.
Περιφέρεια : Ηπείρου
Νομός : Ιωαννίνων
Η Μονή Βελλάς ή Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βελλάς βρίσκεται στην Ήπειρο[1] σε απόσταση 35 χλμ. ΒΔ. από τα Ιωάννινα και 2,5 χλμ. Ν. από το Καλπάκι.
Γενικά
Η Μονή Βελλάς ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Ως το 1713 αποτελούσε έδρα της Επισκοπής. Στα 1250 ο αγνώστου ονόματος επίσκοπος Βελλάς υποβάλλει κανονικά και λειτουργικά ερωτήματα προς την πατριαρχική σύνοδο του Ιουλίου του 1250, που λόγω του εμπερίστατου της ρωμηοσύνης συνεδρίασε στην Ι. Μονή Σωσάνδρων (Σίπυλος)[2]. Βρίσκεται πολύ κοντά στην τοποθεσία της αρχαίας πόλης «Παλιοβελλά», από την οποία σώζονται ελάχιστα ίχνη της, όπου στις αρχές του 18ου αιώνα ερημώθηκε από τους κατοίκους της που έφυγαν και εγκαταστάθηκαν στα Άνω Πεδινά, στο Ζαγόρι, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Τότε η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε στην Μονή Βελλάς, για ένα μικρό χρονικό διάστημα στον Παρακάλαμο και κατόπιν στην Κόνιτσα. Σήμερα η Επισκοπή δεν υφίσταται, ενώ η Μονή Βελλάς είναι ενσωματωμένη στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων. Η υπάρχουσα Μονή είναι ουσιαστικά ανακατασκευή της παλιάς που έγινε το 1745, όπως μας πληροφορεί επιτοίχια επιγραφή. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στις 16 Αυγούστου, 8 Σεπτεμβρίου, 12 Δεκεμβρίου και 25 Ιανουαρίου. Σε πολύ μικρή απόσταση βρίσκονται οι πηγές Βελλάς του ποταμού Καλαμά.
Ιστορία
Για ένα μεγάλο διάστημα, από τον 13ο έως τον 17ο αιώνα, στην Μονή Βελλάς λειτουργούσε σχολή, όπου οι νέοι διδάσκονταν εκκλησιαστικά μαθήματα αλλά και μαθήματα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Το 1863 έγινε Σταυροπηγιακή και το 1885 μετατράπηκε σε ενοριακή. Είχε δε μετόχι τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Ρουμανία. Το 1936 ενώθηκε με τη Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως και Πωγωνιανής και σήμερα είναι ενταγμένη στη Μητρόπολη Ιωαννίνων[3]. Η μονή απετέλεσε από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια περίπου μεγάλο πνευματικό κέντρο, ενώ διέθετε και μεγάλη περιουσία. Το 1817 σχεδόν ερημώθηκε, αφού οι μοναχοί αρνούμενοι να δώσουν την περιουσία τους στον Αλή Πασά, μετέβησαν στην Κέρκυρα[1]. Μερικοί κατέφυγαν σε ορεινή περιοχή του νομού Αχαΐας και σε ανάμνηση της γενέτειράς τους έδωσαν στο νέο οικισμό το όνομα Βελλά (Αχαΐας), ενώ άλλοι κατέφυγαν στο σημερινό νομό Φθιώτιδας όπου μέχρι και τις μέρες μας υπάρχουν τοπωνύμια Βελλά και γέφυρα Βελλά.
Την Μονή ανέστησε ξανά το 1911 ο τότε Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδων Βλάχος, με την ίδρυση Ιεροδιδασκαλείου. Από εκεί αποφοιτούσαν δάσκαλοι και ιερείς. Χτίστηκαν μεγάλα κτήρια με αίθουσες διδασκαλίας και οικοτροφείο, όπου έμεναν δωρεάν οι σπουδαστές. Το ιεροδιδασκαλείο λειτούργησε μέχρι το 1989, αποδίδοντας στον ελληνικό δημόσιο βίο πλήθος διαπρεπών πολιτικών, νομικών και επιστημόνων.
