη 1962
• Ανοιξιάτικο τραγούδι (Τζων Βαν Ντρούτεν) Θίασος Λαμπέτη 1962
• Οντίν (Ζαν Ζιρωντού) Θίασος Λαμπέτη 1962
• Η κληρονόμος (Ρουθ-Αυγούστου Γκετς) Θίασος Λαμπέτη 1962
• Σαμπρίνα (Σάμιουελ Τέηλορ) Θίασος Λαμπέτη 1963
• Ατζαλένιο γοβάκι (Πωλ Κλωντέλ) Εθνικό Θέατρο 1964
• Ξυπόλητη στο πάρκο (Νηλ Σάιμον) Θίασος Λαμπέτη 1964
• Λεωφορείο ο Πόθος (Τένεση Ουίλλιαμς) Θίασος Λαμπέτη 1965
• Αγία Ιωάννα (Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω) Θίασος Λαμπέτη 1966
• Μαμζέλ Πέπσυ (Πιερ Εντμόν Βικτόρ) Θίασος Λαμπέτη 1966
• Θυμήσου το Σεπτέμβρη (Νόελ Κάουαρντ) Θίασος Λαμπέτη 1967
• Σαράντα καράτια (Πιερ Μπαριγιέ) Θίασος Λαμπέτη 1968
• Φράνκυ (Κάρσον Μακ Καλλερς) Θίασος Λαμπέτη 1969
• Το άνθος του κάκτου (Πιερ Μπαριγιέ-Ζαν Πιερ Γκρεντύ) Θίασος Λαμπέτη 1970
• Τσιν τσιν (Φρανσουά Μπιγιεντού) Θίασος Λαμπέτη, Κωνσταντάρα 1970
• Μια λαίδη στο σφυρί ( Σώμερσετ Μωμ) Θίασος Λαμπέτη, Κωνσταντάρα 1970
• Ο λογαριασμός (Φρανσουάζ Ντορέν) Θίασος Λαμπέτη 1971
• Πέντε Θεατρικές μορφές:Ζαν Κοκτώ-Η ψεύτρα, Αυγούστου Στρίντμπεργκ-Η πιο δυνατή, Ζαν Κοκτώ- Την έχασα, Κάθρην Μάνσφηλντ, Ζαν Κοκτώ-Η ανθρώπινη φωνή Θίασος Λαμπέτη 1971
• Γλυκιά Ίρμα (Αλεξάντερ Μπερεφφόρ-Μαργκερίτ Μονό) Θίασος Λαμπέτη 1972
• Η τυφλόμυγα (Α.Λίκμπορν) Θίασος Λαμπέτη, Κατερίνας 1972
• Μικρές αλεπούδες (Λίλιαν Χέλμαν) Θίασος Λαμπέτη, Κατερίνας 1973
• Ο Βυσσινόκηπος (Άντον Τσέχοφ) Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος 1974
• Δεσποινίς Μαργαρίτα (Ρομπέρτο Αλτάιντε) Θίασος Λαμπέτη 1975
• Φθινοπωρινή ιστορία (Αλεξέι Αρμπούζοφ) Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο 1977
• Έξι μονόπρακτα: Μπέρτολτ Μπρεχτ-Η εβραία(από το «Τρόμος και Αθλιότητα στο Γ’ Ράιχ), Αυγούστου Στρίντμπεργκ-Η Πιο Δυνατή, Τσέχοφ-Αρού Όλυα («Μια Ψυχούλα»), Ζαν Κοκτώ-Η ανθρώπινη φωνή, Η ψεύτρα, Ο Πιερότος(«Την έχασα») Θίασος Λαμπέτη 1978
• Φιλουμένα Μαρτουράνο (Εντουάρντο ντε Φιλίππο) Θίασος Λαμπέτη 1978
• Ντόλλυ-«Η Προξενήτρα» (Θόρντον Ουάιλντερ) Θίασος Λαμπέτη 1980
• Σάρα, Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού (Μαρκ Μέντοφ) Θίασος Λαμπέτη 1981

Οι ταινίες

• Αδούλωτοι Σκλάβοι 1946
• Παιδιά της Αθήνας 1947
• Διαγωγή Μηδέν 1949
• Ματωμένα Χριστούγεννα 1951
• Κυριακάτικο Ξύπνημα 1953
• Κάλπικη Λίρα 1954
• Το Κορίτσι με τα Μαύρα 1956
• Το Τελευταίο Ψέμα 1957
• Χαμένο Κορμί(The Wastrel/Il Relitto) 1961
• Μια Μέρα,ο Πατέρας μου (One Day, My Daddy) 1968

Την τηλεοπτική περίοδο 2006 - 2007 προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha τηλεοπτική σειρά 20 επεισοδίων, με τίτλο "Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση", βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της βιογράφου της Λαμπέτη Φρίντας Μπιούμπι,("Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση" Εκδόσεις Εξάντας 1983) με πρωταγωνίστριες στο ρόλο της Λαμπέτη τις, Μαρίνα Καλογήρου (νεαρή ηλικία) και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (ώριμη ηλικία).

Εξώφυλλο της βιογραφίας της Έλλης Λαμπέτη

Ο Φρέντυ Γερμανός έγραψε τη βιογραφία της δεκατρία χρόνια μετά το θάνατο της (1996).