.
Περιφέρεια: Πελοπόννησος
Νομός: Λακωνίας
- Δήμος Γυθείου --
Γύθειο, Άποψη του λιμανιού
Το Γύθειο είναι ιστορική πόλη και λιμένας που βρίσκεται στη νότια Πελοπόννησο κοντά στις εκβολές του ποταμού Ευρώτα, δυτικά του μυχού του Λακωνικού Κόλπου. Είναι ο κυριότερος λιμένας του Λακωνικού Κόλπου και ο δεύτερος της νότιας Πελοποννήσου (μετά την Καλαμάτα). Η νότια άκρη της πόλης του Γυθείου ενώνεται μέσω μικρού προβλήτα με ένα μικρό νησί, την αρχαία Κρανάη ή Μαραθονήσι. Oι κάτοικοι του Γυθείου καλούνται Γυθειάτες - Γυθειάτισσες.
Ετυμολογία ονόματος
Ως τοπωνύμιο το Γύθειο πρωτοεμφανίζεται στην ιστορία τον 5ο αιώνα π.Χ. Συνεπώς το όνομα είναι δημιούργημα ελληνικό. Πρώτη αναφορά κάνει ο Θουκυδίδης (1, 108) στην περί του Αθηναίου Τολμίδη επιδρομή στον Λακωνικό στα νεώρια των Σπαρτιατών χωρίς όμως ν΄ αναφέρει ρητά το Γύθειο. Ο Παυσανίας αναφέρει το Γύθειο με «ει» όπως και ο Πολύβιος και ο Στράβων. Ενώ οι νεότεροι όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Πλούταρχος με «ι». Έτσι ακόμη νεότεροι κάνουν χρήση και των δύο τύπων.
Ο Παυσανίας ως ετυμολογία του ονόματος παρουσιάζει στα «Λακωνικά» του την πεποίθηση των αρχαίων κατοίκων ότι σήμαινε «Γη των θεών», εκ της ομηρικής λέξης «Γυία» (Γη) + θεός και αυτό από την παράδοση ότι κάποτε ο Ηρακλής και ο Απόλλων κατά το κτίσιμο της πόλης ήλθαν σε σύγκρουση εξ αιτίας του μαγικού τρίποδα του Μαντείου των Δελφών. Επειδή όμως ο αγώνας δεν αναδείκνυε νικητή, τελικά κατόπιν της μεταξύ τους συνδιαλλαγής αντί Ηρακλείας ή Απολλωνίας ονόμασαν την πόλη "Γη θεών" με συνέπεια να τιμώνται και οι δύο στην πόλη αυτή.
Είναι καταφανές ότι ο μύθος αυτός δεν είναι τίποτε άλλο από την συνεύρεση του αχαϊκού και δωρικού πνεύματος, από την εξ ανάγκης αποδοχή και κοινή συγκατοίκηση των Αχαιών (Απόλλων) με τους Δωριείς (Ηρακλείδες) μετά την κάθοδο (επιστροφή τους) αφότου σταμάτησε ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα. Την ετυμολογία αυτή του Παυσανία επανέλαβαν πλήθος νεότερων συγγραφέων μέχρι σήμερα. Παρά ταύτα το "ετυμολογικό πρόβλημα Γυθείου" συνεχίζει να υφίσταται.
* Σημειώνεται ότι επί τουρκοκρατίας το Γύθειο λεγόταν «Μαραθονήσι» και όχι μόνο η νησίδα Κρανάη.
Ιστορία
Πρώτος που ξεκίνησε τις αρχαιολογικές έρευνες στο Γύθειο ήταν ο Ανδρέας Σκιάς το 1891 όπου και αποκαλύφθηκε το αρχαίο θέατρο του Γυθείου, στο βόρειο άκρο της, καθώς και η ακρόπολη δυτικά του θεάτρου. Το έργο εκείνου συνέχισαν πολλοί άλλοι μεταξύ των οποίων και η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή. Από τη μελέτη των αρχαιολογικών και σπηλαιολογικών ευρημάτων και των σχετικών αναφορών των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων* έχουν παρουσιασθεί σπουδαία συγγράμματα για την ιστορία του Γυθείου. Μεταξύ αυτών αξίζει ν΄ αναφερθούν εκείνες των: Ιωάννη Πατσουράκου (1902), Γερ. Καψάλη, Π. Καλονάρου, Σ. Σκοπετέα, , Βάσου Τσιλιβάκου, Απόστ. Δασκαλάκη, καθηγητού Πανεπιστημίου,, αλλά και του ακαδημαϊκού Σ. Κουγέα.
