.
Τα Γλυκά Νερά (παλαιότερα Λυκάνουρα) στην αρχαιότητα αποτελούσαν έκταση του αττικού Δήμου Παλλήνης της Αντιοχίδος φυλής, που απλωνόταν στις βορειοανατολικές πλαγιές του Υμηττού. Σήμερα συνιστούν σύγχρονο και αναπτυσσόμενο προάστιο της Βόρειας Μεσογαίας και ταυτόχρονα πέρασμα προς το Λεκανοπέδιο των Αθηνών.
Από τον 5ο αι. π.Χ. και μέχρι την ρωμαϊκή κατάκτηση ευρήματα που έρχονται στο φως στην περιοχή μαρτυρούν διαρκή εποικισμό. Σε πρόσφατες ανασκαφές δε σε προϊστορικό νεκροταφείο που εντοπίζεται στο λόφο Φούρεσι, αποκαλύπτονται μυκηναϊκά ειδώλια που ανάγονται στο 1.400 π.Χ. Επιπλέον, τα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού μαρτυρούν την πρώιμη οργάνωση χριστιανικής κοινότητας.
Στα νεότερα χρόνια τα Γλυκά Νερά συνιστούν πευκόφυτη αγροικία της Παιανίας, απ'όπου επιχειρούν ανεπιτυχώς να αποσπασθούν για πρώτη φορά το 1966, ενώ το 1969 κατορθώνουν να αναγνωριστούν με νέα δικαστική απόφαση ως αυτόνομη "Κοινότητα Γλυκών Νερών".
Η σύγχρονη πόλη εκτείνεται 13 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Αθηνών και 4 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Παλλήνης. Διοικητικά υπάγεται στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής και απλώνεται σε έκταση 9.250 στρεμμάτων.
Χαρακτηριστικά
Ο πληθυσμός της περιοχής ανέρχεται σύμφωνα με την απογραφή του 2001 σε 6.623 κατοίκους, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 2000 αναγνωρίζεται ως Δήμος συγκεντρώνοντας περί τους 10.000 δημότες. Το 2001 αντιστοιχούσαν 716 κάτοικοι σε κάθε χμ2, ενώ σήμερα αντιστοιχούν περί τα 1.189 άτομα.
Τα Γλυκά Νερά συνδέονται με την Αθήνα και την Ανατολική Αττική μέσω των Λεωφόρων Λαυρίου, Σπάτων και Μαραθώνος, ενώ μετά το 2004 αποτελούν ιδιαιτέρως προνομιούχο περιοχή με τη σύνδεσή τους με την Περιφερειακή Υμηττού, την Αττική Οδό, το Μετρό και τον Προαστιακό μέσω των Σταθμών "Δουκίσσης Πλακεντίας" και "Κάντζα".
Η πόλη χωρίζεται σε δύο τμήματα, το ένα εκ των οποίων είναι οικοδομημένο πέριξ του λόφου Φούρεσι και το δεύτερο στις πλαγιές του Υμηττού. Το σχέδιο πόλεως επεκτείνεται σταδιακά προς την Παιανία (περιοχή Μιχούλι), ενώ γειτνιάζει με δασική ζώνη προστασίας του βουνού, κάτι που καθιστά τα Γλυκά Νερά δημοφιλή προορισμό για κατοικία. Σταδιακά μετατρέπεται σε περιοχή αμιγούς κατοικίας και το κέντρο του Δήμου συγκεντρώνεται επί της Λ. Λαυρίου, στα σύνορα με την Κάντζα. Η εμπορική αξία εκτείνεται κατά μήκος της λεωφόρου, κυρίως στο ύψος του κέντρου, ενώ στα διοικητικά όρια του Δήμου εντάσσεται και ο Ιερός Ναός Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, στο ανατολικό άκρο του λεκανοπεδίου. Η αρχιτεκτονική παρουσιάζει ομοιομορφία, με χαμηλά οικοδομήματα στη φιλοσοφία της κεραμοσκεπούς, χαμηλού ύψους, αυτόνομης κατοικίας στα πρότυπα του Γέρακα και του Πατήματος.
