.
Περιφέρεια : Δυτικής Ελλάδας
Νομός : Αχαΐας
-- Δήμος Ωλενίας --
Το Χαϊκάλι είναι οικισμός της Αχαΐας. Η ονομασία του μάλλον προέρχεται από παραφθορά του στου Χαϊκάλη από το ομώνυμο επίθετο[1]. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από 1/1/2011 ανήκει στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας. Την περίοδο 1997-2010 ανήκε στο Δήμο Ωλενίας[2], ενώ πριν[3] από το σχέδιο Καποδίστριας αποτελούσε έδρα της πρώην ομώνυμης κοινότητας, η οποία περιελάμβανε επίσης τους οικισμούς Κατσαϊταίικα και Κουνελαίικα[4]. Απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα ΝΔ της Πάτρας. Συνορεύει στα δυτικά με τη ΒΙ.ΠΕ. Πάτρας. Βόρεια και πολύ κοντά στο χωριό διέρχεται ο ποταμός Τευθέας ή Παραπείρος, ο οποίος σε αυτή την περιοχή ονομάζεται και Χαϊκαλαίικο[5] (ή Χαϊκαρέϊκο[6]).
Ιστορία
Αναφέρεται ως οικισμός το 1697 επί Βενετοκρατίας και έχει 96 κατοίκους το 1700 κατά τη βενετική απογραφή Grimani[7].
Το 19ο αι. βρίσκεται να έχει 17 οικογένειες κατά την απογραφή του 1829 από την Expédition de Morée[8], 369 κατοίκους το 1851[9]. Κατά την απογραφή[10] του 1879 έχει 298 κατοίκους, το 1889 έχει 313 κατοίκους, ενώ στη απογραφή του 1896[11] έχει 276 κατοίκους.
Μέρος των κατοίκων του χωριού ήρθε το 19ο και στις αρχές του 20ού αι. από τις θέσεις "Στριγκλέικο Βουνό"[12][13] και "Σάπια Βρύση"[14] του Παναχαϊκού και εγκαταστάσθηκε στην περιοχή. Ο Χρ. Κορύλλος το 1903 αναφέρει ότι οι μισοί κάτοικοί του μιλούσαν αλβανικά, δηλ. ήταν αρβανίτες[15][16][17][18].
Το όνομα του χωριού προέκυψε λογικά από το επίθετο του πρώτου οικιστή του. Να επισημάνουμε ότι σε ένα κατάστιχο για την περιοχή της βορειοδυτικής Πελοποννήσου που υπάρχει στη βιβλιοθήκη «Κύριλλος και Μεθόδιος» στη Σόφια, και αφορά τα έτη 1461-1463, αναφέρεται το επίθετο Hajkali, το οποίο είναι αρβανίτικο[19].
Στα 1885 αναφέρεται ότι ο οικισμός απείχε τότε τρεις ώρες δρόμο από την Κάτω Αχαΐα, την έδρα του τότε Δήμου Δύμης[20], στον οποίο είχε υπαχθεί από την 20/04/1835[21].
Το Χαϊκάλι Αχαΐας (*)
Ο Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου στο Χαϊκάλι Αχαΐας (*)
Δημογραφικά Στοιχεία
Η δημογραφική εξέλιξη του χωριού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[22] του 20ού αι. είναι η εξής:
Έτος Πληθυσμός
1907 394
1920 448
1928 342
1940 529
1951 494
1961[23][24] 353
1971 424
1981[25] 359
1991 344
2001[26] 353
2011[27] 317
Λοιπά στοιχεία
Ναός του χωριού είναι ο Άγιος Δημήτριος. Κύρια δραστηριότητα των κατοίκων του είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία (κυρίως οι αμπελοκαλλιέργειες).
Στο Χαϊκάλι δραστηριοποιούνται δύο σημαντικά οινοποιεία, το Κτήμα Φραντζή και το Οινοποιείο Γιδιάρη[28], ενώ πρόκειται να λειτουργήσει σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις το Αντωνοπούλειο ίδρυμα[29] για παιδιά με ειδικές ανάγκες[30].
Παραπομπές
Βλ. λ.χ. χάρτη του Νομού Αχαΐας που δείχνει το Χαϊκάλη στο Κορύλλος 1903, εμβόλιμα των σελίδων 4 και 5
Βλ. λχ. Παπαδημητρίου 2000, σελ. 38
eetaa.gr-Διοικητικές μεταβολές Χαϊκαλίου Αχαΐας (ανακτήθηκε την 17/02/2014)
eetaa.gr-Διοικητικές μεταβολές Χαϊκαλίου Αχαΐας (ανακτήθηκε την 17/02/2014)
Τριανταφύλλου 1995, τ. Β', σελ. 2219
Κορύλλος 1903, σελ. 31
Τριανταφύλλου 1995, τ. Β', σελ. 2219
Τριανταφύλλου 1995, τ. Β', σελ. 2220
ό.π.
