Άνω Βούταινα Μεσσηνίας

.

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

-- Δήμος Αριστομένους --

Η Άνω Βούταινα,[4] αναφερόμενη παλαιότερα ως η Πάνω Βούτενα, είναι ορεινός οικισμός κοντά στον Αριστομένη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.

View Larger Map

Τοποθεσία

Η Άνω Βούταινα βρίσκεται νοτιοανατολικά από το Ραπτόπουλο από το οποίο απέχει 11 περίπου χιλιόμετρα και βορειοδυτικά από τον Αριστομένη από τον οποίο απέχει περίπου 10,5 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 628[1][5] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 28,5 χιλιόμετρα. Κοντά στην Άνω Βούταινα βρίσκονται, προς τα βόρειά της η Μάκρενα σε απόσταση 1,5 περίπου χιλιομέτρου, προς τα ανατολικά της η Κουλκάδα και το Κεφαλόβρυσο σε απόσταση 4 και 8 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα και προς τα νοτιά της η Κάτω Βούταινα σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων. Επίσης η Άνω Βούταινα βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, τη Μεσσήνη, από την οποία απέχει 34,5 περίπου χιλιόμετρα.
Ιστορία

Το χωριό, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα χωριά του ημιορεινού συμπλέγματος των Κοντοβουνίων, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Αρκαδιάς (Κυπαρισσία) κατά τη μεσαιωνική εποχή και της Πυλίας κατά τη μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Ο αρχικός οικισμός, δηλαδή η παλαιότερη Βούταινα, από τον οποίο προήλθαν οι σύγχρονοι οικισμοί Άνω Βούταινα και Κάτω Βούταινα, υπήρχε τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν Βούτενα ή Βάτενα.
Β΄ Ενετοκρατία

Κύριο λήμμα: Τερριτόριο Αρκαδίας

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας ο αρχικός παλαιότερος οικισμός αναφερόταν ως Βούτενα (Vutena[6][7] ή Machiera[8]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.

Το χωριό Βούτενα (Vutena), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας ή Αρκαδιάς (Territorio d' Arcadia), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 40 κατοίκους.[6] Η Βούτενα, αναφερόταν με αυτό το όνομα κατά την Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699), ως Vuttena, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Vutena στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.[9]
Νεότερη ιστορία

Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Vatena σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και ως Voutena σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν η ονομασία η Βάτενα.[9]
Διοικητική ιστορία

Ο παλαιότερος οικισμός Βούτενα[10] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[11] στον Δήμο Τομέως,[12] που είχε ως έδρα το Χαλβάτσο (σήμερα το Κεφαλόβρυσο), ως το 1840,[13] που ο δήμος αυτός καταργήθηκε και ο οικισμός αποσπάται από τον Δήμο Τομέως και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Αριστομένους,[14] με έδρα το Μουσταφάπασα (σήμερα ο Αριστομένης), όπου και παρέμεινε ως και το 1897,[15] όταν ο παλαιότερος οικισμός της Βούτενας καταργήθηκε, ενώ στη θέση της δημιουργήθηκαν επίσημα (αναφέρονταν ήδη χωριστά, από την απογραφή του 1889) οι νεότεροι οικισμοί, Άνω Βούτενα[16] και Κάτω Βούτενα[17], οι οποίοι προσαρτήθηκαν επίσης στον παλαιό Δήμο Αριστομένους και παρέμειναν σε αυτόν ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1844 ως το 1851 ο παλαιότερος οικισμός αναφερόταν επίσημα ως η Βούτενα, από το 1851 ως το 1879 ως η Βούταινα, ενώ από το 1879 ως το 1897 που καταργήθηκε τυπικά και πάλι ως η Βούτενα. Από το 1889 οι νεότεροι οικισμοί αναφέρονταν επίσης ως Βούτενα (Άνω και Κάτω) και μετά το 1912 ως το 1940 ως Βούτινα (Άνω και Κάτω). Το παλαιότερο χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Βούταινα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αριστομένους της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 241 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[18] Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως «πρώην έδρα» του Δήμου Αριστομένους η Πολαίνα (σήμερα η Πλατανόβρυση) και ως «νυν έδρα» (το 1853) το χωριό Κουτήφαρι (σήμερα ο Κουτίφαρης). Το 1912[19] και οι δυο νεότεροι οικισμοί, η Άνω Βούτενα και η Κάτω Βούτενα προσαρτήθηκαν στην Κοινότητα Πολαίνης,[20] με έδρα την Πολαίνα, ενώ 7 χρόνια αργότερα, το 1919[21] αποσπώνται από την Κοινότητα Πολαίνης και προσαρτώνται στην Κοινότητα Βουτένων[22] ή Βουτίνων με έδρα τον οικισμό Άνω Βούτενα ή Άνω Βούτινα και προσαρτώμενους οικισμούς την Κάτω Βούτενα ή Κάτω Βούτινα (Κάτω Βούταινα) και την Μάκραινα. Το 1940[23] διορθώνονται τα ονόματα των οικισμών ως εξής: Από Άνω Βούτενα σε Άνω Βούταινα, από Κάτω Βούτενα σε Κάτω Βούταινα και από Μάκραινα σε Μάκρενα, ενώ η Κοινότητα Βουτένων γίνεται Κοινότητα Βουταίνης. Η Άνω Βούταινα παρέμεινε ως έδρα της Κοινότητας Βουταίνης, με τις αλλαγές των ονομασιών κοινότητας και οικισμού, από το 1919 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Άνω Βούταινα υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αριστομένους,[24][25] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Άνω Βούταινα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης.[26][27] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Η Άνω Βούταινα σήμερα είναι οικισμός και έδρα της Τοπικής Κοινότητας της Βουταίνης του Δήμου Μεσσήνης,[4] στην οποία υπάγονται επίσης οι οικισμοί Κάτω Βούταινα και Μάκρενα.
Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 49 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, ενώ παλαιότερα η κύρια απασχόληση ήταν η κτηνοτροφία.
Εξέλιξη Πληθυσμού της Άνω Βούταινας Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1889 217[28]
1896 210[29]
1907 293[30]
1920 247[31]
1928 224[32]
1940 220[33]
1951 207[34]
1961 182[35]
1971 176[36]
1981 117[37]
1991 90[38]
2001 108[39]
2011 49[40]