Μεγάλη προσέλευση πληθυσμού παρατηρείται κατά τη δεκαετία του '80, ενώ στη δεκαετία του 1990 διαφαίνεται διστακτικότητα λόγω λειτουργίας του σταθμού και του κέντρου ερευνών της ΔΕΗ στα σύνορα με την Κάντζα. Αυτή η διστακτικότητα αναχαιτίζεται μετά τα σημαντικά έργα του 2004.
Οι αντικειμενικές αξίες το 2006 ανέρχονται σε € 1.000 - 1.100 / τ.μ.ενώ το 2007 σε € 1.200 - 1.300 / τ.μ. Οι εμπορικές αξίες προσεγγίζουν τιμές γειτονικών περιοχών της Ζώνης Β των Αθηνών, κυμαινόμενες τον Ιανουάριο του 2007 γύρω στα € 2.000 - 2.400 / τ.μ.
Πλατεία Γλυκών Νερών, Δημαρχείο Γλυκών Νερών,
Ετυμολογία
Η ονομασία Γλυκά Νερά προέρχεται από το ιδιαίτερα γλυκό νερό που είχε βρεθεί σε πηγάδι στο κτήμα του Ανδρίκου Πηλιοκίτσου. Οι παλαιοί Παιανείς ονόμαζαν το πηγάδι Καλό Νερό – Γλυκό Νερό – Γλυκά Νερά – Γλυκάνερα – Λυκάνουρα.
Στο έμβλημα δε του Δήμου απεικονίζεται το γνωστό μαρμάρινο λεοντάρι της Κάντζας που διασώζεται στο Ναό Αγίου Νικολάου, καθώς τα Γλυκά Νερά εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή του Λεονταρίου στα παλαιότερα σύνορα Παλλήνης και Παιανίας.
Χαρακτηριστικά
Η πόλη αγκαλιάζει τον Υμηττό από τα ανατολικά, ενώ χωρίζεται σε δύο τμήματα από το συγκοινωνιακό-οδικό δίκτυο. Είναι μια περιοχή που σύμφωνα με ανασκαφές στο λόφο Φούρεσι ήταν κατοικημένη από την αρχαιότητα, ενώ πολλά είναι και τα ευρήματα που δικαιολογούν τον εποικισμό της και κατά τα χριστιανικά χρόνια. Η περιοχή παρουσιάζει ιδιαίτερα και πολυσύνθετα κλιματολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά καθώς συνδυάζει το μεσογειακό κοκκινόχωμα και τους ελαιώνες με τα "δροσερά" πευκοδάση του Υμηττού και τα άσπρα χώματα.
Το νότιο τμήμα της πόλης στο οποίο διαμένουν οι παλαιότεροι κάτοικοι είναι κτισμένο στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Υμηττού, στα νότια επικοινωνεί μέσω της λεωφόρου Λαυρίου με την Παιανία, στα ανατολικά γειτνιάζει με την πευκόφυτη Κάντζα της Παλλήνης και στα βόρεια χωρίζεται από τον υπόλοιπο δήμο με την Περιφερειακή Υμηττού που ενώνει τα Μεσόγεια με το λεκανοπέδιο. Η βόρεια πλευρά του δήμου είναι κατά το πλείστον πεζοδρομημένη και περικλείεται από κεντρικές λεωφόρους (νότια από την Περιφερειακή Υμηττού, δυτικά από τη Λαυρίου, βόρεια από τη Μαραθώνος, ανατολικά από τη Σπάτων και Ξάνθης), ενώ συνορεύει με το Δήμο του Γέρακα. Βρίσκεται σε προνομιακή θέση καθώς είναι οικοδομημένη γύρω από τον ιδιαιτέρου κάλλους πευκόφυτο λόφο "Φούρεσι", όπου λειτουργεί γνωστό κολλέγιο. Έχουν προγραμματιστεί έργα ανάπλασης του λόφου και αξιοποίησής του από τους δημότες.