Βλ. στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΣΥΕ για τις επίσημες εθνικές απογραφές του 19ου αι.
Στο Τριανταφύλλου 1995, τ. Β', σελ. 2220 αναφέρεται λανθασμένα ως απογραφή αυτή του 1889
Βλ. το λήμμα Λιμνοχώρι Αχαΐας
Επίσημη ιστοσελίδα Δήμου Μόβρης
Τριανταφύλλου 1995, τ. Β', σελ. 2219
ό.π.
Κορύλλος 1903, σελ. 72
Η λέξη κάλι στα αρβανίτικα σημαίνει άλογο
Στις 23/10/1979 έγινε στο χωριό καταγραφή δημοτικού τραγουδιού με όνομα Ερωτικό για τα γιορντάνια στα αρβανίτικα. Βλ. τη σχετική καταχώρηση στο Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μέλπως Μερλιέ
Βλ. σχετικά
Νουχάκης 1885, σελ. 61
eetaa.gr-Διοικητικές μεταβολές Χαϊκαλίου Αχαΐας (ανακτήθηκε την 17/02/2014)
Βλ. στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΣΥΕ για τις επίσημες εθνικές απογραφές του 20ού αι.
Στο Τριανταφύλλου 1995, τ. Β', σελ. 2220 αναφέρεται λανθασμένα ότι έχει 557 κατοίκους το 1961
Επειδή η απογραφή εκτυπώνεται τόσο στα ελληνικά όσο και στα γαλλικά, όλοι οι οικισμοί έχουν δίπλα τους και το όνομά τους στο λατινικό αλφάβητο. Το Χαϊκάλι εδώ αναφέρεται ως Khaicali
Αναφέρεται ξανά ως Khaicali
Βλ. Απογραφή 2001
Βλ. Απογραφή 2011
Βλ. Οινοτουρισμός στην Αχαΐα
Βλ. σχετική αναφορά
Βλ. επίσημη ιστοσελίδα
Βιβλιογραφία - Πηγές
Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903
Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010
Νέος χωρογραφικός πίναξ. Συνταχθείς και εκδοθείς εγκρίσει του Υπουργείου των Στρατιωτικών υπό Ιωάννου Εμ. Νουχάκη ανθυπασπιστού του Πεζικού, Εκ του Τυπογραφείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, Εν Αθήναις 1885
Ιωάννης Δ. Παπαδημητρίου, Το Μαζαράκι των Πειρών και της Παναχαΐας και το Μαζαράκι των Πατρών και της Ωλενίας. Από 1600 π.Χ. μέχρι σήμερον, Πάτρα 2000, Δεύτερη Έκδοση
Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση
Νικόλας Φαράκλας, Η Γεωπολιτική Οργάνωση της Πελοποννησιακής Αχαΐας, Πανεπιστήμιο Κρήτης-Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας-Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, σειρά: Ρίθυμνα-Θέματα Κλασικής Αρχαιολογίας, αρ.9, Ρέθυμνο 2001
Εξωτερικές συνδέσεις
eetaa.gr-Διοικητικές μεταβολές Χαϊκαλίου Αχαΐας
Ιστοχώρος Greekwineland.gr
Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μέλπως Μερλιέ - Τραγούδια από το Χαϊκάλι, καλλιτέχνης: Κουνέλης Γεώργιος
moriasnow.gr-Χαϊκάλι
T.δ. Χαϊκαλίου [ 464 ]
το Χαϊκάλιον [ 352 ]
τα Κατσαϊταίικα [ 66 ]
τα Κουνελαίικα [ 46 ]
|
Νομός Αχαΐας : Δήμος, Κοινότητα Πατρέων | Αιγείρας | Αιγίου | Ακράτας | Αροανίας | Βραχναίικων | Διακοπτού | Δύμης | Ερινεού | Καλαβρύτων | Λαρισσού | Λευκασίου | Μεσσάτιδος | Μόβρης | Παΐων | Παραλίας | Ρίου | Συμπολιτείας | Τριταίας | Φαρρών | Ωλενίας | Καλεντζίου | Λεοντίου | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αχαΐας. |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License