Επισήμανση: Ο πληθυσμός όπως αναφέρεται στο παραπάνω 1ο διάγραμμα αφορά τον νεότερο οικισμό της Άνω Βούταινας που δημιουργήθηκε το 1897.
Εξέλιξη Πληθυσμού της Βούταινας Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 40[6]
1844 204[41]
1851 241[18]
1879 335[6][42]

Επισήμανση: Ο πληθυσμός όπως αναφέρεται στο παραπάνω 2ο διάγραμμα για το χωριό της Βούταινας αφορά τον παλαιότερο οικισμό που τυπικά καταργήθηκε το 1897, ενώ οι οικισμοί Άνω Βούταινα & Κάτω Βούταινα εμφανίζονται πλέον ξεχωριστά στις απογραφές από το 1889 ως σήμερα. Παρακάτω αναφέρεται το συνολικό άθροισμα των κατοίκων της Βούταινας (Άνω & Κάτω), σύμφωνα με τις μεταγενέστερες απογραφές:

1889: Βούτενα Άνω 217 κάτοικοι, Βούτενα Κάτω 130 κάτοικοι. Σύνολο: 347 κάτοικοι.
1896: Βούτενα Άνω 210 κάτοικοι, Βούτενα Κάτω 174 κάτοικοι. Σύνολο: 384 κάτοικοι.
1907: Βούτενα Άνω 293 κάτοικοι, Βούτενα Κάτω 180 κάτοικοι. Σύνολο: 473 κάτοικοι.
1920: Βούτινα Άνω 247 κάτοικοι, Βούτινα Κάτω 171 κάτοικοι. Σύνολο: 418 κάτοικοι.
1928: Βούτινα Άνω 224 κάτοικοι, Βούτινα Κάτω 155 κάτοικοι. Σύνολο: 379 κάτοικοι.
1940: Άνω Βούταινα 220 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 182 κάτοικοι. Σύνολο: 402 κάτοικοι.
1951: Άνω Βούταινα 207 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 168 κάτοικοι. Σύνολο: 375 κάτοικοι.
1961: Άνω Βούταινα 182 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 142 κάτοικοι. Σύνολο: 324 κάτοικοι.
1971: Άνω Βούταινα 176 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 114 κάτοικοι. Σύνολο: 290 κάτοικοι.
1981: Άνω Βούταινα 117 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 69 κάτοικοι. Σύνολο: 186 κάτοικοι.
1991: Άνω Βούταινα 90 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 50 κάτοικοι. Σύνολο: 140 κάτοικοι.
2001: Άνω Βούταινα 108 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 37 κάτοικοι. Σύνολο: 145 κάτοικοι.
2011: Άνω Βούταινα 49 κάτοικοι, Κάτω Βούταινα 12 κάτοικοι. Σύνολο: 61 κάτοικοι.

