Χίος

.

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Χίου

Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου.

View Larger Map

Απέχει ελάχιστα από τις ακτές της Μικράς Ασίας. Μόλις 3,5 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν, από το ακρωτήριο Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ.

Είναι το πέμπτο μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί στην Ελλάδα (842 τετρ.χιλιόμετρα) με μήκος ακτών 213 χιλιόμετρα και πληθυσμό που ζεί τόσο στην πόλη της Χίου, όσο και στα 64 χωριά του νησιού.

Μορφολογία

Οι ακτές του νησιού παρουσιάζουν λεπτό διαμελισμό. Στις νότιες ακτές σχηματίζονται οι όρμοι της Αυλωνιάς και της Καλαμακής, στις ανατολικές τα λιμάνια της Χίου και της Λαγκάδας και ο όρμος του Μεγάλου Λιμιώνα, στις βόρειες το λιμάνι του Μαρμάρου και στις δυτικές οι όρμοι του Τραχηλιού και της Ελάτας. Ακρωτήρια του νησιού είναι ο Μελανίος, το Επανοχώρι ή Αναπόμερα, η Ουρά, ο Βαμβακιάς, το Μάστιχο, τα Μεστά.

Το έδαφος του νησιού κατά το μεγαλύτερο μέρος του είναι ορεινό και μόνο στα νοτιοανατολικά και νότια σχηματίζονται μικρές πεδινές εκτάσεις. Στο βόρειο τμήμα του νησιού υψώνονται τα όρη Πελιναίο με ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία (1.297 μ.), Όρος (1.126 μ.) και Αμονή (809 μ.). Άλλα όρη είναι ο Προβατάς ή Προβάτιο (773 μ.) και ο Αίπος (448 μ.). Νοτιότερα στο μέσο του νησιού, βρίσκονται οι χαμηλότερες κορυφές Μαραθόβουνο και Πιγκανιάς. Τα βουνά της Χίου καλύπτονται σε αρκετό ύψος από δάση πεύκων και από θάμνους.

Ποταμούς δε συναντάμε στη Χίο, εκτός από μικρούς χειμάρρους και ρέματα με μικρό μήκος.

Το κλίμα της Χίου έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος των νησιών του Αιγαίου, με πολύ ήπιους χειμώνες και δροσερό καλοκαίρι.

Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί τον νομό Χίου, με πληθυσμό που φθάνει τους 53.408 κατοίκους (απογραφή 2001). Πρωτεύουσα του νομού είναι η πόλη της Χίου, που λέγεται και Χώρα.

Ετυμολογία - Μυθολογία

Για το όνομα της Χίου έχουν πλεχτεί πολλοί μύθοι. Το παλαιότερο όνομα του νησιού ήταν κατά τον Όμηρο προελληνικό, Κίος ή Κέως , ονόματα παραπλήσια με το σημερινό. Οι παλαιότεροι μύθοι αναφέρουν ότι το όνομα «Χίος» προέρχεται από τη Χιόνη που ήταν νύμφη, κόρη του πρώτου Βασιλιά της Χίου του Οινοπίωνα. Εκτός από τη Χιόνη, την πατρότητα της Χίου διεκδικεί και άλλο μυθικό πρόσωπο ο Χίος, γιος του Ωκεανού ή του Ποσειδώνα, που ονομάστηκε έτσι επειδή κατά τη γέννησή του έπεσε πολύ χιόνι. Κατά τον ιστορικό- γεωγράφο Ισίδωρο οι Σύριοι αποκαλούσαν Χίο τη μαστίχα. Ο περιηγητής Dapper λέει ότι Chia σημαίνει όφις στη συριακή γλώσσα. Εξού και το άλλο όνομα της Χίου Οφιούσα, το οποίο δόθηκε λόγω των πολλών φιδιών που είχε. Άλλο όνομα της Χίου ήταν Πιτυούσα μάλλον λόγω των πολλών πεύκων που υπήρχαν ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της. Άλλο όνομά της ήταν Αριούσα από το δέντρο «αριών», το οποίο είναι ένα είδος δρυ – πρίνου. Τα άρια (δρυς) κάλυπταν ένα μεγάλο μέρος της βορειοδυτικής Χίου. Άλλα ονόματα ήταν Αιθάλη (αναφέρει ο έφορος Πλίνιος) και Αρέθουσα, αναφέρουν ο Ιταλός Ruberto Valentino και ο Ιερώνυμος.

Η προϊστορική παράδοση αναφέρει δύο ανθρώπους που πρωτοκατοίκησαν στο νησί, τον Οινοπίωνα και τον Μάκαρα. Ο Οινοπίωνας ήταν ο πρώτος μυθικός βασιλιάς της Χίου , είχε κρητική καταγωγή και ήταν αυτός που έφερε στη Χίο την καλλιέργεια του αμπελιού και την παραγωγή του καλύτερου οίνου της εποχής, του Αριούσιου Οίνου.

Τα εγκώμια γι’ αυτό τον οίνο ήταν πολλά, όπως νέκταρ, γλυκύτατος, θεραπευτικός, αρωματικός και εύπεπτος. Πατέρας του Οινοπίωνα ήταν ο Θεός Διόνυσος και μητέρα του ήταν η Αριάδνη, κόρη του Βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα. Από τον πατέρα του κληρονόμησε την αγάπη του για το κρασί και την μετέδωσε και στους Χιώτες. Με τον Οινοπίωνα συνδέεται και ο μύθος του Ωρίωνα, του διασημότερου μυθικού ήρωα της Χίου . Ο Ωρίων ήταν γιος του Θεού Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρης του Μίνωα, ήταν επίσης γίγαντας και περίφημος κυνηγός. Ο Ωρίων αγάπησε τη κόρη του Οινοπίωνα Μερόπη, της οποίας το χέρι ζήτησε από τον πατέρα της.

Ο Οινοπίωνας του ανέθεσε αρχικά να εξολοθρέψει τα άγρια θηρία της Χίου. Ο Ωρίωνας τα κατάφερε να τα εξολοθρέψει , αλλά ο Οινοπίωνας αθέτησε το λόγο του και δεν του έδινε την κόρη του. Ο Ωρίωνας φανερά στεναχωρημένος, μέθυσε και έκλεψε την κόρη του Οινοπίωνα Μερόπη. Για την ασέβειά του αυτή ο Οινοπίωνας τον τύφλωσε και τον έδιωξε από το νησί . Υπάρχουν βεβαίως και άλλες εκδοχές του μύθου. Η Χίος τιμούσε σαν ήρωα τον μυθικό Οικιστή και εκπολιτιστή της , Οινοπίωνα.