Πηγάδι Γλυκάνερων
Στα πλεονεκτήματα της περιοχής συγκαταλέγεται η ομοιομορφία στη δόμηση, καθώς οι κάτοικοι διαμένουν σε μονοκατοικίες και αυτόνομες μεζονέτες, ή καλαίσθητα κτιριακά συγκροτήματα στο κέντρο, ενώ στα αρνητικά της περιοχής ο διαχωρισμός της πόλης στα δύο και η παραμονή σταθμού της ΔΕΗ στα σύνορα με την Κάντζα, με κεραίες υπερυψηλής τάσης που εμποδίζουν μια περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής. Στην περιοχή δε των Μεσογείων έχει καθυστερήσει αρκετά η δημιουργία οργανωμένου αποχετευτικού συστήματος.
Την ανάπλαση στις γειτονιές της πόλης έχουν αναλάβει οι τοπικοί εξωραϊστικοί σύλλογοι όπως ο Σύλλογος Πρασίνου Λόφου κ.α, ενώ οι κεντρικές λεωφόροι παρουσιάζουν ομοιομορφία στην ανάπλαση εκ μέρους της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής με ιδιαιτέρως προσεγμένη κατασκευή (π.χ. χώροι στάθμευσης, κιγκλιδώματα, πεζοδρόμοια). Η οικοδομική φρενίτιδα συνοδεύεται από τα αναγκαία έργα επέκτασης του οδικού δικτύου, αλλά και από μαζικές αναπλάσεις, πεζοδρομήσεις και δενδροφυτεύσεις, με μικρές και μεγάλες οικιστικές πλατείες να ξεπηδούν σε κάθε γειτονιά.
Συνοικίες Γλυκάνερων
Η πόλη των Γλυκών Νερών αναπτύσσεται σε δύο βασικούς οικιστικούς πυρήνες, την πλαγία του Υμηττού δυτικά της Λεωφόρου Λαυρίου στο νότιο τμήμα (Γλυκάνερα) και περιμετρικά του Λόφου στο βόρειο τμήμα (Φούρεσι). Μεταξύ του λόφου και του Υμηττού είναι οικοδομημένος ο Ιερός Ναός του Σταυρού που αποτελεί αξιοθέατο της πόλης. Οι δύο οικιστικές ζώνες ενώνονται στον οδικό κόμβο του δαχτυλιδιού, ενώ στην εσοχή του βουνού εκτείνονται τα άσπρα χώματα. Το νότιο τμήμα της πόλης επεκτείνεται στη ζώνη Μιχούλη που εντάσσεται σταδιακά στο σχέδιο πόλεως προσεγγίζοντας την Παιανία, ενώ Νταμάρια εκτείνονται κατά μήκος της Λεωφόρου Λαυρίου στο ύψος του δαχτυλιδιού.
Συνοικίες, Γειτονιές & Περιοχές Γλυκάνερων
Σταυρός Γλυκάνερα Φούρεσι Άσπρα Χώματα Νταμάρια
Ιερός Ναός Τιμίου Σταυρού Γλυκάνερα Πλατεία Πρασίνου Λόφου Άσπρα Χώματα Νταμάρια
Πληθυσμιακή Εξέλιξη
Τα Γλυκά Νερά άρχισαν να οικοδομούνται μαζικά στα τέλη της δεκαετίας του 90 και αναγνωρίσθηκαν ως Δήμος στα μέσα του 2000. Ακουλουθεί πίνακας με την πληθυσμιακή εξέλιξη του Δήμου:
Πληθυσμιακή Εξέλιξη Δήμου Γλυκάνερων
Χρονολογία Πληθυσμός Δήμου Έκταση Δήμου Πυκνότητα Δόμησης Προστιθείς Πληθυσμός Νέα Αύξηση Πληθυσμού Αθροιστική Αύξηση
1981 3.547 κάτοικοι 9,250 χμ2 383 κάτοικοι/χμ2 3.547 κάτοικοι - -
1991 5.813 κάτοικοι 9,250 χμ2 628 κάτοικοι/χμ2 +2.266 κάτοικοι +63,88% 63,88%
2001 6.623 κάτοικοι 9,250 χμ2 716 κάτοικοι/χμ2 +810 κάτοικοι +13,93% 80,8%
