Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, σπουδαία ήταν η συνεισφορά των Προσοτσανιωτών με σημαντικότερους Μακεδονομάχους τους Χρήστο Βογιατζή και Φίλιππο Βλάχο, παππού του ηθοποιού Ανέστη Βλάχου.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΣΤΑΘΜΟΙ

Η Προσοτσάνη είναι το μεγαλύτερο χωριό του νομού Δράμας με 3937 κατοίκους. Είναι η έδρα του Δήμου Προσοτσάνης. Πριν το νόμο Καπποδίστρια ήταν δήμος. Βρίσκεται 15 χλμ δυτικά της πόλης της Δράμας στους νότιους πρόποδες του Φαλακρού όρους και ανατολικά από τον ποταμό Αγγίτη.

Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία ανέρχονται στη Ρωμαϊκή εποχή. Στο βόρειο ανατολικό άκρο του χωριού ήταν η scapora, ρωμαϊκό όνομα της κώμης που σήμερα οριοθετείται το χωριό της Προσοτσάνης.

Νότια του χωρίου σε απόσταση 2 χλμ. ανακαλύφτηκε παλαιοχριστιανική βασιλική εκκλησία του 5ου με 6ου αιώνα μ.Χ.

Νότιο δυτικά του χωριού συναντούμε το εξωκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονος από την εποχή των Παλαιολόγων περί το 13ο αιώνα.

Την ίδια εποχή αναφέρεται με το σημερινό της όνομα "Πρισιότζιανην" σε κείμενο της Μονής Ιβήρων.

Στα τέλη του 15ου αι. σε τουρκικά φοροαπογραφικά αρχεία οι περισσότεροι κάτοικοι της είναι χριστιανοί και αποτελεί σημαντικό οικονομικό και παραγωγικό οικισμό.

Το 1873 ιδρύεται η Φιλόμουσος Αδελφότητα Ηώς με σκοπό την απελευθέρωση μας από το Τουρκικό και εξαρχικό ζυγό.

Αρκετοί είναι οι Μακεδονομάχοι για την ελευθερία μας: Βογιατζής Χ., Βογιατζής Δ., Βεργίδης Π., Βλαχτάτσης Θ. Αγωγιάτης Π.

Τον Ιούλιο του 1913 απελευθερωνόμαστε από τους κατακτητές.

Το 1920 μετονομάζεται από Πρωσοτσάνη σε Πυρσούπολη, αλλά το 1925 ξανά αλλάζει όνομα. Διατηρείται το Προσοτσάνη. Ο λόγος είναι πως ήταν παγκοσμίως γνωστό το όνομα "Προσοτσάνη Μπασή Μπαγλή" μία περιζήτητη ποικιλία καπνού. Από τα μέσα του 19ου αι. το χωριό γνώρισε τεράστια άνθηση από την καπνοκαλλιέργεια.

Το 1913 και την δεκαετία του '20 εγκαταστάθηκαν οι Γραμμουστιάνοι πρώτα και οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία αντίστοιχα.

Υπήρξαν τρεις βουλγαρικές κατοχές: α) 8 μήνες τον χειμώνα του '12-'13 ως την απελευθέρωση, β) τον Αύγουστο του '16 ως τον Οκτώβριο του '18 και γ) η μεγαλύτερη από τον Απρίλιο του 1941 ως τον Οκτώβριο του 1944.

Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941 για 2 μέρες η Προσοτσάνη θα είναι ελεύθερη από τους Βουλγάρους. Θα ακολουθήσουν τα μαρτυρικά γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1941 όπου θα χάσουν την ζωή τους 128 συγχωριανοί μας από τα φασιστικά βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής.

Το 1940 ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 7011 κατοίκους.

Από το 1945 ως το 1949 θα υποστεί τις φοβερές καταστροφές του εμφυλίου πολέμου.

Μετά το 1950 ξεκινά η μετανάστευση ιδίως στη Γερμανία και στις μεγαλουπόλεις.

Μετά το 1995 σταδιακά σταματά η παραγωγή του καπνού. "Ο δρόμος του καπνού" έφτασε στο τέλος του, το χωρίο μας έμεινε στην ιστορία.
Παραπομπές

Δήμος Προσοτσάνης
ιστοσελίδα Νίκου Ξανθόπουλου
Κατσιγιάννης Χ.
Βλάχοι Προσοτσάνης "Οι Γραμμουστιάνοι"