Ιστορία

Προϊστορικά Χρόνια

Οι ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορα μέρη του νησιού, όπως ο Εμπορειός και το Άγιο Γάλας από Βρετανούς άλλα και Έλληνες αρχαιολόγους, έχουν αποδείξει πως η Χίος ήταν κατοικήσιμη το λιγότερο από την Νεολιθική περίοδο και την εποχή του χαλκού (6000 -2000 π.Χ.). Σύμφωνα με την παράδοση, ο πρώτος κάτοικος και βασιλιάς του νησιού ήταν ο Οινοπίων, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, ο οποίος ήρθε από την Κρήτη το 1500 πχ στο νοτιότερο άκρο της Χίου και έμαθε στους κατοίκους του νησιού το εμπόριο, τη θάλασσα και το πως να καλλιεργούν τα αμπέλια.

Ο πληθυσμός της Χίου αυξήθηκε πάνω από τους 120000 κατοίκους κατά τον πέμπτο με τέταρτο αιώνα π. Χ. ενώ οι πλειοψηφία αυτών έμενε μάλλον στο κεντρική πόλη της Χίου. Ο Φοινηκίδης γράφει ότι το νησί κατακτήθηκε από τους Λέλεγκες, πρωτόγονους Έλληνες υπόδουλους των Μινώων, οι οποίοι απελάθηκαν από τον βασιλιά Έκτορα. Η έναρξη του ιωνικού αποικισμού συμπίπτει με την καταστροφή του μυκηναϊκού.

Γύρω στο 1100-1000 π. Χ. το νησί κατακτάται από τους Ίωνες οι οποίοι κατάγονταν από τη Βοιωτία, οπότε και η Χίος αρχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ιστορικό ρόλο. Εκτός της Χίου, οι Ίωνες είχαν κατακτήσει τη Σάμο και άλλες δέκα 10 πόλεις της Μικράς Ασίας, ιδρύοντας έτσι την Δωδεκάπολη των Ιωνών. Σύντομα, οι πόλεις που είχαν κατακτηθεί από τους Ίωνες είχαν δημιουργήσει μια ομοσπονδία ενώ είχαν και σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του Ελληνικού πολιτισμού.

Χίος, ἡ ἐπιφανεστάτη νῆσος τῶν Ἰώνων, ἔχουσα καὶ πόλιν ὁμώνυμον. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ Χίος κατὰ Ἐρυθράς, ἐν δὲ πόλις Χίος. ἀπὸ Χίου τῆς Ὠκεανοῦ, ἢ ἀπὸ τῆς χιόνος τῆς ἐκεῖ γινομένης πολλῆς, ἢ ἀπὸ νύμφης τῆς Χιόνης. ἔστι καὶ ἑτέρα πόλις Καρίας Χίος [ὑπὸ τὸ ὄρος τὸ Πελινναῖον, ὡς Διονύσιος ὁ περιηγητής καὶ Χίος ἠλιβάτοιο Πελινναίου ὑπὸ πέζαν. ἔστι καὶ ἄλλη] κατὰ τὸ Τριόπιον κειμένη ἐν τῇ χερρονήσῳ. καὶ δʹ ἐν Εὐβοίᾳ. τὸ πρωτότυπον ὄνομα βραχὺ ἔχει τὸ 'ι', [τὸ δὲ ἐθνικὸν μακρόν,] ὡς τοῦ μήτι μήτι δ´ ἡνίοχος, καὶ τοῦ Θέτι πάντα Θέτι καλλιπλοκάμῳ ζωάγρια τίνειν, καὶ τοῦ μάστι. Θουκυδίδης ὀγδόῃ Χῖοι δὲ καὶ Ἐρυθραῖοι ἀποστῆναι καὶ αὐτοὶ ἕτοιμοι ὄντες. καὶ Ἡρόδοτος πρώτῃ Χῖοι μὲν καὶ Ἐρυθραῖοι κατὰ τὠυτὸ διαλέγονται. τὸ κτητικὸν Χιακός, ὡς τοῦ Ῥόδιος Ῥοδιακός, Σάμιος Σαμιακός. οὗτοι δὲ πρῶτοι ἐχρήσαντο θεράπουσιν, ὡς Λακεδαιμόνιοι τοῖς Εἵλωσι καὶ Ἀργεῖοι τοῖς Γυμνησίοις καὶ Σικυώνιοι τοῖς Κορυνηφόροις καὶ Ἰταλιῶται τοῖς Πελασγοῖς καὶ Κρῆτες Μνωίταις. ὅτι παρ´ αὐτοῖς ἐγένετο πρῶτον μέλας οἶνος.

Ίωνες - Πέρσες

Η Χίος αναπτύχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις των αρχαίων χρόνων, με πληθυσμό 60-80.000 κατοίκους και ταυτόχρονα σε μια μεγάλη ναυτική δύναμη. Είναι χαρακτηριστικό πως έχουν βρεθεί Χιώτικοι αμφορείς σε κάποια σημεία της Ρωσίας άλλα και της Βόρειας Αιγύπτου Η Χίος εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα σημεία εξαγωγής κρασιού, τον επονομαζόμενο Αριούσιο οίνο, ο οποίος ήταν γνωστός για την εξαιρετική του ποιότητα άλλα και για το ότι ήταν ένα από τα πιο ακριβά κρασιά της Ελλάδας εκείνη την εποχή. Το πολίτευμα που υπήρχε κατά την Ιωνική κυριαρχία θεωρείται δημοκρατία στα πρώτα βήματα της.

Η περίοδος αυτή έφτασε στο τέλος της όταν η Χίος κατακτήθηκε από τους Πέρσες το 493 π. Χ., μετά από την αποτυχημένη αντίσταση που προέβαλαν οι Χιώτες. Οι Πέρσες κατέστρεψαν τους αμπελώνες του νησιού, έκαναν καταστροφές, ενώ έστειλαν και πολλούς αιχμαλώτους στον Πέρση βασιλιά. Το 479 π. Χ. οι Χιώτες επαναστάτησαν και μετά την μάχη της Μυκάλης απέκτησαν την ανεξαρτησία τους, ενώ συμμετείχαν και στην Αθηναϊκή Σύμπραξη.

Πελλοπονησιακός Πόλεμος - Ρωμαική Αυτοκρατορία

Οι Χιώτες ξανάχτισαν την πόλη και παρουσίασαν μεγάλη πρόοδο στην ναυτιλία, το εμπόριο, την βιομηχανία και την παραγωγή κρασιού. Το νησί απέκτησε πλούτο ο οποίος οδήγησε σε ανέσεις για τους κατοίκους. Χαρακτηριστικά αυτής της εποχής είναι οι φράσεις Χιώτικη χαρά και Χιώτικα ζωή. Η περίοδος αυτή κράτησε για μισό αιώνα, μέχρι την έναρξή δηλαδή του Πελοποννησιακού Πολέμου

Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Χιώτες πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων ,έως και την καταστροφική ήττα τους στη Σικελία, οπότε και συμμαχούν με τους Σπαρτιάτες. Μετά την υπογραφεί της Ανταλκιδείου Ειρήνης όμως, η Χίος επιστρέφει στο πλευρό των Αθηναίων. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος κυριάρχησε, στη Χίο υπήρχε μακεδονική φρουρά. Όταν πέθανε, το νησί βρέθηκε σε περίοδο παρακμής και πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων.

