Λιθίνες Λασιθίου

.

Περιφέρεια : Κρήτη
Νομός : Λασιθίου

-- Δήμος Μακρύ Γιαλού --

Οι Λιθίνες είναι χωριό του δήμου Σητείας, στην ανατολική Κρήτη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 322 κατοίκους. Βρίσκεται 25 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Σητείας, σε υψόμετρο 275 μέτρων. Το χωριό θεωρείται ότι πήρε το όνομά του από την οικογένεια Λιτίνο, την οποία εγκατέστησαν οι Βυζαντινοί κατά τη διάρκεια της δεύτερης βυζαντινής εποχής, είτε ο Νικηφόρος Φωκάς μετά το 961 είτε ο Αλέξιος Κομνηνός το 1181, όταν μοίρασε τη Κρήτη σε 12 οικογένειες. Από την άλλη, ο Στέργιος Σπανάκης αναφέρει ότι πρόκειται για αρχαίο ελληνικό τοπωνύμιο, το οποίο σώζεται αλώβητο.

View Larger Map

Η παλαιότερη μνεία του τοπωνυμίου είναι σε έγγραφο του 1369, όπου αναφέρεται ως φέουδο του Γεώργιου Μπέλι. Στην απογραφή του 1583, οι Lithines είχαν 175 κατοίκους. Οι Ενετοί κατασκεύασαν στο κέντρο του χωριού ένα πύργο, ο οποίος δε σώζεται σήμερα, για να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή. Θεωρείται ότι ο πύργος ανήκε στην φεουδαρχική οικογένεια του Φραγκίσκου Βλάχου. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1828, όταν κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, οι επαναστάτες με αρχηγό τον Πρωτοπαπαδάκη επιτέθηκαν στο χωριό Ρουκάκα (σήμερα Χρυσοπηγή) και οι Τούρκοι του χωριού έφυγαν και κλείστηκαν στο πύργο, συνολικά 140 ένοπλοι και 250 γυναικόπαιδα, από όπου και αμύνθηκαν για δύο ημέρες. Όμως, ο Γεώργιος Τσουδερός άνοιξε μια τρύπα στον τοίχο και έβαλε ένα βαρέλι με μπαρούτι. Αν και ο πύργος δεν γκρεμίστηκε, πήραν φωτιά τα πατώματά του, με αποτέλεσμα όλοι οι αμυνόμενοι με πεθάνουν με την εξαίρεση μίας γυναίκας που πήδηξε από τον πύργο. Στην απογραφή του 1834, οι Λιθίνες είχαν 15 χριστιανικές και 2 τουρκικές οικογένειες.

Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:

Απογραφή	1900	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	490	456	440	538	545	585	535	459		399	322

Στο χωριό βρίσκεται μονόχωρος, καμαροσκεπής ναός αφιερωμένος στη Παναγία ο οποίος χρονολογείται από το 10ο αιώνα και φέρει αγιογραφίες του 13-14ου αιώνα. Στο τέμπλο του βρίσκεται η εικόνα της «Παναγίας των Λιθινών», του 12ου αιώνα, στην οποία αποδίδονται πολλά θαύματα. Επίσης, η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου χρονολογείται πριν τον 15ο αιώνα, στον οποίο βρίσκεται ο οικογενειακός τάφος της Ενετικής αρχοντικής οικογένειας των Βλάχων. Στη θέση του παλιού οικισμού Αδρόμυλοι βρίσκεται ο μονόχωρος βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων, με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα.

Από το 1944 στις Λιθίνες λειτουργεί Αγροτικός Συνεταιρισμός με στόχο την παραγωγή και πώληση ελαιολάδου, ο οποίος διατηρεί βιομηχανικές εγκαταστάσεις δυναμικού φυγοκέντρησης 10 τόνων ελαιολάδων την ημέρα. Το 1979 ιδρύθηκε πολιτιστικός σύλλογος. Το παλιό σχολείο του χωριού σήμερα στεγάζει το πνευματικό κέντρο του χωριού.

Πηγές

Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης, σελ. 479.
Βυζαντικές Λιθίνες Δήμος Σητείας
Αγροτικός Συνεταιρισμός Λιθινών Δήμος Σητείας

Δημοτική Ενότητα Μακρύ Γιαλού
Τοπική Κοινότητα Αγίου Στεφάνου
Άγιος Στέφανος, ο
Μακρυγιαλός, ο
Τοπική Κοινότητα Λιθινών
Αζάλιον, το
Λαγκάδα, η
Λιθίναι, αι
Τοπική Κοινότητα Ορεινού
Άγιος Παντελεήμων, ο
Ανδριανός, ο
Καλυβίτης, ο
Ορεινόν, το
Τοπική Κοινότητα Περιβολακίων
Επάνω Περιβολάκια, τα
Καλόν Νερόν, το
Μονή Καψά, η
Πεζούλας, ο
Περιβολάκια, τα
Τοπική Κοινότητα Πεύκων
Ανάληψις, η
Άσπρος Ποταμός, ο
Πεύκοι, οι
Πιλαλήματα, τα
Τοπική Κοινότητα Σταυροχωρίου
Κουτσουράς, ο
Λάπιθος, η
Σταυροχώρι, το
Τσικκαλαριά, τα
Τοπική Κοινότητα Σχινοκαψάλων
Αχλιά, τα
Γαλήνη, η
Μαύρος Κόλυμπος, ο
Σχινοκάψαλα, τα
Τοπική Κοινότητα Χρυσοπηγής
Μπέμπονας, ο
Χρυσοπηγή, η

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License