Σήμερα στην Βελλά λειτουργεί η Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία (πανεπιστημιακή σχολή όπου οι σπουδαστές εισέρχονται κανονικά σε αυτή με πανελλήνιες εξετάσεις) και αποτελεί μαζί με τις άλλες ομοιόβαθμες Α.Ε.Α. της χώρας (Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου Κρήτης) παραγωγική σχολή της Ελλαδικής Εκκλησίας, ενώ υπάγεται κανονικά στο Υπουργείο Παιδείας. Άρχισε τη λειτουργία της το ακαδημαϊκό έτος 2007−2008 με δύο Τμήματα Σπουδών οκτώ εξαμήνων: α) Ιερατικών Σπουδών και β) Εκκλησιαστικής Μουσικής και Ψαλτικής και σκοπό έχει την ανάδειξη και κατάρτιση Κληρικών και Λαϊκών Στελεχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, υψηλού μορφωτικού επιπέδου και χριστιανικού ήθους (Νόμος 3432/2006, άρθρο 2). Στη Βελλά λειτουργεί επιπλέον και Εκκλησιαστικό Λύκειο, ισότιμο του Ενιαίου Λυκείου με την διαφορά ότι εδώ δίνεται έμφαση στην διδασκαλία των Θρησκευτικών.[4]
Αρχιτεκτονική
Το καθολικό της Μονής είναι τρίκλιτη βασιλική διακοσμημένη με αγιογραφίες, όπου ανάμεσα τους υπάρχουν η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βελλαϊτισας και οι μορφές αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων (Πλάτων, Αριστοτέλης, Σόλων, Πλούταρχος). Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο με επίχρυσες λεπτομέρειες, ένα έργο του 16ου - 17ου αιώνα[1][5].
Διοικητικά
Από το 1919 απογράφεται ως ξεχωριστός οικισμός και αναφέρεται στο ΦΕΚ 184Α - 19/08/1919 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Νεγράδων.[6] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης μαζί με τους Νεγράδες υπάγεται στην τοπική κοινότητα Νεγράδων που ανήκει στη δημοτική ενότητα Δελβινακίου του Δήμου Πωγωνίου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 απογράφησαν 11 κάτοικοι[7].
Παραπομπές
«ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΕΛΛΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ». Μοναστήρια της Ελλάδος. 23 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020.
ΚΑΨΑΛΗΣ, Α (2003). «Κανονικά και Λειτουργικά Ερωτήματα Αγνώστου Επισκόπου Βελλάς (1250)». Βελλά 2.
Ιερά Μητρόπολις Ιωαννίνων. «Ἱερά Μονή Βελλᾶς». Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020.
«Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς Ιωαννίνων».
«Mονή Βελλάς | Mονή Βελλάς Ιωαννίνων | GOLDEN GREECE | Moni Velas | Ιωάννινα | Ελλάδα». www.golden-greece.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020.
«Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού Αρχειοθετήθηκε 2020-03-21 στο Wayback Machine.», σελ. 10578 (σελ. 104 του pdf)
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΛΠΑΚΙΟΥ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Άνω Ραβενίων |
| Άνω Ραβένια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Γεροπλατάνου |
| Γεροπλάτανος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Δολιανών |
| Άγιος Γεώργιος Δολιανών, ο |
| Δολιανά, τα |
| Τοπική Κοινότητα Καλπακίου |
| Καλπάκι, το |
| Λιούμπα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κάτω Ραβενίων |
| Κάτω Ραβένια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Μαυροβουνίου |
| Μαυροβούνι, το |
| Τοπική Κοινότητα Νεγράδων |
| Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου Βελλάς, η |
| Νεγράδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Χρυσορράχης |
| Χρυσορράχη, η |
|
Νομός Ιωαννίνων : Δήμος, Κοινότητα Ιωαννιτών | Αγίου Δημητρίου | Ανατολής | Ανατολικού Ζαγορίου | Άνω Καλαμά | Άνω Πωγωνίου | Δελβινακίου | Δωδώνης | Εγνατίας | Εκάλης | Ευρυμενών | Ζίτσας | Καλπακίου | Κατσανοχωρίων | Κεντρικού Ζαγορίου | Κόνιτσας | Λάκκας Σουλίου | Μαστοροχωρίων | Μετσόβου | Μολοσσών | Μπιζανίου | Παμβώτιδος | Πασαρώνος | Περάματος | Πραμάντων | Σελλών | Τζουμέρκων | Τύμφης | Αετομηλίτσας | Βαθυπέδου | Βοβούσας | Διστράτου | Καλαριτών | Λάβδανης | Ματσουκίου | Μηλιάς | νησιού Ιωαννίνων | Πάπιγκου | Πωγωνιανής | Σιράκου | Φούρκας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ιωαννίνων |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