Ο Μ. Αλέξανδρος και η Χίος

Την άνοιξη του 334 π.Χ. που ξεκινούσε ο Αλέξανδρος από την Πέλλα με σκοπό την κατάκτηση της Περσικής αυτοκρατορίας , στη Χίο την εξουσία κατείχε ολιγαρχία που είχε επιβάλει η Περσία. Γι’ αυτό, μετά τη νίκη των Μακεδόνων στο Γρανικό , ο Αλέξανδρος έστειλε τον στρατηγό Αλκίμαχο για να διώξει τις φιλοπερσικές ολιγαρχίες από τα νησιά και να τις αντικαταστήσει με δημοκρατικά πολιτεύματα. Ο Αλέξανδρος, μετά την εκδίωξη των Περσών από τη Χίο , έστειλε δύο σημαντικότατες επιστολές(332 π.Χ.). Η πρώτη επιστολή αναφέρει: 1)να δεχθούν όλους τους εξόριστους, να καθιερώσουν δημοκρατικό πολίτευμα , να εκλέξουν νομογράφους, να διορθώσουν τους νόμους τους, 2) να δώσουν στον Αλέξανδρο 20 τριήρεις και να τις συντηρούν με δικά τους έξοδα, 3)να μη γίνονται δεκτοί στις πόλεις της συμμαχίας όσοι προδότες εγκαταλείψουν τη Χίο, 4)αν προκύψουν διαφωνίες με τους εξόριστους να επιλύονται από τον Αλέξανδρο και 5)να παραμείνει Μακεδονική φρουρά στο νησί και να συντηρείται με έξοδα των Χιωτών. Από την επιστολή καταλαβαίνουμε ότι ήδη η Χίος ανήκε στην Κορινθιακή συμμαχία. Η δεύτερη επιστολή αναφέρει ότι, όσοι προδότες δεν καταβάλουν το πρόστιμο που όρισε ο δήμος, θα πρέπει να τεθούν υπό εγγύηση και να αλυσοδεθούν. Ακόμη, αν κάποιος αποδράσει, το προβλεπόμενο πρόστιμο να δίνεται από τους εγγυητές του. Επίσης κανένας Χιώτης να μην προσαχθεί σε δίκη με την κατηγορία του ‘Βαρβαρισμού’. Η επιστολή καταλήγει ότι, αν οι Χιώτες συμμορφωθούν στις υποδείξεις του Αλέξανδρου , θα τους εξυπηρετεί στο μέλλον.

Στη Χίο υπήρχε ισχυρό φιλομακεδονικό κόμμα, του οποίου φορείς ήταν δημοκρατικοί πολίτες , ενώ η ολιγαρχία υποστήριζε την Περσία. Ο Αλέξανδρος έδειξε ενδιαφέρον για τη Χίο και σύναψε προσωπικές φιλίες με επιφανείς Χιώτες πολίτες(όπως τον Θεόπομπο). Η Χίος κράτησε φιλομακεδονική στάση από την αρχή της εκστρατείας της Μακεδονίας κατά των Περσών και τάχθηκε στο πλευρό τους.

Οι Χιώτες συμμάχησαν με τους Ρωμαίους και αρχικά απολάμβαναν κάποια προνόμια. Οι Ρωμαίοι όμως με το πέρασμα των χρόνων αφαίρεσαν πολλά έργα τέχνης από το νησί, ενώ επακολούθησαν και κάποιοι καταστρεπτικοί σεισμοί. Μετά την πτώση της Ρωμαικής αυτοκρατορίας και την εξάπλωση του Χριστιανισμού, η Χίος ήταν για πολλούς αιώνες υπό την διακυβέρνηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εκτός από κάποιες σύντομες χρονικές περιόδους που λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς.

Νέα Μονή	Νέα Μονή	Νέα Μονή
Νέα Μονή	Νέα Μονή

Νέα Μονή, 1801

Βυζαντινή αυτοκρατορία

Από την ίδρυση του Ανατολικού κράτους (328 μ.Χ.) μέχρι το 1346 μ.Χ. που κυριεύθηκε από τους Γενουάτες, η Χίος ήταν Βυζαντινή. Για την εποχή από το 300 μ.Χ. έως το 900 μ.Χ. δυστυχώς δεν υπάρχουν ασφαλείς ιστορικές πηγές. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ζολώτας είναι «χρόνοι ανιστόρητοι». Ο πρώτος αυτοκράτορας του Βυζαντίου , ο Μέγας Κωνσταντίνος απογύμνωσε τη Χίο από κάθε λογής έργο τέχνης, ό,τι βέβαια είχε απομείνει από τους Ρωμαίους. Μετέφερε δηλαδή πολλά χιώτικα έργα τέχνης στην Κωνσταντινούπολη, την νέα πρωτεύουσα του κράτους. Αφαιρέθηκαν από αρχαίους ναούς και από άλλα οικοδομήματα της Χίου , τα ωραιότερα έργα τέχνης(όσα περισώθηκαν από τις αρπαγές των Ρωμαίων, των Γότθων και διαφόρων πειρατών) , για να στολίσουν τη νέα πρωτεύουσα.

Αργότερα , επί βασιλείας του Αυτοκράτορα Θεοδόσιου του Μικρού (403-450 μ.Χ.) άρπαξαν από τη Χίο και τα υπόλοιπα έργα τέχνης , μεταξύ των οποίων ήταν οι τέσσερις επιχρυσωμένοι ίπποι. Αυτοί μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκαν πάνω από το κιγκλίδωμα του ιππόδρομου.

Τα χρυσά άλογα της Χίου , έργο Χιώτη καλλιτέχνη περίπου το 200 π.Χ., κόσμησαν και τις αψίδες του Νέρωνα και του Τραϊανού στη Ρώμη. Αργότερα μεταφέρθηκαν στο Παρίσι από το Ναπολέοντα και στόλισαν τα ανάκτορα του Κεραμεικού. Μετά την κατάρρευση του Ναπολέοντα μεταφέρθηκαν στη Βενετία. Σήμερα κοσμούν την κορυφή του καθεδρικού ναού του Σαν Μάρκο στη Βενετία.

Κατά τα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού η Χίος ήταν έρμαιο πειρατικών επιδρομών. Οι Άραβες και οι Σαρακηνοί πειρατές κούρσευαν τα παράλια της Μικρά Ασίας και της Χίου. Αναφέρεται μάλιστα ότι για την καταπολέμηση των πειρατών έστειλαν από την Κωνσταντινούπολη, τον στρατηγό Βελισσάριο. Αυτός λόγω μεγάλης θαλασσοταραχής βρέθηκε στη Βολισσό. Εκεί έχτισε το κάστρο της Βολισσού και έδωσε και το όνομά του στο χωριό.

