Πελλάνα, οικισμός (υψόμ. 370 μ.) του νομού Λακωνίας. Δοιηκητικά ανήκει στον Δήμο Πελλάνας και έχει 307 κατοίκους (2001).

Η Πελλάνα bρίσκεται κοντά στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 24 χλμ έξω απ' την Σπάρτη και 224 χλμ απο την Αθήνα. Βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα του νομού Λακωνίας και συνορεύει με τον νομό Αρκαδίας, με τον Δήμο Οινούντος και με τους νομούς Αρκαδίας και Μεσσηνία.

Ετυμολογία

Η λέξη Λακεδαίμων είναι σύνθετη. από το λακ (λίμνη) και το δαίμων (θεός, δημιουργός, τύχη). Tο όνομα Πελλάνα υπάρχουν δύο εκδοχές που αιτιολογούν την ονομασία του χωριού. Κατά την πρώτη εκδοχή, το όνομα Πελλάνα ή Πελλάνη έχει την ρίζα της στην λέξη Πέλλα, η οποία σημαίνει λίθο ή πετρώδη λόφο. Πράγματι, η Άσπρη βρύση εκρέει από τη βάση πετρώδους λόφου. Σύμφωνα με την δεύτερη εκδοχή, η Πελλάνα πήρε το όνομα της από μία κοπέλα, η οποία ονομαζόταν Πελλανία. Κατά την παράδοση η κοπέλα αυτή πηγαίνοντας να πάρει νερό γλίστρισε και έπεσε στην πηγή. Το πέπλο που φορούσε έφτασε στην Λαγγεία πηγή. Ετσι το χωριό ονομάστηκε μετά Πελλάνα και η πηγή, Πελλανίδα πηγή.

Ιστορία

Στην περιοχή της Πελλάνας ανακαλύφθηκε τα τελευταία χρονια από τον αρχαιολόγο Δρ. Θεόδωρο Σπυρόπουλο, Η ομηρική Λακεδαίμων, έφερε στο φως εξαιρετικής αρχαιολογικής σημασίας ευρήματα. Στην Πελλάνα ανακαλύφτηκαν το ανάκτορο και οι τάφοι του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης. Εκεί ήρθε στο φώς μία πολιτεία αρχαιότερη των Μυκηνών, η ανάδυση της οποίας αποδεικνύει ότι η περιοχή της Πελλάνας είχε αναπτύξει έναν σημαντικό πολιτισμό, ο οποίος ξεκινάει από την εποχή της αυτοκρατορίας των Μινυών.

Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Μενέλαος είχε υπό την κατοχή του 10 πόλεις, πρώτη βάζει την πρωτεύουσα τους, με πρώτη και σημαντικότερη την Λακεδαίμονα (Λακεδαίμων, Φάρι, Σπάρτη, Αμύκλες, Βρυσσεές, Έλος, Αυγειές, Οίτυλο και Μέσση, Λας). Το 2ο αιώνα μ.Χ. την επισκέφτηκε σε ένα από τα πολλά ταξίδια του ο περιηγητής Παυσανίας, ο οποίος ανέφερε δύο μνημεία της, το ιερό του Ασκληπιού και την Πελλανίδα πηγή. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Λακεδαίμονας παντρεύτηκε την κόρη του Ευρώτα, την Σπάρτη. Αμέσως μόλις ανέλαβε εξουσία, πρώτα στη χώρα και στον λαό της έδωσε το δικό του όνομα και κατόπιν ίδρυσε μία πόλη και της έδωσε το όνομα της γυναίκας του. Η πόλη μεχρι σήμερα ονομάζεται Σπάρτη.

Στην Πελλάνα πάλι σύμφωνα με τον Παυσανία, κατοικούσε ο Τυνδάρεως, ο πατέρας της Ελένης, όταν καβγάδισε με τον αδερφό του για τον θρόνο, κατέφυγε στην Πελλάνα, επειδή ο αδελφός του ο Ιπποκόων διεκδικούσε την εξουσία ξεπέρασε κατά πολυ στη δύναμη τον Τυνδάρεω, τον οποίο ανάγκασε από φόβο να πάει στην Πελλάνα. Σύμφωνα με την μυθολογία πέρασε απο την Πελλάνα ο Ηρακλής μαζί με τον Κηφέα και βοήθησαν τον Τυνδάρεω να επανακτήσει τον θρόνο του. Ο αγώνας ήταν σκληρός. Κατά την διάρκεια του αγώνα ο Ηρακλής δεν νίκησε και τόσο εύκολα τους αντιπάλους του. Μάλιστα λαβώθηκε χαμηλά στην πλάτη, στα ισχία. Και τόνε θεράπευσε ο Ασκληπιός. Γιά να τον ευγνωμονήσει ο Ηρακλής του έχτισε πρός τιμή του ιερό ναό ο οποίος βρισκόταν δίπλα από την Πελλανίδα πηγή. Μα ωστόσο, ο Ηρακλής τον Ιπποκόωντα τον σκότωσε, όπως και τους γιούς του, την πόλη την κατέλαβε και στον Τυνδάρεω τον βασιλιά την ξαναδίνει. Ο Τυνδάρεως έκανε με την Λήδα την Κλυταιμνήστρα, την Φιλονόη και την Φοίβη. Η Λήδα απέκτησε με τον Δία τους Διόσκουρους και την Ωραία Ελένη, που η ομορφιά της σύμφωνα με το μύθο έγινε η αφορμή του Τρωικού Πολέμου.

Βιβλιογραφία - πηγές

Όμηρος: Ιλιάδα Β 581-587

Παυσανίας: Λακωνικά 1-5