2007 11.000κάτοικοι 9,250 χμ2 1.189 κάτοικοι/χμ2 +4.377 κάτοικοι +66,08% 146,88%
πρωτογενείς πηγές:ΕΣΥΕ, Δήμος Γλυκών Νερών
Συγκοινωνιακή Σύνδεση & Προσβασιμότητα
Λεωφόρος Λαυρίου
Η άλλοτε αγροτική περιοχή των Λυκάνουρων ήταν τόπος διέλευσης από το ανατολικό άκρο του λεκανοπεδίου, ήτοι το Σταυρό, προς την Παιανία, μέσω της Οδού Λαυρίου. Στο ύψος του Σταυρού και των Γλυκών Νερών ο επισκέπτης συναντούσε νταμάρια και μάντρες, πολλά από τα οποία παραμένουν έως και σήμερα, ενώ οι κεραίες της δέσποζαν στην πίσω πλευρά του Υμηττού συνδέοντας την ηλεκτροδότηση του ανατολικού λεκανοπεδίου με τα Μεσόγεια. Λίγο πιο ανατολικά πραγματοποιούσε τη διαδρομή του και ο σιδηρόδρομος από την Αθήνα προς το Λαύριο στον τότε Σταθμό της Κάντζας προς Παιανία και τερματικό το Λαύριο. Η γραμμή αυτή αργότερα ξηλώθηκε και ο πληθυσμός της περιοχής των Γλυκών Νερών από το 1969 έως το 2000 δεν παρουσιάζει μεγάλες πληθυσμιακές ανακατατάξεις σε αντίθεση με γειτονικές περιοχές.
Δαχτυλίδι Γλυκών Νερών
Το 2004, με αφορμή τα μεγάλα συγκοινωνιακά έργα που πραγματοποιούνται στην Αθήνα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, γίνεται διαπλάτυνση της Λεωφόρου Λαυρίου στο ύψος των Γλυκών Νερών και της Κάντζας, η πόλη συνδέεται μέσω της Περιφερειακή Υμηττού με το λεκανοπέδιο έως την Καισαριανή, ενώ εξυπηρετείται από τους γειτονικούς σταθμούς Μετρό και Προαστιακού "Δουκίσσης Πλακεντίας" και "Κάντζα". Επιπλέον, συνδέεται με τα αστικά λεωφορεία των Αθηνών στη διαδρομή προς τους Σταθμούς του Μετρό και τη διέλευση από τη Λεωφόρο Λαυρίου .
Πλατείες & Επισκέψιμοι Χώροι
Κόμβος Γλυκάνερων
Το κέντρο του δήμου εντοπίζεται στο νότιο τμήμα της Λεωφόρου Λαυρίου, στο ύψος της Κάντζας, όπου τοποθετείται το παραδοσιακό κοινοτικό κατάστημα που φιλοξένησε την πρώτη κοινοτική αρχή το 1969 μετά την απόσχιση από την Παιανία. Δίπλα στο κοινοτικό κατάστημα κατασκευάστηκε η υψηλής αισθητικής πλατεία των Γλυκών Νερών και η παράλληλη ανάπτυξη με την Κάντζα συνοδεύτηκε από μαζική εγκατάσταση εταιριών και μικρών κέντρων εστίασης σε καλαίσθητα κτίρια, παράλληλα με τη διαπλάτυνση της κεντρικής λεωφόρου. Παρά ταύτα η πλατεία αναπτύχθηκε στα πρότυπα κυρίως οικιστικής και ήπιας αστικής ανάπτυξης καθώς η εμπορική χρήση συγκεντρώνεται στο ύψος της Λεωφόρου Λαυρίου.
Στο μέσον της έκτασης του Δήμου ο επισκέπτης συναντά το συγκοινωνιακό δαχτυλίδι των Γλυκών Νερών στον κόμβο των Λεωφόρων Λαυρίου, Θεοτοκοπούλου Ξάνθης και Λεονταρίου, ενώ μέσα από ένα συγκοινωνιακό τρίγωνο γίνεται λίγο πιο βόρεια και η διχοτόμηση της Λαυρίου από την Περιφερειακή Υμηττού προς το όρος.