Γύρω στο 625 μ.Χ. ο Σύρος πειρατής Μωαβιά, αρχηγός των πειρατών, λεηλάτησε τη Χίο. Επί αυτοκράτορα Κώνστα του Β’ (αναφερόμενος και ώς Πωγώνατος), η Χίος καταστρέφεται πάλι από τους Άραβες πειρατές (657 μ.Χ.). Ο ναός του πολιούχου της Χίου Άγιου Ισιδώρου καταστρέφεται τελείως.

Τα επόμενα χρόνια μέχρι το 900 μ.Χ. η Χίος , όπως και τα γειτονικά της νησιά, δέχονται συνεχείς επιθέσεις από τους Άραβες. Πολλοί Χιώτες αναγκάστηκαν να φύγουν από το νησί και να εγκατασταθούν σε ηπειρωτικούς τόπους , όπως στη Μικρά Ασία, για να σωθούν. Το 900 μ.Χ. περίπου χτίστηκε στη Χίο το Φρούριο, σαν παράλιο οχυρό , για την προστασία της πόλης από τους πειρατές. Από αυτή την περίοδο αρχίζει να ομαλοποιείται η ζωή στο νησί και να ισχυροποιείται η εμπορική και ναυτική του αξία.

Κατά το έτος 1027 μ.Χ. , επί βασιλείας του Κωνσταντίνου του Η’ , στρατηγός(Νομάρχης) της Χίου ήταν ο Βεριβόης. Τότε επιτέθηκαν στη Χίο οι Αγαρηνοί Τούρκοι και την κατέστρεψαν ολοσχερώς. Ο στρατηγός Βεριβόης ζήτησε τη βοήθεια του στρατηγού της Σάμου, Γεώργιου Θεοδωράκου. Ο τελευταίος τον βοήθησε και μαζί κατάφεραν να νικήσουν τους πειρατές Τούρκους και να συλλάβουν 12 πλοία τους με το πλήρωμά τους.

Το 1042 μ.Χ., ο Αυτοκράτορας Κων/νος Μονομάχος ξεκίνησε το κτίσιμο της Νέας Μονής στο σημείο που είχε βρεθεί η εικόνα της Παρθένου.

Τα τελευταία χρόνια της 11ης εκατονταετηρίδας αρχίζει η ιστορία του μέσου αιώνα της Χίου. Εκείνη την εποχή ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Αλέξιος Κομνηνός, ήταν απασχολημένος με τον πόλεμο κατά των Σκυθών και των Πατσινάκων. Έτσι βρήκε ευκαιρία ο Τούρκος αντάρτης Τζαχάς να μαζέψει 40 πλοία , να τα επανδρώσει με έμπειρους πολεμιστές και να κυριεύσει την Φωκαία, τις Κλαζομενές, τη Μυτιλήνη και τη Χίο(1093 μ.Χ.). Ο αυτοκράτορας Αλέξιος μόλις έμαθε το γεγονός, έστειλε αρκετά μεγάλο στόλο με στρατηγό το Νικήτα Κασταμονίτη. Στη μάχη εναντίον των Τούρκων του Τζαχά, ο Κασταμονίτης ηττήθηκε και έχασε και πολλά πλοία.

Ο αυτοκράτορας Αλέξιος μόλις πληροφορήθηκε την ήττα του Κασταμονίτη, συνέταξε άλλο στόλο με στρατηγό τον Κωνσταντίνο Δαλασσηνό, ο οποίος ήταν μαχητικότατος άνδρας. Ο Δαλασσηνός , όταν έφτασε στη Χίο, αποφάσισε να πολιορκήσει το φρούριο της πόλης , πριν γυρίσει από τη Σμύρνη που βρισκόταν ο Τζαχάς. Καταστρέφει το μεταξύ των δυο πύργων τοίχος και τρομοκρατεί τους Τούρκους. Ο Δαλασσηνός εμπόδισε τους στρατιώτες του να λεηλατήσουν τα λάφυρα. Έτσι οι Τούρκοι ωφελήθηκαν από την απραξία του Δαλασσηνού, ανοικοδόμησαν νέο τοίχος και το κάλυψαν με σκληρά σκεπάσματα για να το προστατεύσουν από τις εκσφενδονισμένες πέτρες , περιμένοντας βοήθεια από τον Τζαχά.

Εκείνος εξόπλισε στόλο με 8000 Τούρκους και έπλευσε κατά της Χίου. Μόλις το έμαθε ο Δαλασσηνός , πρόσταξε το ναύαρχο του στόλου του, Ώπο, να χτυπήσει τον Τζαχά στη Θάλασσα. Ο Τζαχάς είχε δέσει όλα του τα πλοία , δημιουργώντας μια τεράστια αλυσίδα , που δεν μπορούσε κανείς να την περάσει ούτε να τη διασπάσει. Ο ναύαρχος Ώπος φοβήθηκε τη διάταξη των εχθρικών πλοίων και επέστρεψε στη Χίο. Ο Τζαχάς στη συνέχεια αποβίβασε το στρατό του κοντά στα τείχη του φρουρίου. Ο Δαλασσηνός έσκαψε διώρυγα και έκρυψε εκεί τους στρατιώτες του. Ο Τζαχάς διέταξε τους Τούρκους και λίγους ιππείς να επιτεθούν κατά των βυζαντινών. Οι Λατίνοι , οι οποίοι αποτελούσαν μέρος του Βυζαντινού στρατού όρμησαν κατά των Τούρκων , αλλά οι περισσότεροι σκοτώθηκαν . Όσοι απέμειναν τράπηκαν σε φυγή και ανέβηκαν στα πλοία για να φύγουν.

Οι Βυζαντινοί βλέποντας τη φυγή των Λατίνων – Κελτών οπισθοδρόμησαν μέσα στα τείχη. Ο Τζαχάς χωρίς πλέον κανένα εμπόδιο προχώρησε και κυρίευσε μερικά πλοία και έστειλε ανθρώπους στο Δαλασσηνό για σύναψη ειρήνης , επειδή έβλεπε ότι δύσκολα θα κέρδιζε τους βυζαντινούς. Στη συνάντηση που είχαν ο Τζαχάς με το Δαλασσηνό την επόμενη μέρα, ο Τζαχάς ανέφερε ότι για να αποσυρθεί από τα νησιά που έχει καταλάβει πρέπει ο αυτοκράτορας Αλέξιος να του ξαναδώσει τα προνόμια που είχε επί αυτοκράτορα Νικηφόρου. Ο Δαλασσηνός του απάντησε ότι δεν τον εμπιστεύεται και ούτε εκείνος μπορεί να του δώσει λύση στα προβλήματά του χωρίς τη συγκατάθεση του αυτοκράτορα. Στο μεταξύ ερχόταν βοήθεια με πολυάριθμο στρατό με τον Δούκα Ιωάννη. Ο πανούργος Τζαχάς απέπλευσε προς τη Σμύρνη για να ανασυνταχθεί.

