Χαλαζόνι Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

-- Δήμος Φιλιατρών --

Το Χαλαζόνι[4] ή Χαλαζόνιον (επίσημη ονομασία) ή Χαλαζώνι (συνηθισμένη ονομασία), είναι οικισμός κοντά στα Φιλιατρά και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Το χωριό βρίσκεται περίπου 2,5 χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, από τη διασταύρωση, που ξεκινά από την εθνική οδό ανάμεσα στην Κυπαρισσία και τα Φιλιατρά,[4] σε υψόμετρο 106[1][5] μέτρα και απέχει 4 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Απέχει περίπου 11,5 χιλιόμετρα από την Κυπαρισσία και περίπου 4,5 χιλιόμετρα από τα Φιλιατρά.

Ιστορία

Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή του Δήμου Τριφυλίας,[4] το χωριό άλλαξε, κατά το διάστημα της ιστορίας του, τέσσερις (4) φορές τοποθεσία. Η αρχική θέση του βρισκόταν στο κτήμα Σωτηρόπουλου, κοντά στον Αγρίλη, αλλά οι κάτοικοι του χωριού, λόγω των συχνών επιθέσεων από κουρσάρους, αναγκάστηκαν να μεταφερθούν 200-300 μέτρα πάνω από την εθνική οδό (προς τα ανατολικά), κοντά στα Διπόταμα. Η τοποθεσία αυτή λέγεται Κάτω Χωριό. Στη συνέχεια, για τους ίδιους λόγους αυτοπροστασίας, έγινε και νέα μετακίνηση σε θέση 300 μέτρα πιο νότια του σημερινού χωριού στην τοποθεσία Παλιοχώρι, ενώ μεταγενέστερα έγινε η τελευταία μεταστέγαση και διαμορφώθηκε το χωριό, στην τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα. Υπάρχει επίσης τοπική παράδοση, που θέλει τις δυο τοποθεσίες Κάτω Χωριό και Παλιοχώρι να οικίστηκαν ταυτόχρονα. Στην περιοχή του οικισμού διασώζονται διάφορα κατάλοιπα των παλιότερων οικισμών, τα θεμέλια εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και τάφοι, σύμφωνα με μια πρόχειρη ανασκαφή, την οποία έκανε ο Γεώργιος Συρεκέλας.[4]

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές, για την ονομασία του χωριού. Σύμφωνα με μια πρώτη εκδοχή ίσως προέρχεται από τις λέξεις «καλή + ζώνη» (είτε με την έννοια της προστασίας από τους πειρατές, είτε με την έννοια της εύπορης περιοχής) οι οποίες παραφθάρηκαν και έγινε «Χαλαζώνη > Χαλαζώνι», ενώ σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή ίσως από τις λέξεις «χαλασμένη + ζώνη» (λόγω των αλλαγών τοποθεσίας) και τέλος σύμφωνα με μια τρίτη εκδοχή ίσως προέρχεται από το επώνυμο κάποιου κατοίκου ονομαζόμενου «Χαλαζωνίτης».[4]

Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Χαλαζώνιον, αλλά αναφέρεται και ως Χαλαζόνιον τουλάχιστον από το 1835.[6] [7] Πάντως το χωριό συναντάται με παρόμοιες ονομασίες και σε προγενέστερες βιβλιογραφικές πηγές-αναφορές. Ο οικισμός αναφέρεται, σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το Χαλαζώνιον (Calasoni), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).[8] Ο οικισμός του Χαλαζονίου προσαρτήθηκε στον παλαιό Δήμο Εράνης το 1835.[9] Το Χαλαζόνι αναφέρεται, το 1853 στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή ως χωριό του Δήμου Εράνης της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 119 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[10] Το 1899 μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[11] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[12] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 αποσπάται από τον Δήμο Εράνης και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Χαλαζονίου,[13][14] στην οποία εντάσσεται και ο οικισμός Καναλουπού, ο οποίος παρέμεινε ως το 1919,[15] που αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Καναλουπούς (αργότερα, το 1956, ο οικισμός και η κοινότητα Καναλουπούς μετονομάσθηκαν σε Πλάτη και Κοινότητα Πλάτης, αντίστοιχα). Το Χαλαζόνι παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Φιλιατρών,[16] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[17][4] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 154 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται σε διάφορες αγροτικές εργασίες.
Εξέλιξη Πληθυσμού του Χαλαζονίου Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 73[8]
1844 142[18]
1851 119[10]
1879 232[19][8]
1889 256[20]
1896 239[21]
1907 244[22]
1920 259[23]
1928 272[24]
1940 282[25]
1951 283[26]
1961 249[27]
1971 180[28]
1981 151[29]
1991 250[30]
2001 234[31]
2011 154[32]

Κτίρια και αξιοθέατα

Εκτός από τις κατοικίες, υπάρχει το παλαιό δημοτικό σχολείο, το οποίο στεγάζει το γραφείο του Τοπικού Συμβουλίου και το Αγροτικό Ιατρείο, το παλιό κοινοτικό κτίριο και τα δυο παραδοσιακά καφενεία, στην κεντρική πλατεία, όπου ανάμεσά τους βρίσκεται ο γέρικος πλάτανος του χωριού.[33] Η εκκλησία του χωριού είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωγίου, ενώ επισκέψιμο είναι και το ανακαινισμένο εκκλησάκι του Σωτήρος, (Αγιά Σωτήρα) στα βόρεια του χωριού, που υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Στα αξιοθέατα του οικισμού περιλαμβάνονται προς τα βόρεια, στη περιοχή του ρέματος Δέση και τον δρόμο για τα Μεσοράχια, τα απομεινάρια των Χαλαζωνίτικων νερόμυλων (Νερόμυλοι του Χρόνη), οι οποίοι λειτουργούσαν το καλοκαίρι μόνο την νύχτα, με νερό που ερχόταν από την Καναλουπού, ενώ με το ίδιο νερό ποτιζόταν στη συνέχεια και ο κάμπος του Χαλαζoνίου. Προς τα νότια, προς το ρέμα Σκατέλο και ανάμεσα στο νέο και το παλαιό χωριό, βρίσκεται το παλιό πηγάδι, από το οποίο γινόταν υδροληψία, από τους κατοίκους του χωριού, ως περίπου το 1885, που κατασκευάστηκε η δεξαμενή του Χαλαζoνίου.[4] Στο χωριό έχει την έδρα του και ο "Σύλλογος των Απανταχού Χαλαζωνιτών".[33]

Δείτε επίσης

Φιλιατρά
Δήμος Τριφυλίας
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Φιλιατρών

Παραπομπές

Χαλαζόνι, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας Χαλαζόνι Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Φιλιατρά: 27610
5) Τ.Κ. Χαλαζονίου: Το Χαλαζόνι, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
Χαλαζόνι, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
16/10/1940.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Χαλαζόνι (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 92 Calasoni - Απογραφή 1879, Νο 92 Χαλαζώνιον, σελ. 702-703.
21-04-1835.
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σ. 580.
ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Κ. Χαλαζονίου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 69Α - 26/03/1919.
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ.42.
Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 124.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 91.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 107.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 395.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 240.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 281.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 310.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951", σελ. 150.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 145.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 141.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 152.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 185.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 186.
"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).

Χαλαζώνι Μεσσηνίας, από την ιστοσελίδα: www.chalazoni.gr

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Τ.δ. Χαλαζονίου -- το Χαλαζόνιον [ 234 ]

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License