Μεταμόρφωση Σωτήρος
Πρόκειται για μια πεύκοφυτη περιοχή που επιχειρήθηκε αρχικά να αποτελέσει το εμπορικό σημείο εστίασης του δήμου αλλά αυτό δεν ευοδώθηκε λόγω των κεραίων υπερυψηλής τάσης που δεσπόζουν και των συγκοινωνιακών έργων που ακολούθησαν. Δυτικά, στην οικιστική ζώνη, στεγάζονται οι υπηρεσίες του Δήμου σε νέο καλαίσθητο κτίριο επί της Οδού Κώτσου. Εκεί κοντά βρίσκεται και ο επιβλητικός ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος επί της ομώνυμης οδού με το γραφικό πηγάδι και σημαντικά έργα ανάπλασης της περιοχής με εικαστικές προσθήκες, δενδροφυτεύσεις και πεζοδρομήσεις της μικρής γειτονιάς. Παράλληλα εγκαθίσταται δημοτικό αθλητικό κέντρο, ενώ προς την πλαγιά του Υμηττού τοποθετείται το προϊστόρικό νεκροταφείο και ποικίλοι μικροί ναϊσκοι. Στη βόρεια έκταση του δήμου, μετά τα Νταμάρια της Λαυρίου, εκτείνεται ο πράσινος λόφος, ανατολικά του οποίου αναπτύσσεται η συνοικία Φούρεσι και δυτικά η γειτονιά του Σταυρού πλησίον της Λαυρίου και του Ιερού Ναού Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Σε μεγαλύτερο υψόμετρο εκτείνεται το Δάσος του Υμηττού, εύκολα προσβάσιμο από τον επισκέπτη και με έργα ανάπλασης της περιοχής από το Δήμο. Η μικρή γειτονιά του Σταυρού παρέχει τη δυνατότητα περιπάτου, ενώ μικροί ελεύθεροι χώροι "ξεπηδούν" συνεχώς.
Ιερός Ναός Σταυρού
Το Φούρεσι συνίσταται σε πεζοδρομημένες γειτονιές γύρω από τρεις πλατείες, την Πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου δίπλα στην Αγία Τριάδα όπου πρόκειται να λειτουργήσει αναψυκτήριο, την υψηλής αισθητικής Πλατεία Φούρεσι του Πρασίνου Λόφου και την Πλατεία του Καταστήματος του Συλλόγου σε λίγο μεγαλύτερο υψόμετρο. Επιπλέον προβλέπεται η αξιοποίηση του Δάσους του λόφου για την επισκεψιμότητα κατοίκων και επισκεπτών. Η περιοχή έχει πρόσβαση στη Λεωφόρο Σπάτων, στο ύψος της Μπαλάνας Γέρακα που καταλήγει στη Λ. Μαραθώνος ανατολικά του Σταυρού, στο ύψος του Ναού της Παναγίτσας.
Οικονομικά Στοιχεία
Τα Γλυκά Νερά συγκεντρώνουν παραπλήσιες αντικειμενικές και εμπορικές αξίες με το Γέρακα και την Κάντζα, διαπερνώντας το φράγμα των € 2.000 / τ.μ. Ακολουθεί πίνακας με τις αποκλίσεις αξιών μεταξύ γειτονικών Δήμων, χωρίς τις εμπορικές αξίες του συγκροτήματος Edison και μόνο με τις αξίες του παραδοσιακού οικισμού του Κορωπίου.