Ο Δαλασσηνός αυτή τη φορά κινήθηκε γρήγορα , νίκησε τους Τούρκους και κυρίευσε το φρούριο. Στη συνέχεια κινήθηκε να ελευθερώσει τη Μυτιλήνη , αφού προηγουμένως ασφάλισε τη Χίο με μεγάλη φρουρά. Ο Τζαχάς προσκλήθηκε από το Σουλτάνο Κλίτζ Αρσλάν σε συμπόσιο, ο οποίος τον σκότωσε.

Το 1124 μ.Χ. επί αυτοκρατορίας του Ιωάννη Κομνηνού, ο ναύαρχος του ενετικού στόλου Δομίνικος Μικέλης, επιστρέφοντας από την Τύρο κυρίευσε τις Κυκλάδες και τη Χίο , υποδούλωσε άνδρες και γυναίκες και λεηλάτησε τα νησιά. Αργότερα επανήλθε στη Βενετία. Τότε έκλεψαν και το σώμα του Αγίου Ισιδώρου , χωρίς το κεφάλι του, το οποίο μετέφεραν στο ναό του Αγίου Μάρκου. Μετά από 500 χρόνια κάποιος έλληνας μετέφερε και το κεφάλι του στη Βενετία. Για την πράξη του αυτή ανταμείφθηκε ανάλογα.

Το 1171 μ.Χ. έπεσε μεγάλη πανώλη στη Χίο και θέρισε τους κατοίκους. Οι Ενετοί δεν είχαν πλέον ναύτες(οι περισσότεροι πέθαναν από την επιδημία) για να κυβερνήσουν τα πλοία τους και τα έκαψαν για να μην πέσουν στα χέρια των Ελλήνων. Αναγκάστηκαν έτσι να φύγουν από το νησί , διασώζοντας μόνο 17 πλοία και επέστρεψαν στην πατρίδα τους.

Το 1204 μ.Χ. , μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, το βασίλειο του Βυζαντίου μοιράστηκε σε 2 έθνη , το ένα πήραν οι Φράγκοι(Γάλλοι) και το άλλο οι Ενετοί. Η Χίος περιήλθε στους Ενετούς. Το 1235 μ.Χ. προσπάθησε ο αυτοκράτορας της Νίκαιας Ιωάννης Δούκας Βατάτσης να διώξει τους Λατίνους και έστειλε στόλο και κυρίευσε τα νησιά Χίο και Λέσβο. Δυστυχώς η ανάκτηση του νησιού υπήρξε πρόσκαιρη. Το 1261 μ.Χ. , μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Βυζαντινούς, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Θ’ Παλαιολόγος σε αντάλλαγμα της υποστήριξης του από τους Γενουάτες, τους έδωσε προνόμιο να ιδρύσουν επίσημο εμπορικό σταθμό και τους δώρισε γαίες και κτήματα. Ο αυτοκράτορας ένωσε τα 2/3 των κατακτημένων χωρών στο κράτος του και το 1/3 το μοίρασε στους διαφόρους αρχηγούς.

Γύρω στο 1300 μ.Χ. η Χίος υπέφερε από τις Τουρκικές πειρατικές επιδρομές. Ο ιστορικός Παχυμέρης γράφει ότι επί έξι μήνες κατέστρεφαν οι βάρβαροι τη Χίο. Το 1301-1302 μ.Χ. 30 Τουρκικά πλοία ερήμωσαν το νησί. Οι περισσότεροι κάτοικοί του χάθηκαν , εκτός από λίγους που κρύφτηκαν στο φρούριο. Αρκετοί Χιώτες επίσης κατάφεραν να διαφύγουν με 40 πλοία , με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Πλέοντας όμως προς τη Σκύρο ναυάγησαν και χάθηκαν όλοι. Η ερήμωση και η καταστροφή του νησιού ολοκληρώθηκε το 1303 μ.Χ. από τους Καταλανούς πειρατές , που είχαν αρχηγό τους τον Κοντοτιέρο Ρογήγο Ντε Φλόρ. Οι Καταλανοί πειρατές έμειναν όλο το χειμώνα του 1303 μ.Χ. στη Χίο και συγκρούονταν με τους Τούρκους πειρατές. Μάλιστα στη μεγάλη επιδρομή που έκαναν οι Τούρκοι το 1304 μ.Χ. έσφαξαν εκτός από τους Χιώτες και τους Καταλανούς φρουρούς.

Λόγω της κακής κατάστασης που βρίσκονταν τα νησιά εκείνη την εποχή με τους πειρατές, ο Γενουάτης διοικητής της Φωκαίας Μπενεντέτο Τζακαρία πρότεινε στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο να του παραχωρήσει τη Χίο. Ο αυτοκράτορας δεν του απάντησε και τότε ο Τζακαρία κατέλαβε αυθαίρετα τη Χίο(1304 μ.Χ.). Ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος αναγκάστηκε τελικά να παραχωρήσει τη Χίο στον Τζακαρία για περίοδο δέκα χρόνων, υπό τον όρο πως θα κυματίζει η αυτοκρατορική σημαία και οι Γενουάτες να δίνουν άνδρες τους κάθε χρόνο στον αυτοκρατορικό στόλο. Έτσι ο Τζακαρία έγινε κυρίαρχος του νησιού , έδιωξε τους πειρατές, έκτισε τα κατεστραμμένα σπίτια, κατασκεύασε στην πόλη οχυρά και έκανε εμπόριο μαστίχας.

Όταν πέθανε ο Τζακαρία το 1307 μ.Χ., τον διαδέχθηκε ο πρωτότοκος γιος του Παλαιολόγος , ο οποίος αποκόμισε από το νησί τεράστια πλούτη μέχρι το 1314 μ.Χ. Τον Παλαιολόγο διαδέχθηκαν τα δυο αδέρφια του Μαρτίνος και Μπενεντέτο ο Β’ , που εκτός από τη Χίο κληρονόμησαν και την πονηριά του πατέρα τους. Έτσι κορόιδευαν κάθε φορά το βασιλιά και έπαιρναν δέκα επιπλέον χρόνια εξουσίας της Χίου. Το 1329 μ.Χ. ο Μπενεντέτο ο Β’ λόγω των οικονομικών διαφωνιών που είχε με τον αδερφό του, ζήτησε τη βοήθεια του αυτοκράτορα Ανδρόνικου για να πολεμήσει τον αδερφό του. Ο αυτοκράτορας δέχθηκε και του έστειλε 105 μεγάλα πλοία το φθινόπωρο του 1329 μ.Χ. Ο Μαρτίνος φοβήθηκε και έθεσε τον εαυτό του στη διάθεση του Βασιλιά. Τότε ο βασιλιάς έδωσε το δικαίωμα στο Μαρτίνο να φύγει με την οικογένειά του από τη Χίο. Ο Μπενεντέτο ο Β’ μετά από οικονομικές διαφωνίες που είχε με το Βασιλιά Ανδρόνικο, έχασε την εξουσία που είχε και αργότερα πέθανε από επιληψία. Έτσι το 1329 μ.Χ. η Χίος ελευθερώθηκε από τους Τζακαρία, δυστυχώς όχι για πολλά χρόνια.