Κτίρια

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, στο χωριό υπάρχει η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός του Αγίου Βασιλείου του Μεγαλου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, Διάφορες εκδηλώσεις πραγματοποιεί, κατά διάφορα χρονικά διαστήματα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Άνω Βουταίνης. Στο χωριό λειτούργησε παλαιότερα και Δημοτικό Σχολείο, το οποίο συστάθηκε το 1892,[43] αρχικά ως Δημοτικό Σχολείο Αρρένων της Βούταινας, «για τους μαθητές των χωριών Βούταινας, Πολαίνας και Μάκραινας» και το οποίο, από το 1895, είχε εναλλασσόμενη χειμερινή και θερινή έδρα, ανάμεσα στους δυο νεότερους οικισμούς της Βούταινας.[44] Τα τελευταία χρόνια οι μαθητές και τα νήπια από τους οικισμούς της Άνω Βούταινας και της Κάτω Βούταινας φοιτούν στο Δημοτικό και το Νηπιαγωγείο του Αριστομένη.[45]
Κάστρο της Βούταινας

Το Κάστρο της Βούταινας ή Κάστρο της Άνω Βούταινας είναι μικρό ερειπωμένο οχυρό, το οποίο βρίσκεται δυτικά του οικισμού της Άνω Βούταινας, πάνω σε κορυφή υψώματος. Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα, που έγινε το 2006, τα τείχη του κάστρου έχουν σχεδόν στο σύνολό τους καταρρεύσει, ενώ διατηρούνται μόνο τα κατάλοιπα ενός πύργου και μιας κτιστής καμαροσκέπαστης δεξαμενής ορθογώνιας κάτοψης.[46] Σύμφωνα με το «Χρονικό των Τόκκων», το 1422, ο Ercole Tocco, νόθος γιος του Καρόλου Α΄ Τόκκου (Carlo A' Tocco), προσέτρεξε σε βοήθεια του τελευταίου πρίγκιπα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και βαρώνου της Χαλανδρίτσας και της Αρκαδίας Κεντυρίωνα Β΄ Ζαχαρία, στην κυριότητα του οποίου είχε απομείνει τότε μόνο το Κάστρο της Αρκαδιάς. Από την Αρκαδία (Κυπαρισσία) ο Ercole Tocco «εξόρμησεν και εκούρσευσε εις των Ρωμαίων του τόπον, την Γιάννιναν, την Γούταιναν, τα Χιλιοχώρια όλα».[47] Το Κάστρο της Βούταινας (Γούταινα), αναφέρεται επίσης σε διάφορες μεσαιωνικές πηγές με διάφορες ονομασίες, όπως Vurinax (1422)[48] και Vutina (1463).[49][50]
Δείτε επίσης

Αριστομένης
Δήμος Μεσσήνης
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Αριστομένους

Παραπομπές

Άνω Βούταινα, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας Άνω Βούταινα Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Μεσσήνη: 27220
Δημοτική Ενότητα Αριστομένους - Βούταινα, από την ιστοσελίδα www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
Άνω Βούταινα, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 161 Vutena - Απογραφή 1879, Νο 161 Βούτενα, σελ. 706-707.
"Breve Descrizione" (1700), p. 94.
Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο; Αρχειοθετήθηκε 2016-06-06 στο Wayback Machine.", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 115 (Nono Territorio d' Arcadia - Vutena), p. 131 (Provincia di Messenia).
Αναστάσιος Αθ. Παναγιωτόπουλος, Μεσαιωνικής Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά και Κοντοβουνίων οικιστικά, Αναστατικές Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-258-103-2, Οικιστική εξέλιξη 1[νεκρός σύνδεσμος], από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 25 Πάνω Βούτενα - Απογραφή Corner (1689 Vutena - Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699): Βούτενα - Απογραφή Grimani (1700): Vuttena και Οικιστική εξέλιξη 2[νεκρός σύνδεσμος], από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 25, Απογραφή Pacifico/Alberghetti (1704): Vutena - Pouqueville (1815): Vatena - Απογραφή Expedition Scientifique de Moree (1829): Voutena - Πρώτη επίσημη εμφάνιση μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους (1836): Βάτενα.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Βούτενα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
21-04-1835.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Τομέως (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 59Β - 17/06/1897.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Άνω Βούτενα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Κάτω Βούτενα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 569.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Πολαίνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 69Α - 26/03/1919.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Βουτένων (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
16/10/1940.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Μεσσήνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 83.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 101.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 392.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 228.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 266.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 296.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 145.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 141.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 137.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 147.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 179.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 180.
"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 49.
Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 117.
Κώστας Σοφιανός, «Το νομικό καθεστώς της παιδικής ηλικίας και της νεότητας (1833-1900) Αρχειοθετήθηκε 2015-06-04 στο Wayback Machine.», σειρά: "Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας" (2 τόμοι), Νο 16, έκδοση: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 1988, από την ιστοσελίδα: www.iaen.gr του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας (ΙΑΕΝ), σελ. 573[νεκρός σύνδεσμος]: [...] [2662.-Υ.Α. 17125 Υ. ΕΔΕ. Περί συστάσεως δημοτικών σχολείων αρρένων. 31 Αυγ. 1892]: "Έχοντες υπ' όψει τα άρθρα 9 και 10 του , ΒΠΕ' νόμου, περί του διοργανισμού των σχολείων της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως και καταργήσεως του ταμείου της δημοτικής εκπαιδεύσεως, αποφασίζομεν• Συνιστώμεν [...] εν Βούταινα, Πολαίνα και Μάκραινα του δήμου Αριστομένους εν δημοτικόν σχολείον αρρένων μέ έδραν την Βούταιναν•" [...]
Κώστας Σοφιανός, «Το νομικό καθεστώς της παιδικής ηλικίας και της νεότητας (1833-1900) Αρχειοθετήθηκε 2015-06-04 στο Wayback Machine.», σειρά: "Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας" (2 τόμοι), Νο 16, έκδοση: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 1988, από την ιστοσελίδα: www.iaen.gr του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας (ΙΑΕΝ), σελ. 737[νεκρός σύνδεσμος]: [...] [3257.-Υ.Α. 22471 Υ. ΕΔΕ. Περί ορισμού χειμερινής και θερινής έδρας του δημοτικού σχολείου των αρρένων Βουταίνης του δήμου Αριστομένους. 11 Δεκ. 1895]: [...] από μεν 1ης Νοεμβρίου έως τέλους Μαρτίου εις Κάτω Βούταιναν, το δε λοιπόν του χρόνου εις Άνω Βούταιναν. Ε. τ. Κ φ. 156, 15 Δεκ. 1895 (Β')". [...]
Χωροταξική κατανομή μαθητών του Δήμου Μεσσήνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση[νεκρός σύνδεσμος], 23/06/2015, από την ιστοσελίδα www.tharrosnews.gr της εφημερίδας "Θάρρος" της Μεσσηνίας.
"ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ 61[νεκρός σύνδεσμος]", Β1 2006[νεκρός σύνδεσμος], URI: http://hdl.handle.net/11631/21728 (2006), σελ. 404.
G. Schirӧ (επιμ.), "Cronaca dei Tocco di Cefalonia di Anonimo (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 10)", Roma 1975, στίχοι 3891-3897.
E. Fenster, "Nochmals zu den venezianischen Listen der Kastelle auf der Peloponnes", BZ 72 (1979), p. 332.
Bon, "La Morée franque", vol. I, p. 693.