(*) Δείτε παρακάτω Βιβλιογραφία
Σύμφωνα με τον γεωγράφο του 2ου αιώνα μ.Χ. Παυσανία, ο Πάρης πέρασε σε αυτό την πρώτη του νύχτα με την Ωραία Ελένη, ύστερα από την αρπαγή της. Σύμφωνα με έναν αρχαίο θρύλο το Γύθειο ιδρύθηκε από τον Ηρακλή και τον Απόλλωνα. Υπήρξε κατά την αρχαιότητα το επίνειο (ο κύριος λιμένας) της Σπάρτης, που βρίσκεται 40 χιλιόμετρα βορειότερα, και πρωτεύουσα του Κοινού των Ελευθερολακώνων. Πολλά ερείπια από την ρωμαϊκή εποχή διασώζονται στην ευρύτερη περιοχή, ενώ από την αρχαιότητα διασώζονται στη παλιά πόλη αρχαίο θέατρο, στον δε λόφο πίσω από την πόλη τα ερείπια ενός ιερού του Διονύσου.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Σύγχρονη πόλη
Η σύγχρονη πόλη, υψώνεται αμφιθεατρικά πάνω από τον λιμένα (ο ασφαλέστερος της ΝΑ Πελοποννήσου) από το οποίο πραγματοποιούνται εξαγωγές κυρίως εσπεριδοειδών πορτοκάλια, λάδι, ελιές και άλλα παράγωγα αυτών.
Ο πραγματικός πληθυσμός της πόλης ανέρχεται στους 4.876 κατοίκους (απογραφή 2001). Το 1991 ο πληθυσμός ήταν 4.572 και το 1981 ήταν 4.054 κάτοικοι.
Βιβλιογραφία
Α. Αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων αναφορές:
Όμηρος: Ιλιάδα Β 581-587, Γ 440-445 (περί Κρανάης)
Ξενοφών: Ελληνικά 1, 4, ΙΙ, VI, 5, 32.
Θουκυδίδης: 1, 108 (όχι ρητά στο Γύθειο)
Διόδωρος Σικελιώτης: Χ 1, 84
Στράβων: Γεωγραφικά 8, 343, 363, 9, 399
Παυσανίας: Λακωνικά 3, (21. 4, 22), 3 (1, 27, 5) 2 και Κορινθιακά (31. 4, 8)
Πολύαινος: 2, 9
Πλούταρχος: (Φιλοποίμην 14, Κλεομένης 29, Επαμεινώνδας 24, Φλαμινίνος 18, Αντώνιος 67).
Πολύβιος: 2. 69, 5. 19, 23. 1, 7
Λουκιανός: Εταιρικός διάλογος 14, 2-4
Ησύχιος: Μέγα Ετυμολογικό «Γύθειο»
Λυκόφρων: 98.
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΥΘΕΙΟΥ |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Γυθείου |
| Άγιος Κωνσταντίνος, ο |
| Βουτρούβη, η |
| Γύθειο, το |
| Γυριστά, τα |
| Λίμνη, η |
| Μαρούλια, τα |
| Πασσαβάς, ο |
| Πριτσιώτικο, το |
| Σελινίτσα, η |
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Βασιλείου |
| Άγιος Βασίλειος, ο (Τ.Κ.Αγίου Βασιλείου) |
| Άγιος Ευστράτιος, ο |
| Μοναχή Συκιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Αιγιών |
| Αιγίες, οι |
| Μαλλιαρή Συκιά, η |
| Σύνορα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Δροσοπηγής |
| Δροσοπηγή, η |
| Ελαία, η |
| Τοπική Κοινότητα Καλυβίων |
| Καλύβια, τα |
| Παγανέα, η |
| Τοπική Κοινότητα Καρβελά |
| Γεφυράκι, το |
| Καρβελάς, ο |
| Πετροβούνι, το |
| Τοπική Κοινότητα Καρυουπόλεως |
| Βρύσες, οι |
| Καρυούπολις, η |
| Λαγκάδα, η |
| Πρωτοβά, η |
| Τοπική Κοινότητα Κονακίων |
| Κονάκια, τα |
| Πιλάλα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κρήνης |
| Αρβανίτης, ο |
| Κρήνη, η |
| Σμήνος, το |
| Τοπική Κοινότητα Λυγερέα |
| Αστέρι, το |
| Λυγερέας, ο |
| Τοπική Κοινότητα Μαραθέας |
| Διρόν, το |
| Κουλούκα, η |
| Μαραθέα, η |
| Νέα Μαραθέα, η |
| Τοπική Κοινότητα Μυρσίνης |
| Μυρσίνη, η |
| Προφήτης Ηλίας, ο |
| Τοπική Κοινότητα Νεοχωρίου |
| Αγερανός, ο |
| Άγιος Βασίλειος, ο (Τ.Κ.Νεοχωρίου) |
| Βαθύ, το |
| Δίχοβα, η |
| Καμάρες, οι |
| Καυκί, το |
| Νεοχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Πλατάνου |
| Πλάτανος, ο |
| Ψαθάκια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Σιδηροκάστρου |
| Μεσοχώρι, το |
| Πολυάραβος, ο |
| Σιδηρόκαστρο, το |
| Σκαμνίτσα, η |
| Σκυφιάνικα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Σκαμνακίου |
| Σκαμνάκι, το |
| Τοπική Κοινότητα Σκουταρίου |
| Παρασυρός, ο |
| Σκουτάρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Χωσιαρίου |
| Χωσιάρι, το |
|
Νομός Λακωνίας: Δήμος, Κοινότητα Σπάρτης | Ανατολικής Μάνης | Ασωπού | Βοιών | Γερονθρών | Γυθείου | Έλους | Ζάρακα | Θεραπνών | Κροκέων | Μολάων | Μονεμβασίας | Μυστρά | Νιάτων | Οινούντος | Οιτύλου | Πελλάνας | Σκάλας | Σμήνους | Φαρίδος | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λακωνίας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