Χριστόφορος Κολόμβος

Η εκστρατεία των Γενουατών στη Χίο και η κατάκτηση του νησιού το 1346

Το 135 η Ναυτική Δημοκρατία της Γένουας βρισκόταν σε μια μεταβατική πολιτική περίοδο που χαρακτηριζόταν από πολλές κοινωνικο-πολιτικές αναταραχές. Η πρόσφατη παραίτηση του Δόγη Συμεών Μποκανέγκρα στις 23 Δεκεμβρίου είχε δημιουργήσει αναστάτωση μεταξύ των πολιτών εντός των τειχών της πόλης (intrinseci) και των επαναστατών (estrinseci) εκτός των τειχών (βλεπε χαρτη 1). Το πολιτικό κόμμα των Λαϊκών, που την περίοδο εκείνη εκπροσωπούσε τους περισσότερους πολίτες στη Γένουα κατάφερε να κερδίσει τον έλεγχο της κατάστασης και να εκλέξει δυο μέρες μετά την παραίτηση Μποκανέγκρα –ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1345- νέο Δόγη, ο οποίος ανακηρύχθηκε στο αξίωμά του στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Λαυρεντίου (βλέπε φωτο 1) με τη σύμφωνη γνώμη της Γερουσίας. Ο νέος Δόγης Ιωάννης Μούρτα ήταν ένας άνδρας που διέθετε πολιτική φήμη, συνετός και καλλιεργημένος, με εξαιρετικές διοικητικές ικανότητες, που αμέσως μετά την εκλογή του ανέλαβε δράση όπως απαιτούσαν οι πολιτικές συνθήκες.

Μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια να εισβάλλουν εντός των τειχών και να καταλάβουν τα προάστια της Γένοβας λόγω της στρατιωτικής μεσολάβησης των λαϊκών- οι διωκόμενοι estrinseci που ήταν κάτω από τις οδηγίες ευγενών οικογενειών, συμφώνησαν σε ανακωχή τον Ιούνιο του 1345 με την σύμφωνη γνώμη και επίβλεψη του Λόρδου του Μιλάνου Βισκόντι και την μεσολάβηση του Παπικού Λεγάτου. Οι όροι της συμφωνίας ειρήνης υπογράφτηκαν από το Δόγη και τους εξόριστους επαναστάτες στους οποίους πλην ελαχίστων εξαιρέσεων δόθηκε αμνηστία. Οι όροι της αμνηστίας επέτρεπαν στους πρώην εξόριστους να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να αναλάβουν εκ νέου τις περιουσίες τους. Έτσι, η ειρήνη και η σταθερότητα επανήλθαν στην ακτή του Πονέντε -Δυτική ακτή της Λιγουρίας- με μόνες εξαιρέσεις τις περιοχές του Μονακό και του Ροκαμπρούνο, που παρέμειναν κάτω από τον έλεγχο της οικογένειας των Γκριμάλντι (βλεπε φωτο 2), που τα χρησιμοποίησε για πολύ καιρό ως καταφύγιο και ορμητήριο προστασίας των συμφερόντων εξόριστων μελών της Γενουατικης αριστοκρατίας.

Στις αρχές του 1346, ο Δόγης και το Συμβούλιο του πληροφορήθηκαν ότι οι εξόριστοι στο Μονακό (βλεπε χαρτη 2) είχαν καταφέρει να επανδρώσουν στόλο αποτελούμενο από 30 γαλέρες και να οργανώσουν στρατό δέκα χιλιάδων ανδρών. Η αντίδραση της κυβέρνησης της Γένουας ήταν άμεση. Αποφάσισαν –ως μέτρο προστασίας- να εξοπλίσουν γαλέρες υπό τις οδηγίες μιας διορισμένης εκτελεστικής επιτροπής. Η επιτροπή κάλεσε πολίτες που ήταν διατεθειμένοι να χρηματοδοτήσουν από μόνοι τους την αποστολή κατά των εξόριστων του Μονακό, οι οποίοι δέχθηκαν να εξοπλίσουν και να στελεχώσουν τις γαλέρες με δικά τους έξοδα, δοθέντος ότι το δημόσιο ταμείο δεν μπορούσε να αναλάβει το κόστος των προετοιμασιών. Μετά από διαπραγματεύσεις σχετικά με τους όρους της συμφωνίας και τις απαραίτητες προκαταβολές που δόθηκαν ως εγγυήσεις για την εκπλήρωση της υπόσχεσης και υποχρέωσής τους, 29 πολίτες (τρεις ευγενείς και 26 λαϊκοί) δέχθηκαν την πρόκληση να συμμετάσχουν με δικό τους κόστος και παρουσιάστηκαν προ της επιτροπής, η οποία κατέληξε στην εκπόνηση του σχεδίου της στελέχωσης και οργάνωσης των 29 γαλέρων.

Η διοίκηση του στόλου δόθηκε στον Συμεών Βινιόζο, ένα γενναίο και λαοφιλή άνδρα που έλαβε τα σκήπτρα της επιχείρησης από το Δόγη στην Πλατεία του Αγίου Λαυρεντίου (San Lorenzo) με την παρουσία ενός πλήθους κόσμου στις 22 Ιανουαρίου του 1346. Στις 24 Απριλίου του ίδιου χρόνου, η αρμάδα των Γενουατών κατέπλευσε από το λιμάνι της πόλης με σκοπό να καταδιώξει τους επαναστάτες και να εκπληρώσει την αποστολή της. Οι εξόριστοι του Μονακό, μόλις πληροφορήθηκαν την αναχώρηση του στόλου, διέφυγαν μέσω της θαλάσσιας οδού με σκοπό να βρουν καταφύγιο στη Μασσαλία (βλεπε χαρτη 2). Η απόδραση των επαναστατών κατέστησε άχρηστη τη μεσολάβηση του στόλου, ο οποίος είχε οργανωθεί αποκλειστικά για την εκδίωξη τους δημιουργώντας έτσι την υποχρέωση της αποζημίωσης των εξόδων στην κυβέρνηση της Γένουας. Η πληρωμή της εγγύησης και της αποζημίωσης στους πλοιοκτήτες ήταν όμως πέραν των δυνατοτήτων του Δημόσιου ταμείου. Από την άλλη όμως, μια οριστική άρνηση καταβολής έστω ενός μέρους των εξόδων θα δημιουργούσε έντονη αντίδραση και μια έλλειψη εμπιστοσύνης στο κράτος, η οποία θα απέτρεπε πολλούς Γενουάτες στο μέλλον να βοηθήσουν με παρόμοιες πρωτοβουλίες τη Δημοκρατία.

