.
Περιφέρεια : Δυτική Μακεδονία
Νομός : Κοζάνης
-- Δήμος Τσοτιλίου --
Το Τσοτύλι είναι μεγάλη κωμόπολη του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού, 59 χλμ. Δ της πόλης της Κοζάνης, στην πρώην επαρχία Βοΐου. Ως Δήμος Τσοτυλίου συγκροτήθηκε για πρώτη φορά με το Ν. 1416/84. Από 1.1.1987 εντάχθηκαν σ΄αυτόν 9 οικισμοί και από 1.1.1997 με το Ν. 2539/97 (Καποδιστριακοί Δήμοι) 35 οικισμοί.
Γενικά
Το Τσοτύλι είναι γνωστό για το ιστορικό Γυμνάσιο-Οικοτροφείο που λειτούργησε ήδη από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, την εβδομαδιαία αγορά Τσοτυλίου γνωστή στο παρελθόν ως Καρί Παζάρ που γίνονταν και γίνεται κάθε Σάββατο με μεγάλη απήχηση στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και με τις πρώτες αντιστασιακές ομάδες μη εαμικών και εαμικών κατά της ιταλικής κατοχής. Οι Ιταλοί αντιδρώντας πυρπόλησαν το Τσοτύλι στις 28 Μαρτίου 1843.
Ονομασία
Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για το θέμα του ονόματος της κωμόπολης. Ο Μητροπολίτης Σισανίου Νεόφυτος το γράφει στον κατάλογο των χωριών της δικαιοδοσίας του: "Τζοτήλι" και ως ευηχότερο μετατράπηκε σε Τσοτύλι. Επίσης στο Τουρκικό Βασιλικό Κτηματολόγιο αναφέρεται ως "Τουτζούλ" ενω ο Κωνσταντίνος Αγγελής , καθηγητής στο γυμνάσιο Τσοτυλίου , υποστήριξε πως το Τσοτύλιον λεγόταν "Κοτύλιον" που σημαίνει το κοίλο , το βαθούλωμα - κουτάλι που στα χρόνια της Φραγκοκρατίας ο φθόγγος "κ" αντικαταστάθηκε με το φθόγγο "c" (τσ) και απο Κοτύλιον μετατράπηκε σε Τσοτύλιον.
Η Χαλκοτεχνία στη Μακεδονία. Τσοτύλι
15246 : Σταμνοειδής κάδος με κινητές λαβές
16889 : Αλυσίδα
Πληθυσμιακά στοιχεία
Ο Γάλλος χαρτογράφος, καθηγητής γεωγραφίας σε Οθωμανικό Λύκειο της Κωνσταντινούπολης Αννέ Συνβέτ (Αnne Synvet) το αναφέρει το 1878 (Tsontilion) ως επισκοπή του Σισανίου που ζούσαν 670Έλληνες.[1]Το 1928 εγκαθίστανται 86 οικογένειες (339 κάτοικοι) προσφύγων σύμφωνα με τα στοιχεία της της Επιτροπής Αποκατάστασης προσφύγων.
Το ιστορικό Γυμνάσιο-Οικοτροφείο Τσοτυλίου
Μαθητές του Γυμνασίου Τσοτυλίου στο τέλος της σχολικής χρονιάς 1906-1907. Καθισμένοι (αριστερά) ο καθηγητής των ελληνικών Ιορδάνης Σεφεριάδης από τη Νίγδη της Μικράς Ασίας και (δεξιά) ο Θεμιστοκλής Μοσχίδης καθηγητής των τουρκικών από τη Ραιδεστό
Μάρτιος 1904: Ο Δημήτριος Γκολίτσης (πρώτος από δεξιά) εμποριολόγος δίπλα στον Παντελή Τσαμίση καθηγητή των ελληνικών στο Γυμνάσιο-Οικοτροφείο Τσοτυλίου και μετέπειτα Γυμνασιάρχη Καστοριάς.
Το 1871 ιδρύθηκε εκεί το ιστορικό γυμνάσιο από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεως και το 1873 ανεγέρθηκε το Γυμνάσιο-Οικοτροφείο, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, από την παραπάνω αδελφότητα, το οποίο βρισκόνταν υπο την αιγίδα του Πατριαρχείου.