Αποκλίσεις Εμπορικών Τιμών από Αντικειμενικές Αξίες σε ευρώ/τ.μ. δόμησης
Δήμος Αντικειμενικές 2006 Αντικειμενικές 2007 Ρυθμός Αύξησης Εμπορικές Τιμές 1/2007
Παλλήνη 1.000-1.950 1.200-2.350 20%-20,51% 2.000-2.800
Γέρακας 1.050-1.300 1.250-1.550 19,04%-19,23% 2.200-2.800
Παιανία 900-1.200 1.050-1.400 16,66% 1.800-2.500
Γλυκά Νερά 1.000 - 1.100 1.200 - 1.300 20%-18,18% 2.000 - 2.400
Κορωπί 900-1.250 1.050-1.600 16,66%-28% 1.500-2.000
Προβλήματα Κοινότητος
Τα Γλυκά Νερά δεν έχουν συνδεθεί με το αποχετευτικό σύστημα, ενώ χρήζουν άμεσης αντιπλημμυρικής θωράκισης. Σταδιακά επεκτείνεται το σχέδιο πόλεως στα νότια προς την Παιανία, ενώ διαχωρίζεται στη μέση από τις εκαταστάσεις ηλεκτροδότησης της ΔΕΗ. Πρόβλημα που ταλανίζει τα τελευταία χρόνια τα Γλυκάνερα είναι η κατάτμηση και οριοθέτηση δασικών εκτάσεων στην πλαγιά του Υμηττού, καθώς και οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται στο περιαστικό δάσος.[3]
Παραπομπές
↑ Υπουργείο Εσωτερικών: Στοιχεία Δήμων και Κοινοτήτων, ανάκτηση 11/5/2008
↑ World Wind 1.4: Υπολογισμός Υψομέτρου με το Πρόγραμμα, ανάκτηση 11/5/2008
↑ Υποψήφιες Παρατάξεις: Πρόγραμμα Δράσης για το Πολεοδομικό Σχέδιο και τη Δασική Χωροθέτηση, ανάκτηση 26/6/2008
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Διαδικτυακοί Τόποι Ενημέρωσης για τα Γλυκά Νερά
Διαδικτυακός Τόπος Γλυκών Νερών Γλυκά Νερά
Δίκτυο Αστικών Μετακινήσεων Αττικής Αττικό Μετρό
Δίκτυο Υπεραστικών Μετακινήσεων Αττικής Προαστιακός Σιδηρόδρομος
Αυτοκινητόδρομος Αττικής Αττική Οδός
Λεωφορειογραμμές Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Γραμμές Γλυκών Νερών και Διαδρομές Ανατολικών Προαστίων.pdf
Χαρακτηριστικά Δήμων & Κριτήρια Χρηματοδοτήσεων Υπουργείο Εσωτερικών
Εργασία Χωροταξικής Ανάλυσης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Αττική.pdf
Γλυκά Νερά - Οδηγός και Χάρτης Γλυκά Νερά - Οδηγός και Χάρτης
|
Μεσόγεια Αττικής Ανθούσα | Αρτέμιδα | Βάρη | Γέρακας | Γλυκά Νερά | Καλύβια Θορικού | Κερατέα | Κορωπί | Κουβαράς | Μαρκόπουλο | Παιανία | Παλλήνη | Πικέρμι | Ραφήνα | Σπάτα |
|
Νομαρχία Ανατολικής Αττικής : Δήμος, Κοινότητα Παλλήνης | Αγίου Στεφάνου | Αρτέμιδος | Αυλώνος | Αχαρνών | Βάρης | Βούλας | Βουλιαγμένης | Γέρακα | Γλυκών Νερών | Καλυβίων Θορικού | Κερατέας | Κρωπίας | Λαυρεωτικής | Μαραθώνος | Μαρκοπούλου Μεσογαίας | Νέας Μάκρης | Παιανίας | Ραφήνας | Σπάτων-Λούτσας Αγίου Κωνσταντίνου | Αναβύσσου | Ανθούσας | Ανοίξεως | Αφιδνών | Βαρνάβα | Γραμματικού | Διονύσου | Δροσιάς | Θρακομακεδόνων | Καλάμου | Καπανδριτίου | Κουβαρά | Κρυονερίου | Μαλακάσης | Μαρκοπούλου Ωρωπού | Νέων Παλατίων | Παλαιάς Φωκαίας | Πικερμίου | Πολυδενδρίου | Ροδοπόλεως | Σαρωνίδος | Σκάλας Ωρωπού| Σταμάτας | Συκαμίνου | Ωρωπού Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση της νομαρχίας Ανατολικής Αττικής |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