Γι’αυτό το λόγο, προτάθηκε να μην διαλυθεί ο στόλος, αλλά να αλλάξει ο προορισμός και ο στόχος δράσης του. Αποφάσισαν να στείλουν το στόλο σε νέα αποστολή στην Ανατολική Μεσόγειο. Η νέα διαταγή ήταν να επιτηρήσουν τις Γενουατικές κατακτήσεις και να βοηθήσουν την άμυνα του Καφφά που πολιορκούσαν οι Τάρταροι (βλέπε χάρτη 2). Ο στόλος παρέμεινε υπό τις διαταγές του ναύαρχου Βινιόζο, ο οποίος κατέπλευσε για την Ανατολή στις 3 Μαΐου του 1346. Στην πορεία, ο στόλος έφτασε στην Τερρατσίνα που παραδόθηκε στο Κοινό των Γενουατών και απελευθέρωσε την πόλη Σέσσα πριν να φτάσει στην Εύβοια στις 8 Ιουνίου του 1346 (βλέπε χάρτη 2). Εκεί ο Γενουατικός στόλος συνάντησε πλοία ναυλωμένα από τον Παπα και υπό τις διαταγές ενός μετριότατου ναύαρχου ονόματι Ουμβέρτου Ντελφίνι, ο οποίος είχε την πρόθεση να συνεχίσει το έργο του Μαρτίνου Ζαχαρία, που είχε καταλάβει την Σμύρνη το 1344. Πίστευε ότι η Χίος θα αποτελούσε μια πρώτης τάξεως βάση για τις επιχειρήσεις στη Σμύρνη και γι’αυτό το λόγο ζήτησε την άδεια του Παπα Κλημεντίου του 6ου να καταλάβει το νησί της Χίου για τρία χρόνια. Στο μεταξύ όμως ο Βινιόζο είχε παρέμβει και ο Ντελφίνι του ζήτησε να συνεργαστούν, πράγμα το οποίο ο Βινιόζο αρνήθηκε, αντιπαραθέτοντας ότι η Χίος ήταν Γενουατικη αποικία, η οποία είχε περιστασιακά περάσει στην επιρροή των Βυζαντινών με δόλιο τρόπο, ένα επιχείρημα που δεν αλήθευε, γιατί ο Ζαχαρία είχε δεχθεί την Βυζαντινή κυριαρχία στο νησί. Ο Ουμβέρτος Ντελφίνι στην προσπάθειά του να πείσει το Βινιόζο αποπειράθηκε ακόμα και να τον δωροδοκήσει με το ποσό των 10,000 χρυσών φλορινιών που του πρόσφερε συν το ποσό των 50,000 φλορινιών που πρότεινε στους πλοιοκτήτες, που συμμετείχαν. Και οι δυο ‘προσφορές’ απορρίφθηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη.

Ο Βινιόζο αποφάσισε να πλεύσει προς τη Χίο, εκμεταλλευόμενος την πολιτική κρίση στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τις εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των Παλαιολόγων και των Καντακουζηνών που είχαν ακολουθήσει το θάνατο του Ανδρόνικου του 3ου. Αρχικά, ο Βινιόζο έστειλε τρεις γαλέρες πριν την άφιξη του στόλου στο νησί, για να καταδικάσουν την εμπλοκή του Ουμβέρτου και να προστατέψουν το νησί και το κυβερνήτη του Καλογιάννη Ζιβό, με την προϋπόθεση η σημαία του Αγίου Γεωργίου, -προστάτη της Γένουας και συμβόλου της κυριαρχίας της- να κυματίσει στο φρούριο της Πόλης της Χίου και όλων των οχυρώσεων του νησιού. Ο Ζιβός, δρώντας εκ μέρους των Ελλήνων ευγενών που κυβερνούσαν ουσιαστικά το νησί, απέρριψε χωρίς δεύτερη σκέψη την πρόταση των Γενουατών και δήλωσε έτοιμος να αποκρούσει κάθε επίθεση σε βάρος του.

Ο ναύαρχος Βινιόζο κατέπλευσε στη Χίο στις 15 Ιουνίου και έδωσε διαταγή για επίθεση, αλλά καθώς έμπαινε στο λιμάνι ο στόλος συνάντησε τις πρώτες αντιδράσεις της Χιακής αντίστασης με τη μορφή βελών, πετρών και ακοντίων. Παρόλα αυτά, οι Γενουάτες κατάφεραν να κατασκευάσουν μια πλωτή γέφυρα, η οποία εξασφάλιζε την πρόσβασή τους στην πόλη της Χίου από τη θάλασσα.

Ταυτόχρονα, η πόλη δέχθηκε επίθεση από την ξηρά από ένα σώμα οπλιτών που προχώρησε μέχρι το εσωτερικό της όπου ξέσπασαν βίαιες οδομαχίες, με τους Έλληνες να μάχονται γενναία και να προξενούν βαριές απώλειες (πεντακοσίων ανδρών) στους Γενουάτες που μέχρι όμως το τέλος της ημέρας είχαν καταφέρει να κατακτήσουν την πόλη.

Στις μέρες που ακολούθησαν, οι Γενουάτες αποβιβάστηκαν στο ακρωτήριο της Μαστίχας και κατέλαβαν έξι κοντινές οχυρώσεις. Μέχρι τις 21 του Ιουνίου του 1346 όλο το νησί -εκτός από το φρούριο της πόλης- ήταν υπό Γενουατικη διοίκηση. Ο Ζιβός είχε αποσυρθεί με τη φρουρά του στο εσωτερικό του κάστρου περιμένοντας την Γενουατικη επίθεση. Η είσοδος του λιμανιού είχε απομονωθεί με αλυσίδα κατά μήκος της και οι άνδρες του Βινιόζο είχαν κατασκευάσει κατά μήκος των τειχών ένα περιβάλλοντα τοίχο πολύ υψηλότερο από τα οχυρωματικά έργα και τις επάλξεις, που εκτείνονταν από το χείμαρρο κοντά στην εκκλησία του Αγίου Ισιδώρου μέχρι την είσοδο του λιμανιού. Έτσι ο Ζιβός και οι υπερασπιστές του ήταν αποκομμένοι από τον έξω κόσμο δια ξηράς και θαλάσσης. Μέχρι τις 12 του Σεπτέμβρη του 1346, η φρουρά είχε υποκύψει στην πείνα και υποχρεώθηκε να παραδοθεί και να υπογράψει συμφωνία ανακωχής μέσα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Φρουρίου η οποία διεθευτούσε τις σχέσεις μεταξύ των Γενουατών και των Ελλήνων της Χίου (βλεπε χαρτη 3).