Ο Μητροπολίτης Αγχιάλου και μετέπειτα Σμύρνης Βασίλειος ενίσχυσε την παιδεία,[2] όπως ένα μεγάλο μέρος των χορηγιών διέθεσε για την ενίσχυση του Ελληνικού Γυμνασίου στο Τσοτύλι της Κοζάνης. Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλαιού Γυμνασίου- Οικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.
Η πυρπόληση του Τσοτυλίου (28 Μαρτίου 1943)
Οι πρώτες ενωμένες αντιστασιακές ομάδες, όπως τις έλεγαν, μετά την εξουδετέρωση όλων των μη εαμικών ομάδων που πρώτες εμφανίστηκαν στην περιοχή της Καστοριάς και του Βοΐου από τον Απρίλιο του 1942, εισέρχονταν στα χωριά και αφόπλιζαν τους χωροφύλακες που αρνούνταν να τους ακολουθήσουν. Απέλυαν τους κοινοτικούς άρχοντες και στη θέση τους διόριζαν μέλη του ΕΑΜ ή ανθρώπους της εμπιστοσύνης των τοπικών αρχών.[3] Οι ιταλικές αρχές κατοχής αντέδρασαν με την έκδοση διαταγής που καλούσε όλους τους σταθμούς χωροφυλακής να παραδώσουν τον οπλισμό τους στις πλησιέστερες κωμοπόλεις, όπου υπήρχαν ιταλικές φρουρές, έως τις 4 Φεβρουαρίου (1943). Συνέπεια αυτής της διαταγής ήταν να προσχωρήσουν στις εαμικές ομάδες αρκετοί χωροφύλακες, φοβούμενοι τη σύλληψή τους από τους Ιταλούς, επειδή δεν είχαν σπεύσει να αφοπλίσουν τους ενόπλους μόλις εμφανίστηκαν στην περιοχή.[4] Ο φόβος της συλλήψεως ώθησε επίσης αρκετούς εφέδρους και μονίμους αξιωματικούς ν΄απομακρυνθούν από τις πόλεις και να καταφύγουν στα ορεινά. Οι ενωμένες εαμικές ομάδες εισέβαλαν στο Τσοτύλι το βράδυ της 18ης Φεβρουαρίου σε μια επίδειξη δυνάμεως που κόστισε ακριβά σην κωμόπολη, την οποία είχε εγκαίρως εγκαταλείψει η ιταλική φρουρά της. Οι συλλήψεις, οι ξυλοδαρμοί, η πυρπόληση δημοσίων και κοινοτικών αρχείων, οι δίκες και οι τουφεκισμοί, αλλά και οι «κόκκινοι» λόγοι ηγετών αποσκοπούσαν στον εκφοβισμό των κατοίκων του Βοΐου, πολλοί από τους οποίους, όταν δεν ήταν σε θέση να καταφύγουν στην Κοζάνη ή στη Καστοριά, θεώρησαν σκόπιμο να προσχωρήσουν στο ΕΑΜ και να ενταχθούν στις αντάρτικες ομάδες.[5] Ένα μήνα αργότερα στις 28 Μαρτίου, ισχυρή δύναμη Ιταλών από τη Θεσσαλία εισέβαλε στο Βόϊο για να τιμωρήσει τους Αντάρτες που έσπευσαν να υποχωρήσουν στα γύρω ορεινά και άφησαν τα χωριά της περιοχής στη διάκριση των Ιταλών, οι οποίοι ανενόχλητοι πυρπόλησαν το Τσοτύλι και άλλα χωριά. Οι καπνοί από το άτυχο Τσοτύλι ήσαν ορατοί από τα ανταρτοκρατούμενα χωριά Πεντάλοφος και Δοτσικό.[6]
Παραπομπές-Βιβλιογραφία
↑ A. Synvet, Les Grecs de l'Empire ottoman: Etude statistique et ethnographique, Κωνσταντινούπολη, 1878, σελ. 59. (pdf) (Γαλλικά)
↑ Δημήτριος Σταματόπουλος, «Βασίλειος Σμύρνης, σ.3, 2000»
↑ Αθανάσιος Ι. Χρυσοχόου, Η κατοχή εν Μακεδονία, σ .48, τόμ. Α΄, Θεσσαλονίκη 1950-51(Κατάλογος Αρχείων Ε.Λ.Ι.Α.)