Αναστάσιος Αθ. Παναγιωτόπουλος, «Μεσαιωνικής Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά και Κοντοβουνίων οικιστικά», Αναστατικές Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-258-103-2. (2004), "Ιστορικογεωγραφικά 10", σελ. 9-105 & σελ. 34-36.

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Αναστάσιος Αθ. Παναγιωτόπουλος, «Μεσαιωνικής Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά και Κοντοβουνίων οικιστικά», Αναστατικές Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-258-103-2.
"ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ 61[νεκρός σύνδεσμος]", Β1 2006[νεκρός σύνδεσμος], URI: http://hdl.handle.net/11631/21728 (2006).
Κώστας Σοφιανός, «Το νομικό καθεστώς της παιδικής ηλικίας και της νεότητας (1833-1900)», σειρά: "Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας" (2 τόμοι), Νο 16, έκδοση: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 1988, από την ιστοσελίδα: www.iaen.gr του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας (ΙΑΕΝ).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Μεσσήνης, από την ιστοσελίδα: www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
«Άγνωστα» ελληνικά κάστρα > Νομός Μεσσηνίας > Κάστρο Βούταινας, από την ιστοσελίδα: www.kastra.eu – “Καστρολόγος”.
Κάστρο Ανω Βούταινας, 18/08/2016, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος".

Τοπική Κοινότητα Αριστομένους
Αριστομένης, ο
Σαρακίνα, η
Χορεύτρα, η
Τοπική Κοινότητα Βουταίνης
Άνω Βούταινα, η
Κάτω Βούταινα, η
Μάκρενα, η
Τοπική Κοινότητα Διοδίων
Διόδια, τα
Τοπική Κοινότητα Κεφαλοβρύσου
Κεφαλόβρυσον, το
Κουλκάδα, η
Τοπική Κοινότητα Κουτίφαρη
Κουτίφαρης, ο
Τοπική Κοινότητα Μάνεση
Μάνεσης, ο
Τοπική Κοινότητα Πελεκανάδας
Πελεκανάδα, η
Τοπική Κοινότητα Πλατανόβρυσης
Πλατανόβρυση, η
Τοπική Κοινότητα Πουλιτσίου
Περδικόβρυση, η
Πουλίτσι, το
Τοπική Κοινότητα Στέρνας
Αετοφωλιά, η
Στέρνα, η
Τοπική Κοινότητα Στρεφίου
Στρέφι, το
Χρυσοφόρα, η

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License