Σε αντάλλαγμα της παράδοσης του φρουρίου, η Γενουατική κοινότητα δέχθηκε τον Ζιβό ως πολίτη της Γενουατικής Δημοκρατίας, ενώ ο Ζιβός υποσχέθηκε να παραμείνει πιστός στο Κοινό των Γενουατών. Επιπλέον ο Ζιβός διατήρησε το δικαίωμα του να ασκεί πολιτική εξουσία, το οποίο του είχε παραχωρηθεί από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα με χρυσόβουλο πρόσταγμα, με την μόνη διαφορά ότι είχε την υποχρέωση να αναγνωρίσει ως αρχή το κοινό των Γενουατών αντί για τον ίδιο τον αυτοκράτορα. Του παραχωρήθηκε επίσης απόλυτη ελευθερία κινήσεων και του δόθηκε αμνηστία για ό,τι είχε πράξει στο παρελθόν κατά των Γενουατών. Του επιτράπηκε ακόμα να κρατήσει όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του, που είχε περιέλθει στην κατοχή του ως κληρονομιά η κατόπιν αγοραπωλησίας, συμπεριλαμβανομένου και του μοναστηριού της Παναγίας της Σικελιάς (βλέπε φωτο 3) που ήταν κάτω από τη προστασία του. Ο Ζιβός έλαβε επίσης ετήσιο μισθό 7,000 υπέρπυρων νομισμάτων, που θα του καταβάλλονταν από τα εμπορικά έσοδα του νησιού σε τρεις δόσεις. Επιπλέον ο Ζιβός μαζί με τον αδερφό του Κώστα και τον ανιψιό του Μιχαήλ Κορέσση εξαιρέθηκαν δια βίου από κάθε είδους φορολογίας. Σε όλους τους Έλληνες δόθηκε αμνηστία, οι οποίοι διατήρησαν και συνέχισαν να κατέχουν νόμιμα όλη την κινητή και ακίνητη παρουσία τους, με τη μόνη διαφορά ότι θα έπρεπε να μείνουν πιστοί στο Κοινό των Γενουατών και όχι στον Αυτοκράτορα. Το ίδιο ίσχυσε και για τον Κλήρο, τα μοναστήρια και τις εκκλησίες τα οποία υπόκεινταν στο διακριτικό έλεγχο των Γενουατών με τον Ελληνικό πληθυσμό να διατηρεί την ελευθερία να ασκεί ανενόχλητα τα θρησκευτικά του καθήκοντα και να διατηρεί τα ήθη και τα έθιμα του.

Τέσσερις μέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας στη Χίο, ο ναύαρχος Βινιόζο κατέπλευσε στη Φώκαια, την οποία κυβερνούσε η οικογένειες των Ζαχαρία και των Καττάνεο μετά την επανάκτηση της από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο τον 3ο το 1336. Οι κάτοικοι υπό τις οδηγίες του Λέωντα Πατρονά αρνήθηκαν να παραδοθούν, αλλά οι Γενουάτες κατάφεραν να κάμψουν την αντίσταση τους μέσα σε τέσσερις ώρες πολιορκίας και να υπογράψουν σύμφωνο παράδοσης αμέσως μετά. Η Παλαιά και η Νέα Φώκαια (εννέα χλμ βορειοανατολικά της Παλαιάς, βλεπε χαρτη 2 ) ήταν πλέον υπό τον έλεγχο των Γενουατών και ο Βινιόζο διόρισε τον Καλογιάννη Ζιβό κυβερνήτη (Podesta’) και των δυο αυτών περιοχών. Ο Γενουατικός στόλος απέπλευσε από τη Χίο μεταξύ 8-10 Οκτωβρίου χωρίς να παρενοχληθεί από τον Αυτοκρατορικό στρατό υπό τις διαταγές του Θεοφύλακτου, ο οποίος το μόνο που κατάφερε ήταν να αιχμαλωτίσει μερικά Γενουατικά εμπορικά πλοία.

Οι Γενουάτες, αν και καταπίεζαν τους ντόπιους, οργάνωσαν το εμπόριο μαστίχας και έφεραν στη Χίο τη καλλιέργεια εσπεριδοειδών, ενώ οι Γενουάτες κατάφεραν να κρατήσουν τους Τούρκους μακριά από τη Χίο μέχρι το 1566, οπότε και οι Τούρκοι κατακτούν το νησί.

Χίος, Civitates orbis terrarum 1572/1617

Χίος 1694

Τούρκοκρατία - Νεότερα Χρόνια

Η σφαγή της Χίου, έργο του Ντελακρουά

Οι καταπίεση του λαού συνεχίζεται, αλλά οι νησιώτες κρατούν τα προνόμια τους χάρη στη παραγωγή μαστίχας. Κατά την Τουρκική κατοχή, υπήρξε σφαγή των νησιωτών μετά από μια εξέγερση το 1822, ο οποία έχει απεικονιστεί από τον Eugène Delacroix. Ο Τουρκικός στόλος έκαιγε και κατέστρεφε τα πάντα για 15 μέρες, προσπαθώντας να παραδειγματίσει τους υπόλοιπους Έλληνες. Στην ιστορία έχει μείνει η καταστροφή της Τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη. Λίγη Χιώτες επέζησαν της λεηλασίας και έκαναν προσπάθεια να ξαναχτίσουν το νησί το 1832.

Τελικά η Χίος ελευθερώθηκε το 1912 και έγινε κομμάτι της ανεξάρτητης Ελλάδας. Κατά το Β'΄Παγκόσμιο Πόλεμο οι Χιώτες πολέμησαν κατά των Γερμανών ενώ το νησί απελευθερώθηκε μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα το 1944.

Κατάλογος εφημερίδων

• Δημοκρατική
  
• [Chiosnews.com]
  
• Αθλητική Χίος
  
• Η Αλήθεια
  
• Η Αμανή
  
• Η Γνώμη της Χίου
  
• Πολίτης Χίου
  
• Πρόοδος Χίου
  

Σκυλίτσειο Γενικό Νοσοκομείο Χίου [46]

Χίος (πόλη)

--

Ανδρέας Γ. Παπανδρέου

Δείτε επίσης : Δήμος Χίου (Πρόγραμμα Καλλικράτης)

Ντοκιμαντέρ: Μεσαιωνικά χωριά της Χίου (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Νομός Χίου : Δήμος Χίου | Αγίου Μηνά | Αμανής | Ιωνίας | Καμποχώρων | Καρδαμύλων | Μαστιχοχωρίων | Οινουσσών | Ομηρούπολης | Ψαρών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Χίου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License