↑ Κωνσταντίνος Αντωνίου, Η σλαϋική και κομμουνιστική επιβουλή και η αντίστασις των Μακεδόνων, σ. 84, Θεσσαλονίκη 1950
↑ Κωνσταντίνος Τσούμης, Ιστορία της αντίστασης στη Δυτική Μακεδονία (1955) δακτυλόγραφο κείμενο κατατεθεμένο στη Βιβλιοθήκη Κοζάνης το 1979
↑ Ιωάννης Κολιόπουλος, Λεηλασία Φρονημάτων, «Πάσα η χώρα εσιδοροφόρει» κεφ. Αντάρτες (σσ. 82-101)
Πηγές
Α.Ν. Διαμαντόπουλος, «Βασίλειος Μητροπολίτης Σμύρνης 1834-1910».
Ιωάννης Κολιόπουλος, Λεηλασία Φρονημάτων, «Πάσα η χώρα εσιδοροφόρει», τόμ. Α' κεφ. Αντάρτες (σσ. 82-101), εκδ. Βάνιας, 1994 ISBN 960-288-023-6
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Τα Καστανοχώρια
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αγιάσματος |
| Αγίασμα, το |
| Άγιος Θεόδωρος, ο |
| Αχλαδέα, η |
| Κοιλάδι, το |
| Τοπική Κοινότητα Αγίων Αναργύρων |
| Άγιοι Ανάργυροι, οι |
| Τοπική Κοινότητα Ανθούσης |
| Ανθούσα, η |
| Τριάδα, η |
| Τοπική Κοινότητα Ανθοχωρίου |
| Ανθοχώρι, το |
| Παρόχθι, το |
| Φυτώκι, το |
| Τοπική Κοινότητα Αυγερινού |
| Αυγερινός, ο |
| Τοπική Κοινότητα Βουχωρίνας |
| Βουχωρίνα, η |
| Τοπική Κοινότητα Βροντής |
| Απιδέα, η |
| Βροντή, η |
| Λευκάδι, το |
| Τοπική Κοινότητα Δαμασκηνιάς |
| Δαμασκηνιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Δάφνης |
| Δάφνη, η |
| Τοπική Κοινότητα Διχειμάρρου |
| Διχείμαρρο, το |
| Τοπική Κοινότητα Δραγασιάς |
| Δραγασιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Ζώνης |
| Ζώνη, η |
| Τοπική Κοινότητα Κλεισωρείας |
| Κλεισώρεια, η |
| Τοπική Κοινότητα Κορυφής |
| Κορυφή, η |
| Τοπική Κοινότητα Κριμηνίου |
| Κριμήνι, το |
| Τοπική Κοινότητα Λικνάδων |
| Λεύκη, η |
| Λικνάδες, αι |
| Τοπική Κοινότητα Λούβρης |
| Λούβρη, η |
| Τοπική Κοινότητα Λουκομίου |
| Λουκόμι, το |
| Τοπική Κοινότητα Μόρφης |
| Μόρφη, η |
| Τοπική Κοινότητα Ομαλής |
| Γλυκοκερασέα, η |
| Ομαλή, η |
| Τοπική Κοινότητα Πλακίδας |
| Πλακίδα, η |
| Τοπική Κοινότητα Πολυκαστάνου |
| Πολυκάστανο, το |
| Τοπική Κοινότητα Ροδοχωρίου |
| Ροδοχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Σταυροδρομίου |
| Σταυροδρόμι, το |
| Τοπική Κοινότητα Τσοτυλίου |
| Ρόκαστρο, το |
| Τσοτύλι, το |
| Τοπική Κοινότητα Χρυσαυγής |
| Χρυσαυγή, η |
Νομός Κοζάνης : Δήμος, Κοινότητα Κοζάνης | Αγίας Παρασκευής | Αιανής | Ασκιού | Βελβεντού | Βερμίου | Δημητρίου Υψηλάντη | Ελιμείας | Ελλησπόντου | Καμβουνίων | Μουρικίου | Νεάπολης Κοζάνης | Πτολεμαΐδας | Σερβίων | Σιάτιστας | Τσοτιλίου Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Κοζάνης |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
